راه طیشده و چشمانداز آینده سینمای کشور
محسن مهدوی
سینمای ایران در دولت سیزدهم بهرغم همه بحرانهایی درونمتنی و برونمتنی که پشتسر گذاشت در چند حوزه موفق سربلند بیرون آمده است.
تردیدی نیست که انتظار تحول ناگهانی و یکشبه در یک سینمای ورشکسته و به بنبست رسیده که از مدیریتهای پیشین بهجا مانده، انتظار معقولی نیست و اساسا تحولات در حوزه فرهنگ تدریجی و زمانبر است در عین حال، با سینما و جشنوارهای که امروز شاهد آن هستیم میتوان به سازمان سینمایی و مدیریت فرهنگی کشور دستمریزاد گفت که توانسته در این مدت کم با تمهیداتی که اندیشیده سینما را به موقعیتی برساند که در آن شکست رکورد فروش گیشه و رکورد ساخت سالن سینما تیتر رسانهها میشود. همین خودش نشان میدهد که سازمان سینمایی توانسته به خوبی مأموریتش را انجام دهد. اگرچه هنوز موانع بسیاری بر سر راه این سینما قرار دارد. با این وجود میتوان گفت مدیریت سینما راه امیدبخشی را در دو سال گذشته پیموده که در ادامه به طور اجمالی به برخی از آنها اشاره میشود.
یک: سوگیری سینمای ایران به سمت صنعتیشدن آن هم با تقویت اقتصاد سینما و رونق گیشه، در سایه اعتماد جامعه، مردم و سرمایهگذاران بخشهای خصوصی و دولتی و ارگانی. اتفاقی که بعد از سال 97 و با شیوع جهانی پاندومی کرونا و آسیبهای ویرانگر آن بر کسب و کار سینمایی، روی داد و همه نگاهها را به سمت خود معطوف کرد. از این نظر باید گفت سینما اولین قدمها را به سوی صنعتیشدن و بحث عرضه و تقاضا برداشته یا با نشانههایی که دیده میشود به نظر میرسد این روند جدی شده است.
دو: پذیرش ریسک بزرگ پوستاندازی از سوی مدیریت سینمای کشور و بسترسازی برای ورود هنرمندان جوان، مستعد و آیندهدار، بیش از هر چیز از روحیه انقلابی و تعلق خاطر به سینما از سوی مدیران سازمان سینمایی نشأت میگیرد. حضور پررنگ فیلماولیها و ورود نسلنو به سینمای ایران در جشنواره چهلودوم فیلم فجر، نویدبخش آینده روشن برای سینمای ایران است. 51 فیلم اولی متقاضی حضور در جشنواره امسال شدهاند که نمایش «رویشها»، «کشف استعداد» و «تربیت نیروی انسانی» در سیاستگذاری سازمان سینمایی است و نشان از ثمردهی سیاستهای نوگرایی و جوانگرایی این سازمان دارد. حضور این تعداد فیلم حقیقتا هم مایه شگفتی است و هم اینکه دلیلی قدرتمند بر این مهم که ما یه سرمایه انسانی بزرگی در اختیار داریم که باید آن را در خدمت پویایی و بالندگی سینمای ایران درآوریم.
سه: رسمیتبخشی به همه ژانرها از جمله ژانر کودک و نوجوان و ژانر دفاع مقدس برای حضور در ویترین اصلی سینمای ایران اتفاقی است که کمتر سابقه داشته است و گویای آن است که مدیریت سازمان سینمایی برای آن برنامه و پلن مشخصی دارد. این موج جدید از جشنواره چهلم فجر آغاز و طی دو سال اخیر همراه با روند جهشی شاهد شکلگیری یک جریان کاملا منحصربهفرد در این حوزه هستیم. حتی، این افق نگاه در حوزه فیلمهای کوتاه و مستند نیز، قابل لمس و رؤیت است.
چهار: تنوع مضامین و موضوعات در زمینههای سیاسی، طنز، اجتماعی و دفاع مقدس و ژانرهای مختلف در این دوره نشان میدهد سازمان سینمایی در افق برنامههایش «نظام مسائل کشور و نیازهای فرهنگی و اجتماعی جامعه» را احصاء و در حوزه تولیدات سالانه به کار بسته است. همچنین این موضوع، نشاندهنده رونق خط تولید فیلم به موازات توسعه و تحرک اقتصاد سینما در سازمان سینمایی دولت سیزدهم است. و آنچنان که از شواهد پیداست که این روند تقویت خواهد شد.
پنج: تبیین و تشریح کلیدواژه «عدالت فرهنگی» با انجام بیش از ۳۱ سفر استانی به مناطق مختلف کشور با هدف جلب و جذب مسئولین محلی و سرمایههای بخش خصوصی در همه جای ایران، که از دستاوردهای مهم و چشمگیر سازمان سینمایی در دولت سیزدهم است.
علاوهبر این انجام پروژههای جهادی ساخت سالنهای جدید و مدرنسازی و تجهیز سالنهای قدیمی با هدف ارتقا و رونق سینما برای ایجاد آسایش و رفاه در سبد تفریحی زندگی مردم با نزدیک شدن به عدد ۱۰۰۰ سالن سینما در این دوره یک اتفاق بزرگ محسوب میشود که باید آن را قدر دانست و آن را مقدمه اتفاقات خوشایند دیگر حوزه سینما تلقی نمود.
این در حالی است که در دوره جدید اهتمام عظیمی برای جلبنظر و مساعدت مسئولین ردهبالای دولت و حاکمیت برای حمایت مادی و معنوی از سینما که از ملزومات حیات پررونق سینماست، صورت گرفته است. در واقع تلاششده اهمیت و جایگاه سینمای ایران، کارکرد و تاثیرش در بین مخاطبان ایرانی بازخوانی شود. اما این همه اقدامات سازمان سینمایی برای رونق سینما نیست. در ذیل بخشی از اقدامات صورتگرفته به اختصار آورده میشود:
ایجاد فضای مناسب و استقبال از سرمایههای انسانی جدید و استفاده از طرحها و اندیشههای نوظهور در چرخه سینما.
توجه به سینمای مستند و تجربی و فیلمهای کوتاه به عنوان ابزار پایهای برای معرفی چهرههای جدید و نسل تازه در گام دوم انقلاب.
احترام به بزرگان و پیشکسوتان سینمای ایران و یادی از درگذشتگان پرتعداد سینما در سالهای اخیر.
فراهم شدن جذب حداکثری سرمایههای بخش خصوصی در سینما، چرخه اقتصادی رو به توسعهای را برای حیات سینما ایجاد خواهد کرد که برکات آن ماندگار خواهد شد، اتفاقی که هماکنون برخی از نشانههای آن را به وضوح میبینیم. تاثیرگذاری سینما بر محور مقاومت، سینما و مبارزه با تروریسم، شهدای قربانی ترور، یادآوری روحیات انقلابی در آستانه فجر انقلاب اسلامی، سرداران شهید، شهید سلیمانی و فرزندان شهدا و... سینما در دو سال گذشته توجه ویژهای به این بخش داشته است.
تلاش برای اجرای عدالت فرهنگی در اقصینقاط ایران هم در بحث توسعه زیرساختها و هم در بحث بهرهمندی جوانان مستعد و خلاق مناطق مختلف از فضای سینمای حرفهای.
توسعه سینمای ایران و رونق چرخه تولید و اکران با هدف ایجاد امنیت برای اهالی نجیب و شریف خانواده سینما.
توسعه آثار مربوط به آثار جبهه فرهنگ انقلاب در جهت ایجاد گفتمان تازه در بخشهای مختلف.
اجرای سیاست درهای باز برای فعالان سینمایی از قبیل تهیهکننده، کارگردان، بازیگر و... که تا پیش از این هیچوقت اینچنین به مجموعه و مدیران نزدیک نبودند و مرجعیتبخشی به سازمان سینمایی در امور مختلف مربوط به سینماگران...
کادرسازی صحیح و اصولی با استفاده از کارشناسان و متخصصین عرصه.
انحصارشکنی و توسعه عدالت فرهنگی و پایتختزدایی یا تمرکززدایی از فعالیتهای سینمایی.
رسمیتبخشی به همه ژانرها از جمله ژانر کودک و نوجوان و ژانر دفاع مقدس برای حضور در ویترین اصلی سینمای ایران.
آشتی و همدلی بین سینماگران و مسئولان از طریق گفتوگو و حلوفصل بیشتر موارد. در دو سال گذشته بخش زیادی از مسایل فیمابین با تعامل و گفتوگو رفع شده است.
این تنها بخشی از اقدامات انجامشده از سوی سازمان سینمایی در حوزههای مختلف است و هنوز از کارهای در دست اقدام در حوزه فناوریهای روز، سینماکارت و استفاده از ظرفیتهای درآمد بسیار قابلتوجه آگهیها در ابتدای فیلمها و... که قرار است در آینده از آنها رونمایی شود، سخنی به میان نیامده است.
آنچه معلوم است این است که سینما در چند سال گذشته راه پرفراز و نشیبی را پیموده تا به اینجا رسیده است. ثبات و آرامش امروز نتیجه همدلی خانواده شریف سینما و مدیریت مسئولان سینما بوده است. پرواضح است که سینما در سایه ثبات و آرامش است که میتواند رونق داشته باشد. سینما امسال توانست رکوردهای چشمگیری در حوزه فروش گیشه و ساخت سالن سینما به ثبت برساند با همین دستفرمان میتوان امیدوار بود که سینما بتواند بیش از اینها در بین مخاطبان خود جا باز کند.