برقراری مجدد شوراهای تصویب فیلمنامه و صدور پروانه نمایش، صدای دو گروه را بیش از بقیه درآورد؛ اول بقایای فیلمفارسی‌سازان رژیم گذشته که مسئله اصلی‌شان، سکس و ابتذال بود یعنی همان موضوعاتی که به فرمایش حضرت امام در سخنرانی 12 بهمن 1357، باعث به تباهی کشاندن جوانان شد و دوم شبه روشنفکران که آنها نیز به نوعی بقایای فرهنگ ضد مردمی رژیم شاه بودند.

اما به جز این‌ها، بخشی از سازمان‌ها و احزاب و گروهها و گروهک‌های به اصطلاح سیاسی بعد از انقلاب نیز در آن بازار مکاره حزب بازی‌های سال‌های 58 تا 60 وارد گود سینما هم شدند تا برای مطامع و منافع خود، فیلم بر پرده سینما ببرند. مهدی کلهر در این باره می‌گوید:

«... مائوییست‌ها روی دو کار غلامعلی عرفان یعنی «آقای هیروگلیف» و «گفت هر سه‌شان»، سرمایه‌گذاری کرده بودند و فیلم «قرنطینه» با حمایت مالی مجاهدین خلق و فیلم «تاریخ‌سازان» ساخته ‌هادی صابر به سفارش حزب توده ساخته شد...». 

اما بازهم کلهر نیز مانند نجفی طرح و برنامه‌ای مستقل از تهیه‌کنندگان فیلمفارسی نداشت. او ادامه داده: «... ما تصمیم داشتیم تولید را راه بیندازیم. به همین دلیل طرح نیمه‌کاره آقای نجفی را به اجرا درآوردیم. یعنی اعلام کردیم به تولید‌کنندگان فیلمفارسی به تعداد تولیدشان کوپن ورود فیلم داده شود...» 

یعنی در واقع پای فیلمفارسی‌سازان پیش از انقلاب به طور مضاعف به عرصه سینمای انقلاب باز شد، به طوری که هم فیلمفارسی‌های مورد نظرشان را تولید کنند و هم فیلم‌های خارجی باب میل‌شان را وارد نمایند!

اولین فیلم‌هایی که در زمان مهدی کلهر ساخته شدند، در واقع نمونه بعد از انقلاب همان فیلمفارسی‌های دوران شاهنشاهی بودند که توسط نشاندارترین فیلمفارسی‌ساز یعنی ایرج قادری ساخته شدند؛ فیلم «دادا» (درباره دوران ارباب و رعیتی که در رژیم شاه هم برای تبلیغ اصلاحات به اصطلاح ارضی شاهی در فیلم‌ها رواج داشت) و «برزخی‌ها» با شرکت چهره‌های شاخص فیلمفارسی همچون فردین و ناصر ملک مطیعی که به دلیل شروع جنگ چاشنی‌هایی هم از این واقعه داشت. 

کلهر مسئولیت تولید فیلم «دادا» را به طور کامل پذیرفت ولی گناه تولید فیلم «برزخی‌ها» را به گردن مدیران قبلی انداخت. درحالی که فیلم «برزخی‌ها» در زمان مسئولیت خود وی روی پرده رفت! همین باعث شد که مهدی کلهر در اواخر سال 1361 از مدیریت سینمای کشور برکنار شود.

نخستین گام‌های سینما در روزهای پس از انقلاب

اما قبل از اینکه طرح و برنامه‌ای ریخته و سینمایی برای انقلاب تدارک دیده شود، به طور ضرب‌الاجل (؟) تعدادی فیلم که در روزهای پیش از انقلاب ساخته شده ولی مجال نمایش عمومی پیدا نکرده بودند، بازبینی و آنها که مغایرت چندانی با مبارزات مردم نداشت و یا به رژیم سابق ارتباطی پیدا نمی‌کردند، با حذف برخی صحنه‌های نامناسب از نظر موازین انقلابی و اسلامی، پروانه نمایش گرفته و در سینماها نمایش داده شدند. 

فیلم‌هایی که بعضا حتی دارا بودن حجاب اسلامی در آنها، در نظر گرفته نمی‌شد. آثاری همچون «پهلوان مفرد» (امان منطقی)، «میراث من جنون» (مهدی فخیم‌زاده) و... و برخی آثار سینمای شبه روشنفکری موسوم به موج نو (که از نظر متولیان وقت سینما، فیلم‌های معترض و ضد سیستم شاه محسوب می‌شدند) مثل «رگبار» (بهرام بیضایی) و «گوزن‌ها» (مسعود کیمیایی) و حتی «قیصر» نیز در سینماها اکران شدند.

محمد‌علی نجفی در این باره به فریدون جیرانی در گفت‌و‌گویش با هفته‌نامه سینما گفته:

«... چون فیلم ایرانی جدید نداشتیم و نمی‌خواستیم که سینما فقط فیلم فرنگی نشان دهد، با همان فیلم‌های قدیمی کارمان را شروع کردیم و فکر می‌کردم با همان بچه‌ها می‌شود، کارهای خوب انجام داد...» 

قیصر از پرده برداشته شد 

هنوز متولی خاصی برای سینما در نظر گرفته نشده بود، بعضا برخی حکام شرع مانند آیت‌الله صادق خلخالی، برای نمایش فیلمی مجوز صادر می‌کردند و یا فیلمی را از پرده پایین می‌کشیدند. یکی از فیلم‌هایی که با حکم وی از پرده پایین کشیده شد، فیلم «قیصر» بود که به دلیل دارا بودن صحنه‌های مبتذلی همچون رقص در کافه و عرق‌خوری، توقیف شد.

محمدعلی نجفی در این باره اظهار داشته:

«... وقتی ما پروانه فیلم قیصر را با حذف چند صحنه صادر کردیم، این آقا (به نام زندی پسرخاله ابوالقاسم سرحدی‌زاده از مبارزان زمان شاه) تکه‌های سانسور شده فیلم قیصر را نشان آقای خلخالی دادند و از آقای خلخالی خواستند جلوی نمایش فیلم را بگیرند. آقای خلخالی فیلم قیصر را بعد از یک سانس نمایش از اکران پایین کشیدند و مصاحبه کردند که نجفی را باید اعدام کرد...» 

اما نکته جالب اینکه خود مسعود کیمیایی هم از پایین‌آورندگان فیلم‌های اکران شده بود! او در زمانی که به مشاورت محمدعلی نجفی در مدیریت سینمای ایران انتخاب شد، از اصلی‌ترین عوامل و عناصری بود که باعث شد فیلم «فریاد مجاهد» ساخته مهدی معدنیان به عنوان نخستین تولید سینمای پس از انقلاب و با همه نقاط مثبت و منفی‌اش، از پرده سینماهای درحال نمایش پایین کشیده شود!! این نکته مهم را محمدعلی نجفی در گفت‌و‌گو با جمال امید (از مدیران طویل‌المدت سینمای پس از انقلاب) بیان کرد. او گفت:

«... عجیب این است که برخلاف هدفی که در آغاز برای راه‌اندازی سینمای ایران و ایجاد امنیت شغلی با کیمیایی داشتیم، با حرکتی که وی انجام داد، خودش حرف‌هایش و حرفه‌اش را زیر سؤال برد و متاسفانه هدایت‌دهنده سلسله اقداماتی شد که فیلم «فریاد مجاهد» را (صرف نظر از پذیرش تمامیّت فیلم و یا ردّ آن) از پرده پایین بیاورند...» 

فیلم «فریاد مجاهد» از نخستین تولیدات سینمای پس از انقلاب بود که توسط فیروز (ستار هریس داداش‌زاده) از بازیگران دست چندم فیلمفارسی و به کارگردانی مهدی معدنیان ساخته شد که پیش از انقلاب به جز چند نمایش صحنه‌ای، فیلمنامه فیلم مبتذل «کلک نزن خوشگله» را برای سعید مطلبی نوشت و قرار بود که بخشی از تاریخ انقلاب مانند حمله به مدرسه فیضیه و قیام 15 خرداد در سال 1342 و ماجراهای پس از آن را به تصویر بکشد اما با برداشتی سطحی از انقلاب و مبارزات مردم و رهبری آن، در واقع با همان ساختار مبتذل فیلمفارسی، نهضت مردم مسلمان را به مضحکه کشیده بود. 

اگرچه مسئولان سینمایی از جمله محمد‌علی نجفی، هیچ‌گونه مجوزی برای ساخت و تولید فیلم «فریاد مجاهد» صادر نکرده بودند، اما هیچ اقدامی هم برای جلوگیری از نمایش آن به عمل نیاوردند تا بالاخره پس از اعتراضات فراوان مردمی، فیلم «فریاد مجاهد» که از دوم شهریور 1358 اکران شده بود، از یازدهم شهریور با حکم دادستان وقت انقلاب، از پرده برداشته شد. 

قبل از آن نیز یک شورای بررسی و نقد فیلم مرکب از فیلمسازانی همچون مسعود کیمیایی، امیر نادری، کامران شیردل و داریوش مهرجویی و... درباره نمایش فیلم «فریاد مجاهد» نظر منفی ابراز داشته و براساس نظر آنها، صادق قطب‌زاده (رئیس وقت رادیو و تلویزیون و بعد وزیر امورخارجه دولت موقت)، به شدت به دنبال توقیف فیلم بود. اما پس از مدتی و با بازبینی مجدد فیلم توسط دادستانی، فیلم «فریاد مجاهد» اجازه نمایش گرفت و دوباره از تاریخ 3 آبان1358 روی پرده سینماها رفت.