کریدور اقتصادی راهی برای ورود تجاری به بازارهای جهانی
ع صادقی
راه‌اندازی کریدور جنوب به شمال در کشور علاوه بر رشد ارتباط دیپلماسی جمهوری اسلامی با کشورهای آسیای میانه و اروپایی می‌تواند زمینه احیای بسیاری از واحدهای صنعتی و تولیدی کشور را با صادرات محصولات به این کشورها از طریق این کریدور فراهم کند.
کریدور جنوب به شمال از طریق استان سیستان و بلوچستان به بندرعباس و از طریق آن به استان‌های فارس، شهرکرد و سپس اصفهان می‌رسد و تا استان آذربایجان غربی هم مرز با استان سیونیک ارمنستان ادامه دارد، به همین خاطر بسیاری از استان‌های صنعتی کشور می‌توانند سهم بازار صادراتی خود از این مسیر بین‌المللی را افزایش دهند.
فراز چمنی رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه در‌باره نقش مؤثر این کریدور بر روند اقتصاد استان‌های صنعتی کشور می‌گوید: «کشورمان به دلیل موقعیت بسیار خوب جغرافیایی و دارا بودن موقعیت‌های تولیدی و صنعتی زیاد می‌تواند حق توسعه اقتصاد خود را از کریدور استراتژیک جنوب به شمال به دست آورد.»
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه اضافه می‌کند: «با عبور این کریدور از برخی استان‌های اصفهان و شهرکرد خیلی از واحدهای تولیدی محصور شده در تعطیلی و رکود این استان‌ها می‌توانند دوباره احیا شوند و در افزایش صادرات محصولاتشان از طریق این کریدور اقدام کنند.»
فراز چمنی می‌گوید: «محصولات صادراتی ایران از طریق این کریدور به سمت ارمنستان و از طریق آنجا به بازار کشورهای روسیه، گرجستان، ازبکستان و بعد به کشورهای اروپایی می‌رسد و می‌تواند زمینه را برای شناخت مردم اروپا از محصولات تولیدی ایران فراهم کند.»
وی ادامه می‌دهد: «باید به این نکته توجه کرد که کشور ما در حوزه صادرات محصولات لوازم خانگی، فولاد، فرش و صنایع دستی خود می‌تواند از طریق این کریدور به کشورهای مختلف اروپایی اقدام کند.»
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه معتقد است وجود چنین مسیری می‌تواند روابط چندگانه سیاسی- اقتصادی کشورمان با کشورهای جدید منطقه را برای تشکیل پیمان‌های اقتصادی و تجاری سودمند برقرار کند.
ایجاد کریدور جنوب به شمال
و احیای واحدهای تولیدی
محمد طاهری، کارشناس مسائل صادرات کشور به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گويد: «در حال حاضر اوضاع آلومینیوم کشور به دلیل واردات بی‌رویه آلومینیوم و باز شدن پای دلالان به این حوزه در حال نابودی است که نظارت و توجه مسئولین برای حل این معضل را می‌طلبد.»
وی می‌گوید: «متاسفانه آمارها نشان می‌دهند وضعیت فعالیت و اشتغال صنایع آلومینیوم در کشور طی ۲ سال گذشته فقط ۳۰ درصد از کل ظرفیت ۸۰ درصدی بوده است که البته با تلاش دولت کنونی اقدامات خوبی برای رونق دوباره این صنایع و واحدهای تولیدی گرفته شده و پیش‌بینی می‌شود تا با استفاده اقتصادی از این کریدور چند مزیتی این صنعت نیز از بحران کنونی طی سال آینده خارج شود.»
این کارشناس مسائل صادرات کشور تاکید می‌کند: «ایجاد این مسیر بین‌المللی در کشور می‌تواند نقش بسیار خوبی در بهبودی صادرات صنایع فولاد و آلومینیوم کشور به بازارهای اروپا داشته باشد و درآمدزایی ارزی خوبی را برای کشور به ارمغان بیاورد.»
طاهری ادامه می‌دهد: «علاوه بر موضوع ارتباط با بازارهای اروپایی باید از این مسیر مهم در جهت ارتباط با بازار کشورهای آسیای میانه و آسیای غربی سودمندترین استفاده را برد، چرا که زمینه‌ساز آشنایی و شناخت بیشتر کشورهای منطقه با محصولات و ظرفیت‌های اقتصادی کشورمان می‌شود.»
وی می‌گوید: «درآمدزایی ارزی بالای دو هزار میلیارد تومان حاصل فروش محصولات آلومینیوم کشور به بازار کشورهای منطقه و اروپا خواهد بود.»
این کارشناس مسائل صادرات ادامه می‌دهد: «استفاده چند وجهی از محصولات آلومینیوم کشورمان در تأمین صنایع خودروسازی، صنایع ساختمان و نیروگاه‌های صنعتی جنبه صادراتی این محصول را با وجود این کریدور ارزشمندتر می‌کند.»
دیگر مزیت‌های کریدور جنوب به شمال
مهدی ترابی، کارشناس اقتصادی می‌گوید: «این مسیر مهم‌ترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا است که مسافت ۱۶ هزار کیلومتری حمل بار از طریق کانال سوئز را با یک مسیر ۷ هزار کیلومتری جایگزین کرده و در مقایسه با مسیرهای سنتی از نظر مسافت و زمان تا ۴۰ درصد کوتاه‌‌تر و از نظر هزینه تا ۳۰ درصد ارزان‌‌تر است.»
وی می‌گويد: «راه‌گذر شمال – جنوب یکی از مسیرهای مهم ترانزیتی در آسیای میانه است و کشورهای در مسیر این راه‌گذر هر یک با تشکیل اتحادیه و انعقاد قراردادهای همکاری در رقابتی همه‌جانبه به توسعه و تجهیز بنادر، جاده‌ها، ترمینال و مسیرهای ریلی خود می‌پردازند.»
کارشناس اقتصادی اضافه می‌کند: «این پروژه یک ترانزیت چندوجهی است؛ بدین معنا که دو حمل دریایی، یکی حمل دریایی خزر و دیگری حمل جنوب را شامل می‌شود و توسط یک بارنامه سراسری از طریق ترکیب خشکی و دریا انجام و کشتی به مقصد می‌رسد.»
ترابی می‌گوید: «توسعه روابط در زمینه تبلیغ و معرفی جاذبه‌های گردشگری، توریستی و صنایع دستی کشورمان به کشورهای شمال آسیا و جنوب اروپا می‌تواند زمینه‌ساز ورود گردشگران خارجی بیشتر و ایجاد سرمایه‌گذاری‌های پر سودتر برای بازار صنایع دستی کشور به حساب بیاید و کریدور گردشگری- فرهنگی جدیدی را برای مسیر اقتصادی کشور شکل دهد.»
وی ادامه می‌دهد: «کاهش هزینه‌های حمل شامل هزینه بنادر و گمرک، کاهش مدت‌زمان ماندگاری کانتینرها، سرعت در تحویل کالا؛ حذف خطر صاحبان کالا در حمل داخلی کانتینر پر و خالی، سند حمل معتبر جهت مسائل حقوقی و جبران خسارت احتمالی، تسریع در عملیات بانکی و افزایش اعتبار تجاری از مزایای بارنامه سراسری است.»
این کارشناس مسائل اقتصادی می‌گوید: «از مزیت‌های اجتماعي این گذرگاه، حمل هر ۱۰۰ تن بار ۱۰ شغل مستقیم و حدود ۵۰ شغل غیرمستقیم ایجاد می‌کند. این امر موجب کاهش فقر و کاهش مشکلات اجتماعی در کشورهای این مسیر خواهد شد.»
راهکاری برای تأمین امنیت غذایی و اقتصادی
موسی شهبازی، کارشناس و صاحب‌نظر در مسائل اقتصادی در ادامه این گزارش به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «نقش استراتژیک کریدور جنوب به شمال در راستای پیوند کشورمان از جنوب با شبه جزیره هند و از شمال با کشورهای روسیه و غرب آسیا می‌تواند مهم‌ترین بستر برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها باشند.»
وی ادامه می‌دهد: «ارتباط کشورمان با شبه‌جزیره هند و کشورهای جنوبی خاورمیانه در تحکيم روابط تجاری در زمینه واردات و صادرات مواد غذایی می‌تواند تأمین امنیت غذایی برای کشور را به ارمغان بیاورد و یک پیمان پولی جدیدی میان این کشورها شکل دهد.»
کارشناس مسائل اقتصادی اضافه می‌کند: «نیاز کشورهای هند و پاکستان (که به عنوان منابع غنی مواد غذایی در دنیا شناخته می‌شوند) به این مسیر جدید که می‌توان از آن به عنوان جاده ابریشم جدید نام برد در نهایت بی‌اثر کردن قدرت دلار در برقراری روابط تجاری ما با این کشورها را در پی دارد و می‌تواند فرصتی در جهت رشد ارزش پول ملی داشته باشد.»
شهبازی می‌گوید: «پیوند تجاری هند، پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس به این کریدور به دلیل اتصال آسان و پر سود آنها به بازار کشور روسیه و جنوب اروپا، نیازمندی آنان در ایجاد یک روابط بلندمدت چندگانه اقتصادی، فرهنگی، بازرگانی و سیاسی با ایران را قوت می‌بخشد و این می‌تواند زمینه‌ساز همان تشکیل پیمان پولی چند جانبه علیه قدرت دلار آمریکا در منطقه خاورمیانه باشد.»
وی یادآور می‌شود: «از شمال نیز روابط با بازار روسیه از نگاه پیشرو بودن این کشور در زمینه‌های پزشکی، دارو، صنایع پتروشیمی، خودروسازی و ساختمان بسیاری از دغدغه‌های ایران را به دلیل مشکلات پیوند خورده به تحریم‌های ظالمانه غرب برای بازار کشور برطرف کند.»
این کارشناس مسائل اقتصادی می‌گوید:«در بحران فعلی واردات خودرو و تأمین برخی قطعات مهم صنایع خودروسازی در کشور، روسیه می‌تواند به واسطه مسیر تجاری جدیدی که با کشور ما در اختیار دارد این مشکل را راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر از تعامل با دیگر کشورهای منطقه برای بازار ما حل کند.»
شهبازی ادامه می‌دهد: «در حوزه دارو به‌ویژه برخی داروهای مخصوص بیماران خاص مانند بیماران پروانه ای، افراد مبتلا به دیابت، ام اس و همچنین سرطان، ایجاد این کریدور مهم در تقویت روابط علمی - پژوهشی شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه پزشکی کشور با شرکت‌های روسی در زمینه رشد و توسعه ساخت این داروها و تأمین آنها در بازار داخل می‌تواند در کمترین زمان ممکن میسر شود.»
وی تاکید می‌کند: «علاوه بر این موضوع، تشکیل روابط تجاری با کشور روسیه در زمینه واردات دارو به‌ویژه برخی داروهای خاص به کشور و تأمین نیاز داروخانه‌ها آن هم با تعامل پول ملی دو کشور ایران و روسیه می‌تواند مشکل تأمین داروی بازار داخلی را با هزینه بسیار کم نسبت به دلار برای ما به ارمغان بیاورد و برای همیشه برطرف کند.»
کارشناس مسائل اقتصادی تصریح می‌کند: «کشور ما به دلیل ظرفیت‌های بسیار قوی که در حوزه دانش‌بنیان، پزشکی، خودروسازی و صنایع نظامی- دفاعی دارد می‌تواند برای سرمایه‌گذاران جدیدی که از تشکیل این کریدور راهی کشورمان برای توسعه روابط می‌شوند فرصت جدیدی برای شناخت بیشتر دانش و قدرت ایرانی به حساب بیاید.»
موافقتنامه و تفاهم‌نامه همکاری کریدور بین‌المللی جنوب به شمال در شهریورماه ۱۳۷۹ در سن پترزبورگ به امضای وزیران راه و شهر‌سازی ۳ کشور ایران، هند و روسیه رسید.
این راه‌گذر جنوب به شمال در برگزاری اجلاس کمیسیون اروپا وزیران راه و شهر‌سازی و حمل‌ونقل کشورهای عضو اجلاس علاوه بر تشکیل راه‌گذرهای شمالی، مرکزی و جنوبی، شاهراه ترانزیتی موسوم به کریدور جنوب به شمال را معرفی کرده و به تصویب رساندند و بدین‌ترتیب در خردادماه ۱۴۰۱ نخستین محموله ترانزیت چندوجهی از کشور روسیه به عنوان مبدأ به هند از طریق ایران ارسال و این کریدور بعد از سال‌ها مذاکره و رایزنی فعال شد. در واقع گذرگاه جنوب به شمال همان مسیر اقتصادی است که علاوه بر جنبه‌های اقتصادی می‌تواند بستری برای شکل‌گیری پیمان‌های سیاسی جدید کشورمان با دیگر کشورهای مهم اقتصادی دنیا باشد.