معاون آبفای وزارت نیرو گفت: برای نخستین بار از زمان معاهده سال 1351، هیئت فنی ایران از بالادست سد کجکی بر روی رودخانه هیرمند در افغانستان بازدید کرد.
به گزارش شبکه خبری آب ایران، «محمد جوانبخت» با‌ اشاره به پذیرش درخواست کمیسار ایران برای بازدید از ایستگاه «دهراود» افزود: براساس معاهده، در مواقعی که تأمین حقابه کشورمان از سوی افغانستان صورت نمی‌پذیرد با درخواست طرف ایرانی، از ایستگاه دهراود بازدید می‌شود.
او تصریح کرد: هیئت کارشناسی ایران پس از مشاهده میزان آب رودخانه در ایستگاه آب سنجی دهراود، خواستار تحویل حقابه جمهوری اسلامی ایران شد و توافق کرد در نشست‌های کمیته فنی در آینده نزدیک درخصوص نحوه تحویل حقابه تصمیم‌گیری شود.
معاون آبفای وزارت نیرو افزود: در سال‌های گذشته امکان بازدید کمیساران از ایستگاه دهراود فراهم نشده بود اما با پیگیری‌ و هماهنگی‌های دیپلماتیک وزارت امور خارجه، این امکان برای اولین بار فراهم شده و هیئتی متشکل از مدیرکل رودخانه‌های مرزی و آب‌های مشترک وزارت نیرو، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان و معاون استاندار این استان از محل ایستگاه بازدید به عمل آوردند.
جوانبخت تاکید کرد: این برای نخستین بار از زمان معاهده سال 1351 رودخانه هیرمند و تشکیل کمیساران آب این رودخانه است که هیئت فنی ایران از محل ایستگاه آبسنجی دهراود در بالادست سد کجکی بر روی رودخانه هیرمند بازدید کرده است.
میراث ننگین انگلیس
گفتنی است، مسئله هیرمند از جمله صدها میراث ننگین باقیمانده از دوران استعمار انگلستان و تقسیم کشورها بر پایه منافع شیطانی آن امپراتوری زوال یافته است. از طرفی افغانستان از زمان جدایی از ایران، به‌طور مستمر در یک وضعیت بحران دائمی قرار دارد.
رود هیرمند به طول ۱۱۵۰ کیلومتر طولانی‌ترین رود افغانستان است که از شمال غربی کابل و رشته کوه‌های غربی هندوکش سرچشمه می‌گیرد و از آنجا به ایران می‌رود. تقریباً ۹۷ درصد آب برداشت شده از این رودخانه در افغانستان در بخش کشاورزی استفاده می‌شود. به طور مشابه، در ایران، حدود ۸۰ درصد از جریان پایین دستی به اهداف آبیاری اختصاص دارد. در عین حال، این رودخانه برای حفظ حیات وحش و تنوع زیستی در تالاب‌های ‌هامون که بخش‌هایی از افغانستان و ایران را در بر می‌گیرد حیاتی است.
افغانستان طبق معاهده آب، موافقت کرده که هیچ اقدامی برای سلب کامل یا جزئی حقآبه‌اش از آب رودخانه هیرمند به‌عنوان ثابت و تعیین شده انجام ندهد اما پیامدهای ساخت بند کمال‌خان، بر تأمین آب و حیات طبیعی تالاب‌های ایران تأثیر گذارده است.
بی‌تردید ساخت چندین سد و بند همچون کجکی و کمال‌خان در شمال و جنوب افغانستان، بر استان‌های خراسان و سیستان و بلوچستان در ایران تأثیر می‌گذارد و ادامه فعالیت‌ها بر روی فاز دوم سد کجکی در هیرمند که به وسیله انگلیس ساخته شده، فوق‌العاده نگران‌کننده است.
تنش‌های مشابهی نیز بین افغانستان و ایران بر سر آب‌های هریرود وجود دارد. این رودخانه از کوه‌های مرکز افغانستان به ایران و سپس به ترکمنستان می‌ریزد و هیچ معاهده آبی به طور خاص در مورد آن امضا نشده است. از سال ۲۰۱۲، افغانستان شروع به ساخت بند در بخش بالادستی هریرود کرده که بحث برانگیزترین پروژه، باز‌سازی سد «سلما» از سوی هند است. این سد برای اولین بار در سال ۱۹۷۶ راه‌اندازی شد.