اسلام برای کمک به دیگران شرایطی معین کرده که عبارتند از:
1- هرچه را دوست داریم بدهیم. قرآن می‌فرماید: «لَن تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ» (آل‌عمران/92) لباس تنگ است به فقیر بدهیم. رنگ لباس را دوست ندارم به فقیر بدهم. غذا شاید مسموم باشد به فقیرها بدهیم! درخانه خودمان فرشی که به خانه ما نمی‌خورد به مسجد بدهیم. اگر می‌خواهید به آن رشد برسید، باید هرچه را دوست دارید، بدهید.
2- کمک باید هم علنی و هم مخفیانه باشد. قرآن راجع به کمک می‌گوید: «سِرًّا وَعَلَانِيَةً» (بقره/274) همه کمک‌ها علنی نباشد. چون کمک مخفی به خدا نزدیکتر است. همه کمک‌ها مخفی نباشد، اگر هرکس کمک کند و مخفی باشد، مردم نفهمند می‌گویند: این آقا پولدار است ولی مشتش بسته است، به هیچ‌کس کمک نمی‌کند. چرا خودت را متهم می‌کنی؟ بگو: یک مبلغی به او کمک کردیم. هم باید علنی باشد تا امر به معروف به دیگران شود. اگر گفتند برای زلزله پول می‌خواهیم، می‌گوید بگیر، اگر شما ببینید من پول می‌دهم، شما هم می‌دهید. کمک علنی دعوت دیگران است که شما هم کمک کنید. کمک مخفی به خدا نزدیک‌تر است. هرکدام یک ویتامینی دارد.
یک کسی گفت: آقا، نمازخوان‌ها چرا در علم و صنعت عقب هستند. گفتم: اسلام چهار چرخ دارد، شما اگر چرخ اول را باد کردی و چرخ دوم پنچر شد، خب عقب است. شما نماز خواندی. سواد نداری. قرآن همان کتابی که می‌گوید: «وَاعْبُدُوا» (نساء/37) نماز بخوان و عبادت کن. همان کتاب می‌گوید: «و اعلموا» (بقره/194) تو لاستیک «واعبدوا» را باد کردی، لاستیک «واعلموا» پنچر است. همان دینی که می‌گوید: «واعبدوا» می‌گوید: «واعلموا» هم درس بخوان، هم نماز بخوان.
3- برای خدا باشد. اصلاً کارهایی قبول می‌شود که برای خدا باشد. اگر 99 درصد برای خدا بود و یک درصد برای غیر خدا بود، خدا قبول نمی‌کند. حدیث داریم خدا می‌گوید: «انا خیر الشرکا» من شریک خوبی هستم. 99 تا هم به او می‌دهم. چون یک درصدش برای اوست. من سهم 99 تا را به شریک می‌دهم. با توپی می‌شود بازی کرد که سوراخ نداشته باشد. اگر بگویی حالا ما یک سوزن یک گوشه زدیم، بله یک سوزن به یک گوشه زدید، بازی به هم خورد. شما در نماز اگر یک کلمه از واجبات را برای غیر خدا بگویی، نماز باطل است. اگر همه واجبات برای خداست، یک مستحبی را برای غیر خدا بگوییم، نماز باطل شد. اگر واجبات نماز، برای خداست، مستحبات هم برای خداست. اما مکانی که می‌ایستی برای خدا نیست. می‌گویی: یک جا می‌ایستم دوربین نشانم بدهد. مکانش برای غیر خدا هم باشد باز هم باطل است. اگر واجب برای خدا، مستحب برای خدا، مکان برای خدا، زمانش برای غیر خداست، مثلاً اول وقت نماز می‌خوانیم تا همه ببینند، باز هم نماز باطل است. اگر واجب برای خدا؛ مستحب برای خدا؛ مکان برای خدا؛ زمان برای خدا، اما قیافه برای غیر خدا باشد، مثلا ابرو خم می‌کنی، گردن کج می‌کنی، سر نماز یک قیافه می‌گیری که همه می‌گویند: این در سیر و سلوک است. اگر ژستی که می‌گیری برای خدا نباشد، ژست هم برای خدا نباشد، کل نماز باطل است. عجب! باید واجبش، مستحبش، زمانش، مکانش، ژست و قیافش برای خدا باشد. خیلی کار مشکل است.
حدیث داریم روز قیامت افرادی می‌گویند: ما جبهه بودیم. خدا و فرشته‌ها می‌گویند: دروغ می‌گویی، تو رفتی جبهه که بگویند: فلانی شجاع است. عده‌ای می‌گویند: ما خیلی خرج دادیم، خدا و فرشته‌ها می‌گویند: دروغ می‌گویی، خرج دادی بگویند: فلانی سخاوت دارد. عده‌ای می‌گویند: ما خوب قرآن خواندیم، خدا و فرشته‌ها می‌گویند: دروغ می‌گویی، خواندی که بگویند: چه قاری خوبی است. من این نشاطی که الآن جلوی دوربین دارم، اگر دوربین را ببرند نشاط کم ‌شود، معلوم می‌شود که اخلاص نیست. یک جایی که پولم می‌دهند با جایی که پولم نمی‌دهند، در تبلیغم اثر دارد. بعضی‌ها هرکاری می‌کنند بر اساس پول می‌کنند. نمی‌گویم پول نگیرید. قرآن نگفته که آدم مخلص پول نمی‌گیرد. می‌گوید: آدم مخلص وقتی که می‌خواهد کار انجام بدهد، نیت پول نمی‌کند: «لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا» (انسان/9) نرید، یعنی اراده قلب است. من در قلبم قصد پول ندارم. به زبانم نمی‌گویم: آقا پول مرا بده. «لا اسئلکم» اما اگر دادند بگیرید، چه بهتر! قرآن نگفته اخلاص این است که «لا اخذ منکم اجرا» پول هم بدهی برنمی‌دارم، بلکه بگو برای پول نیامدم اما اگر دادی چه بهتر.
4- اگر هم وضعیت مالی خراب است باز هم بده. خیلی‌ها به من مراجعه کردند، گفتند: آقای قرائتی گیر در کار ما افتاده است. چه دعایی و چه ذکر و وردی بخوانیم، گفتم: من دعا و ذکر و ورد بلد نیستم. ولی یک چیزی به تو می‌گویم. اگر گیر مردم را باز کنی، ان‌شاءالله خدا گیرت را باز می‌کند. برو ببین چه گره‌ای به کارت افتاده، گره از کار مردم باز کن، گره‌ات باز می‌شود. چون آیاتی در قرآن داریم می‌شود این را از آنها استفاده کرد. می‌فرماید: «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ» (بقره/153) یادم باش، یادت هستم. «زَاغُوا أَزَاغَ» (صف/5) کج شدی، کجت می‌کنم. «تَنصُرُوا اللَّـهَ يَنصُرْكُمْ» (محمد/7) کمک کردی، کمکت می‌کنم. از این آیه‌ها می‌شود استفاده کرد که اگر می‌خواهی گره کارت باز شود گره از کار دیگران باز کن. دختر بزرگ داری، خواستگار نمی‌آید. خیلی خب دیگران هم دختر بزرگ دارند. تو بلند شو یک دلالی کن‌، یک داماد برای آن دختر همسایه پیدا کن. نگو: چراغی که به خانه رواست، به مسجد حرام است.
یک وقتی بچه اول ما چهار سال بچه‌دار نشد. من داشتم مشهد می‌رفتم، آمد کنار در گفت: آقاجون، به امام رضا بگو: من بچه می‌خواهم. حالا چهار سال است ازدواج کرده بود. گفتم: چشم! ما رفتیم و حرم هم خلوت بود. یک طوری بود که من توانستم به ضریح بچسبم. گفتم: یا امام رضا بچه من بچه می‌خواهد. تا رفتم بگویم: یا امام رضا بچه من بچه می‌خواهد، یک کسی به من گفت: حاج آقا، حاج آقا! گفتم: بله‌، گفت: دختر من نه سال است بچه‌دار نشده است.
گفتم: یا امام رضا اول به این بده. اول به این بده. این نه سال است بچه‌دار نشده است.
5- مسئله دیگر این است به کسانی بدهید که آدم‌های عادی فکر می‌کنند وضعشان خوب است. اصطلاح معروفی هست که می‌گوید: صورت خودش را با سیلی سرخ نگه داشته است. آدم‌هایی عفیف هستند اما در فقر می‌سوزند و به کسی نمی‌گویند: «يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ» (بقره/273) افرادی که جاهل و ناآگاه هستند یعنی از وضع این خبر ندارند، فکر می‌کنند غنی هستند. خیلی وقت‌ها چیزی نمی‌گوید، ولی در دلش نیاز دارد.
به آدم‌هایی که سنشان بالا است. به پدر بزرگ‌ها خیلی باید رسید. چون همه دورش جمع می‌شوند عیدی می‌خواهند. چشم روشنی می‌خواهند. حالا می‌فهمم امام سجاد چه می‌گوید. امام سجاد در دعا می‌گوید: خدایا وقتی پیر شدم، پول زیاد برای من بده: «و اجعل اوسع رزقک علیَ اذا کبرت، خدایا وقتی پیر شدم وضع مرا خوب کن. چون که پیر شدم تولید من کم می‌شود، مصرفم زیاد می‌شود. درآمد ندارم، توقع نوه‌ها، عروس‌ها، دامادها بیشتر است.
6- بعد از انفاق هم منت نگذارید. اینکه بگوید من بودم جهازیه دادم، من مطلب یادش دادم، من با ماشین او را بردم. من من نکنید و منت نگذارید. یک چیزی هم بده که اگر خودت فقیر بودی، اگر این را به تو می‌دادند، می‌گرفتی، قرآن می‌گوید: «وَلَسْتُم بِآخِذِيهِ» (بقره/267) اگر خودت فقیر بودی و یک چنین لباسی به تو می‌دادند نمی‌گرفتی. مگر اینکه اغماض کنی و همین‌طور زورکی بگیری.
7- عجله کنید. یعنی می‌خواهید کمک کنید تعلل نکنید. عجله کنید. حضرت امیر در نماز انگشترش را داد. نگفت: بنشین نمازم تمام شود. اینکه می‌گویند: عجله کار شیطان است، نه همه جا بلکه خیلی از جاها عجله کار خداست. دیگران را هم تشویق کن، ممکن است خودت پول نداشته باشی، «وَلَا يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ» (حاقه/34) یعنی تشویق کن و از دیگران بگیر بده. چون گاهی وقت‌ها آدم خودش ندارد بدهد ولی می‌تواند از دیگران بگیرد و بدهد.
ماه رجب یک دعایی هست دستشان را به ریششان می‌گیرند و تکان می‌دهند. یک کسی ریش نداشت، ریش بغل دستی‌اش را گرفت و دستش را تکان داد. حالا شما هم اگر نداری آبرو که داری. از آبرو استفاده کن، کمک کنیم و یک مشکل را حل کنیم.
درس‌هایی از قرآن، 17/2/1394