ترکـیه و تکرار اردوغـان
امین‌الاسلام تهرانی
اشاره: رأی‌گیری در مرحله دوم و نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه در روز یکشنبه، هفتم خرداد، از ساعت 8 صبح به‌وقت محلی شروع شد، و با اعلام نتایج این انتخابات مشخص شد که قدرت برای 5 سال دیگر همچنان در قبضه حزب حاکم، حزب عدالت و توسعه است و «رجب طیب اردوغان» همچنان رئیس‌جمهور خواهد بود. مشارکت در دور دوم هم قابل توجه بود و حدود 85 درصد از واجدین شرایط به پای صندوق‌های رأی رفتند تا رئیس‌جمهور خود را برای 5 سال دیگر انتخاب کنند. پیش از اعلام نتایج نیز اردوغان در اکثر نظرسنجی‌ها با اختلافی تک‌رقمی، از قلیچداراوغلو جلوتر بود. نظرسنجی توسط مؤسسه «کندا» پیش‌بینی کرد که ۵۳.۴ درصد از مردم ترکیه از اردوغان و ۴۶.۶ درصد از آنان از قلیچداراوغلو حمایت خواهند کرد. رئیس‌جمهوری ترکیه در نظرسنجی مؤسسه «ساروس» هم چهار درصد از رقیبش جلوتر بود. پیش از شروع دور دوم بسیاری از رسانه‌های غربی خطر کردند و پیروزی اردوغان را پیش‌بینی کردند. در این دور از انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه بیش از ۶۴ میلیون تن واجد شرایط رأی‌دهی در ۱۹۲ هزار مرکز رأی‌گیری بودند، از جمله شش میلیون تن که در دور اول انتخابات رأی اولی محسوب می‌شدند. همچنین ۳.۴ میلیون رأی‌دهنده واجد شرایط در خارج از ترکیه حضور داشتند که 2 میلیون تن از آنان از ۲۰ تا ۲۴ مه (۳۰ اردیبهشت تا ۳ خرداد) آرای خود را به صندوق‌انداختند. گفتنی است، نتیجه انتخابات پارلمانی ترکیه که همزمان با دور اول انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد حاکی از این بود که با وجود کاهش سهم آراء حزب عدالت و توسعه، حزب حاکم، از ۴۲.۵ درصد در سال ۲۰۱۸ به ۳۵.۷ درصد در انتخابات ۲۰۲۳، ائتلاف جمهور به رهبری این حزب، با کسب حداقل ۳۲۲ کرسی، همچنان اکثریت پارلمان را در اختیار خواهد داشت. بدین ترتیب، با وجود رشد ۳ درصدی آراء حزب جمهوری خلق، ائتلاف ملت به رهبری حزب جمهوری خلق، ۲۱۳ کرسی را تصاحب کرد.
سرویس خارجی
«رجب طیب اردوغان»، قلب تپنده سیاست امروز ترکیه است. این مرد ۶۹ ساله از ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ شهردار استانبول بود و سپس به بالاترین مدارج اجرایی کشورش راه یافت. او حزب اسلامی در ابتدا میانه‌روی و سپس کمی تند و تیزِ «عدالت و توسعه» را در سال ۲۰۰۱ میلادی تأسیس کرد و یک سال بعد با این حزب به پیروزی رسید. اردوغان از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ نخست‌وزیر ترکیه بود و سپس با تغییر قانون اساسی ترکیه و تبدیل ساختار پارلمانی به ریاست جمهوری از مقام خود کناره‌گیری کرد و به ریاست‌جمهوری رسید. از آن زمان او کوشیده تا دایره اختیارات خود را افزایش دهد و در ۲۰۱۷ با برگزاری رفراندوم، مجموعه‌ای از اصلاحات را در قانون اساسی ترکیه انجام داد که قدرت مقام ریاست‌جمهوری را بیش از پیش کرد. سلطه اردوغان بر سیاست، دولت و نظام قضایی ترکیه در تاریخ ۱۰۰ سال گذشته این کشور بی‌سابقه است. او در ۲۰۱۲ تا آنجا پیش رفت که تقسیم قدرت را یک «مانع» توصیف کرد.
اما رقیب او؛ کمال قلیچداراوغلو کیست؟ او هرگز نخستین گزینه به عنوان رهبر اپوزیسیون ترکیه نبود، اما بعد توانست از دیگران پیشی بگیرد و با رهبری ائتلاف میز ۶ نفره یا «ائتلاف ملت»، در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو رقیب اصلی اردوغان محسوب شود. این مرد ۷۴ ساله را به چشم یک بروکرات ضدفساد نگاه می‌کنند، تا آنجا که یکی از اسامی مستعارش «عمو بروکرات» است. او از سال ۲۰۱۰ تا امروز رهبر حزب «مردم جمهوری‌خواه» بوده است. قلیچداراوغلو و ائتلاف اپوزیسیون ائتلاف ملت پیش از انتخابات وعده می‌دادند که ترکیه را به صورتی بنیادین تغییر دهند و نظام سیاسی این کشور را دوباره به یک نظام پارلمانی تبدیل کنند. آنها می‌خواستند تا جای ممکن اصلاحاتی را که اردوغان برای افزایش قدرت مقام ریاست‌جمهوری در قانون اساسی ایجاد کرده، باطل کنند.
ائتلاف مخالفان افزون بر حزب مردم جمهوری‌خواه قلیچداراوغلو که بخش چپ میانه‌رو، سوسیال دموکرات‌ها و ملی‌گراها را در بر می‌گرفت، این ائتلاف همچنین «حزب خوب» را در خود جای داده که از دل ملی‌گراهای راست افراطی ترکیه بیرون آمد؛ دو حزب راست میانه‌رو که رهبری‌شان را اعضای سابق حزب عدالت و توسعه یعنی «علی باباجان» و «احمد داووداغلو» بر عهده‌دارند هم در ائتلاف ملت حضور دارند. پنجمین عضو این ائتلاف یک حزب راست میانه‌روی دیگر به نام «حزب دموکرات» است و حزب ششم «حزب سعادت» است که حزبی محافظه‌کار، ملی‌گرا و مذهبی است و همزمان با حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۱ تاسیس شده است.
کمیسیون عالی انتخابات ترکیه شامگاه یکشنبه هفته گذشته اعلام کرد که
«رجب طیب اردوغان»، رئیس‌جمهور این کشور برای دوره جدید ریاست جمهوری این کشور پیروز شد. «احمد یانار»، رئیس‌کمیسیون عالی انتخابات ترکیه، همان شبِ انتخابات دور دوم گفت که نتایج نشان می‌دهد که اردوغان 53 درصد آراء و «کمال قلیچداراوغلو» ۴۷ درصد آراء را به دست آورده‌اند. پس از قطعی شدن پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری، او که خیلی ذوق‌زده بود به روی سقف یک اتوبوس در استانبول رفت و برای مردم آواز خواند. او سپس با تبریک به مردم گفت: «ما عاشق استانبول هستیم، کار خود را با استانبول شروع کردیم و با آن ادامه خواهیم داد.» او که گویا خوشحالی به سخن و دادن وعده‌های بزرگ وادارش می‌کرد، گفت: «شما دوباره این وظیفه را به ما دادید، ما با هم قرن ترکیه را خواهیم ساخت.» همچنین هواداران رجب طیب اردوغان پس از اعلام نتایج غیر رسمی دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در شهرهای مختلف از جمله آنکارا و استانبول به خیابان‌ها آمده و پیروزی او را جشن گرفتند.
طبیعی است که وقتی شخصی به ریاست جمهوری می‌رسد، حکمرانان دیگر کشورها به ویژه همسایگان به او تبریک می‌گویند. طبق این عرف دیپلماتیک، رئیس‌جمهور کشور ما نیز این پیروزی را به کشور همسایه و اردوغان تبریک گفت. البته در این میان برخی از تبریک‌ها قابل توجه بود. «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا و نامزد مطرح حزب جمهوری‌خواه در انتخابات 2024، در پیامی که در شبکه اجتماعی خود موسوم به
«تروث سوشال» منتشر کرد، خطاب به اردوغان نوشت: «تبریک به رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان به خاطر پیروزی بزرگی که در ترکیه به دست آورد و کاملا لیاقتش را داشت. من او را به خوبی می‌شناسم. او یک دوست است و خودم مستقیما از این مطلع‌ام که او چقدر کشورش و مردم بزرگ ترکیه را دوست دارد، مردمی که در راه آنها اعتلاء و احترام آنها کوشیده است.» از طرف دیگر
«مولوی عبدالکبیر» نخست‌وزیر دولت موقت طالبان نیز گفت: «به آقای اردوغان، پیروزی‌اش در انتخابات و انتخاب وی به عنوان رئیس‌جمهور ترکیه را تبریک می‌گویم.» رئیس‌جمهور آذربایجان نیز که در این چند سال اخیر در ماجرای رویارویی‌اش با ارمنستان همواره حمایت حزب حاکم ترکیه را داشته، در تماس تلفنی با رجب طیب اردوغان موفقیت وی در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه را تبریک گفت. «شیخ تمیم»، امیر قطر پیروزی رجب طیب اردوغان در دور دوم انتخابات را به او تبریک گفت. همچنین «اسماعیل هنیه»، رئیس‌دفتر سیاسی جنبش حماس، اعلام کرد که «پیروزی رجب طیب اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه را تبریک گفته و امیدواریم در دوره جدید ریاست جمهوری اردوغان، شاهد مرحله تازه‌ای از حمایت‌های ترکیه از قضیه فلسطین و قدس باشیم.»
در این میان گزارش روزنامه انگلیسی «تلگراف» جلب توجه می‌کند. روزنامه تلگراف چاپ انگلیس در گزارشی نوشت که کمال قلیچداراوغلو، نامزد شکست‌خورده انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه وعده داده بود که اگر به قدرت برسد، ترکیه را به سمت قوانین غربی سوق می‌دهد. اما پس از دو دهه ریاست رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، نخست‌وزیران و رؤسای جمهور کمی در اروپا از چشم‌انداز بازگشت آنکارا به مسیر غرب خوشحال می‌شوند.
علی‌رغم اکثر اعضای ناتو، ترکیه از اعمال تحریم‌ها علیه روسیه به دلیل حمله این کشور به اوکراین خودداری کرده است؛ اما اردوغان با انعقاد قراردادی میان «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهوری روسیه و «ولودیمر زلنسکی»، رئیس‌جمهوری اوکراین به کی‌اف اجازه صادرات غلات از بنادر دریای سیاه را داد. درواقع هیچ کسی در جهان نمی‌تواند به چنین موفقیتی دست یابد؛ موفقیتی که آقای اردوغان را به میانجیگر ارزشمندی میان روسیه-اوکراین در حوزه صادرات غلات بدل کرد.
اگرچه قلیچداراوغلو وعده آزاد‌سازی روادید را برای مردم ترکیه جهت سفر به اروپا داده بود اما اروپایی‌ها حتی چنین چیز ساده‌ای را هم برای ترکیه قائل نبودند و حتی این مسئله می‌توانست سیاستمداران اصلی اتحادیه اروپا را وارد یک جنگ فرهنگی بر سر
«اسلامی شدنِ» فرهنگِ «یهودی-مسیحی» اروپا بکند. شاید اکثر رهبران اروپایی اذعان نکنند، اما آنها با حفظ فاصله میان ترکیه و اتحادیه اروپا موافق هستند.
در این میان یک تحلیل دیگر جلب توجه می‌کرد. ارزیابی بخش سیاسی رژیم صهیونیستی حاکی از آن است که رئیس‌جمهوری ترکیه پس از انتخاب مجدد خود، به همگرایی با این رژیم ادامه می‌دهد. این ارزیابی‌ها درباره بازگشت روابط مثبت میان دو طرف پس از دیدار رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه طی سه ماه پیش با «الی کوهن»، وزیر خارجه رژیم صهیونیستی در آنکارا مطرح می‌شود. قبل از آن هم در سال گذشته اردوغان با اسحاق هرتزوگ، رئیس‌این رژیم دیدار کرده بود. البته باید منتظر بود و واقعی بودن این تحلیل را در آینده به بوته محک زد.
«انگین اوزر»، تحلیلگر سیاسی ترکیه، تاکید کرد که آمریکا در حال از دست دادن نفوذ خود در آنکاراست و واشنگتن نیز می‌تواند خوشحال باشد که اتحادیه اروپا نیز آنکارا را از دست داده است. وی گفت: «این اتحادیه اروپا بود که از مخالفان حمایت کرد، نه آمریکا، نفوذ ایالات متحده در ترکیه از مدت‌ها پیش رو به افول بوده و زمینه مناسبی برای انجام عملیات جدی در حمایت از گروه‌های نزدیک به واشنگتن در محافل بوروکراتیک و پایگاه‌های مردمی وجود ندارد.» این تحلیلگر ترک افزود: «دولت آمریکا این روزها سرگرم اوکراین و تایوان است، اما می‌تواند خوشحال باشد که اتحادیه اروپا نیز شریک استراتژیکی چون ترکیه را از دست داده است.»
اردوغان که قدرت را 20 سال است در دست خود حفظ کرده، برای 5 سال آتی اولویت‌هایی دارد. بحران گزنده هزینه‌های زندگی، قدرت خرید مردم ترکیه را کاهش داده است. تورم سالانه در‌آوریل به حدود ۴۰ درصد رسید، پس از اینکه سال گذشته میزان تورم رسما میزان ۸۵ درصد را نشان داد. لیر طی دو سال بیش از نیمی از ارزش خود را از دست داده و روز جمعه با وجود مداخلات گسترده دولت ترکیه با هدف جلوگیری از سقوط‌های حساس سیاسی قبل از انتخابات، برای اولین بار هر ۲۰ لیر در برابر یک دلار معامله شد. حالا اردوغان باید به عنوان یکی از اولویت‌ها فکری به حال این بحران کند. همچنین روابط با سوریه، همسایه جنوبی ترکیه، پس از حمایت اردوغان از نیروهای مخالفی که برای سرنگونی بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه در طول جنگ داخلی طولانی و تلخ این کشور اسلحه به دست گرفتند، رو به زوال رفت؛ اردوغان باید به دنبال آشتی با سوریه نیز باشد. زمین لرزه ۷.۸ ریشتری که اخیراً در ترکیه رخ داد، بخش‌هایی از جنوب شرقی ترکیه را ویران کرد و جان بیش از ۵۰ هزار تن را گرفت و کل شهرها را به تپه‌های آوار تبدیل کرد؛ باز‌سازی این ویرانه‌ها نیز از اولویت‌های دولت بعدی اردوغان است و...
فاصله 4 درصدی رای اردوغان و قلیچداراوغلو (اردوغان با کمی بیشتر از ۵۲ درصد آراء در مقابل قلیچداراغلو که حدود 48 درصد آراء را داشت، پیروز انتخابات شد) کمترین فاصله‌ای بود که اردوغان تاکنون با رقیب خود داشته است و نشان‌دهنده قطبی‌شدن شدید جامعه ترکیه بین محافظه‌کاران اسلامگرای حامی اردوغان و مخالفان او است. این مسئله یکی از 3 چالش بزرگ اردوغان در 5 سال پیش روی اوست. اردوغان ۶۹ ساله کوشید در یک سخنرانی پیروزمندانه در برابر هزاران هوادار خوشحالی که در مقابل کاخ ریاست‌جمهوری آنکارا تجمع کرده بودند، سخنان آشتی‌جویانه بگوید و از مردم ترکیه خواست که «در اتحاد و همبستگی دور هم جمع شوند». او در این سخنرانی، ترکیبی از سخنان ملی‌گرایانه و نیز اظهاراتی که قشر مذهبی علاقه دارند، به زبان آورد؛ ترکیبی که تاکنون توانسته است موفقیت او را تضمین کند. با این حال، قلیچداراوغلو، رقیب اردوغان که حدود
۴۸ درصد آرا را کسب کرد، متعهد شد که «به مبارزه» علیه اردوغان و حزب عدالت و توسعه که از ۲۰۰۲ بر سیاست ترکیه مسلط شده‌اند، ادامه دهد. او در آنکارا گفت: «ما در خط مقدم، این مبارزه را تا زمانی که دموکراسی واقعی به کشور ما بیاید، ادامه خواهیم داد.»
چالش‌های اردوغان
به این وضعیت دوقطبی، باید رویکرد کردهای ترکیه را نیز اضافه کرد. رای‌دهندگان کرد در انتخابات پارلمانی به حزب جمهوری خلق ترکیه به رهبری قلیچداراوغلو رای ندادند و یسیل سول، حامی کردها در صدر قرار گرفت؛ نشانه‌ای از اینکه آرای آنها به قلیچداراوغلو کمتر به دلیل حمایت از حزب جمهوری خلق ترکیه، و بیشتر به دلیل مخالفت با اردوغان بود. اردوغان در سال‌های اخیر حامی سرکوب بزرگ‌ترین حزب حامی کردها، حزب دموکراتیک خلق‌ها، بوده است و عملیات نظامی گسترده‌ای علیه حزب کارگران کردستان انجام داده است. کاهش رای کردها به قلیچداراوغلو در دور دوم انتخابات، می‌تواند پاسخی به لفاظی فزاینده ملی‌گرایانه قلیچداراوغلو باشد که سعی داشت حمایت ملی‌گرایان افراطی را کسب کند، و باعث بیگانگی و دوری بیشتر کردها از او شد.
چالش دیگر اردوغان برای 5 سال پیش‌رو بحران اقتصادی ترکیه است. به نوشته ایندیپندنت، مسئله دیگر در برابر ترکیه، بدترین بحران اقتصادی این کشور از دهه ۱۹۹۰ است که راه‌حلی فوری می‌طلبد. تورم سرسام‌آور به بیش از ۴۰ درصد رسیده است که تا حدی به دلیل سیاست نامعمول اردوغان در کاهش نرخ‌های بهره با هدف کاهش قیمت‌ها است. تحلیلگران می‌گویند که هزینه‌های تبلیغاتی گزاف اردوغان و دلبستگی تزلزل‌ناپذیر او به کاهش نرخ بهره، ذخایر ارزی بانک‌ها و لیر را که ارزش آن در برابر دلار باز هم کاهش یافت، بیشتر تحت فشار قرار خواهد داد. «بارتوس ساویکی»، تحلیلگر بازار در «فین‌تک کونوتوکسیا»، می‌گوید با انتخاب دوباره اردوغان، امیدها برای کنارگذاشتن مدل اقتصادی جنون‌آمیز و نامتعارف کنونی و بازگشت به اولویت دادن به سرمایه‌گذاران بین‌المللی، از بین رفته است. «تموتی اش»، از مدیریت دارایی «بلو بی»، می‌گوید که تنظیمات اقتصادی فعلی ترکیه پایدار نیست و اگر اردوغان از تغییر نرخ بهره خودداری کند، ممکن وضعیت وخیم‌تر شود. از سوی دیگر، ترکیه پس از زلزله فوریه که بیش از ۵۰ هزار قربانی بر جا گذاشت و زیرساخت‌ها را ویران کرد، با مشکل باز‌سازی مواجه است و تلاش‌های عظیم باز‌سازی در جنوب شرق ترکیه هنوز در مراحل اولیه قرار دارد. میزان رسمی خسارت‌های زلزله را بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
اما مسئله دیگری نیز در برابر اردوغان وجود دارد. شرکای ناتو مشتاقانه منتظرند که آنکارا درخواست متوقف‌شده سوئد را برای پیوستن به این ائتلاف دفاعی به رهبری آمریکا تایید کند. اردوغان اما این امکان را تا کنون مسدود کرده و استکهلم را به پناه دادن به چهره‌های مخالف ترکیه متهم کرده است که با شبه‌نظامیانِ غیرقانونی کُرد ارتباط دارند. آن‌طور که ایسنا نوشته، «گالیپ دالای»، از همکاران‌اندیشکده «چتم‌هاوس»، می‌گوید: «پنج سال دیگر [حضور] اردوغان [در صدر دولت ترکیه]، به معنای توازن ژئوپولیتیکی بیشتر بین روسیه و غرب است.» او می‌افزاید که ترکیه و غرب هر جا که منافعشان حکم کند، وارد همکاری خواهند شد، اما ترکیه به تحریم‌های غرب علیه مسکو به دلیل جنگ در اوکراین، نمی‌پیوندد و جویای روابط اقتصادی سودآور است.
رجب طیب اردوغان که طی دو دهه گذشته قدرت را در ترکیه در دست داشت روز شنبه سومین دوره ریاست‌جمهوری خود را آغاز کرد. مراسم تحلیف رئیس‌جمهوری ۶۹ساله ترکیه در پارلمان این کشور برگزار شد. ۷۸ مقام رسمی از کشورهای مختلف از جمله ۲۱ رئیس‌جمهور و ۱۳ نخست‌وزیر در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور ترکیه شرکت کردند. رجب طیب اردوغان در این مراسم وعده داد که با رعایت «بی‌طرفی» وظیفه خود را طی پنج سال آینده انجام دهد. اردوغان ساعاتی پیش از اعلام کابینه جدید در سخنرانی تحلیف خود گفت: «قرن ترکیه آغاز شده و درهای رشد کشور ما باز شده است.» گفتنی است؛ رجب طیب اردوغان روز یکشنبه گذشته در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری موفق شد با کسب بیش از ۵۲ درصد آراء «کمال قلیچداراوغلو»، نامزد مشترک شش حزب مخالف دولت را شکست دهد.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور تازه ابقا شده ترکیه، شامگاه شنبه ۱۳ خرداد کابینه جدید خود را معرفی کرد. در این دوره، به‌جز دو وزیر، تمامی وزیران او ازجمله دو وزارتخانه مهم دارایی و امور خارجه تغییر کردند. «محمد نوری ارسوی»، وزیر فرهنگ و گردشگری و «فخرالدین کوجا»، وزیر بهداشت در کابینه قبلی اردوغان نیز حضور داشتند. می‌توان گفت، اقدام اردوغان در معرفی «مِحمِت (محمد) شیمشِک» برای وزارت دارایی و «هاکان فیدان» برای وزارت خارجه نشانه‌های اولیه از تغییرات سیاست اقتصادی و خارجی دولت جدید ترکیه در پنج سال آتی تلقی شده است.
وزیر خارجه جدید ترکیه، هاکان فیدان، مرد پرقدرت اطلاعاتی و امنیتی این کشور که سال‌های طولانی ریاست «میت» (سازمان اطلاعات و امنیت ملی ترکیه) را برعهده داشت و معمولاً در سایه بود، در دولت جدید اردوغان چهره سیاست خارجی این کشور خواهد بود و جایگزین «مولود چاووش اوغلو»، وزیر خارجه پنج سال گذشته، شده است.
مراسم معارفه در کابینه جدید دولت‌هاکان فیدان و تودیع مولود چاووش اوغلو شامگاه یکشنبه (۱۴ خرداد) برگزار شد. آن‌طور که ایرنا نوشته، فیدان در مراسم معارفه خود گفت: «تمام تلاش خود را برای صلح، امنیت و رفاه دولت و ملت ترکیه انجام خواهم داد.» وی همچنین متعهد شد برای پیشبرد چشم‌انداز سیاست خارجی ملی بر اساس حاکمیت اراده ملت ترکیه از هیچ تلاشی فروگذار نکند. وزرای خارجه کشورهای مختلف جهان از جمله هلند، ایتالیا، پاکستان انتخاب فیدان را به عنوان وزیر جدید امور خارجه ترکیه به وی تبریک گفتند. «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز انتصاب فیدان را به او شادباش گفت.
گفتنی است، فیدان، ۵۵ ساله و تحصیلکرده دانشگاه‌های آمریکا، ابتدا پنج سال رئیس‌تشکیلات امنیت داخلی ترکیه و در هشت سال بعدی تا انتصاب به وزارت خارجه ریاست «میت» را در دست داشت. او مهره به‌شدت مورد اعتماد آقای اردوغان خوانده می‌شود. براساس گزارش رسانه‌های اسرائیل،هاکان فیدان در دوره فعالیتش در میت با «داوید برنئا» و «یوسی کوهن»، رؤسای کنونی و پیشین موساد، نیز همکاری‌های نزدیکی داشت و توانست روابط سرد و بحرانی این دو را بهبود دهد. از اقدامات مهم فیدان در دو سال گذشته تعقیب و دستگیری گروه‌هایی بود که مرتبط با جمهوری اسلامی ایران خوانده می‌شوند و همچنین دستگیری گروه‌های مرتبط با رژیم آپارتاید اسرائیل در ترکیه.
تغییر مهم دیگر در کابینه اردوغان، معرفی مِحمِت (محمد) شیمشِک برای وزارت دارایی بود. محمت شیمشک به‌عنوان اقتصاددانی که حامی سرسخت اقتصاد بازار آزاد است، پنج سال پیش در اوج شکوفایی اقتصاد کشورش نیز در این سِمت بود، اما آقای اردوغان در دولت پیشین خود او را کنار گذاشته بود. به‌نوشته رویترز، بازگشت شیمشک به وزارت دارایی نیز امیدها در ترکیه نسبت به جلوگیری از سقوط بیشتر ارزش لیر را تا حدی برانگیخته است. البته روشن است که نمی‌توان پیش‌بینی قطعی کرد و باید منتظر بود و دید.
درحالی‌که اصرار اردوغان به پایین نگه‌داشتن نرخ بهره سرآغاز سقوط ارزش لیر از دو سال پیش تلقی شده بود، در جریان کارزار او برای انتخابات اخیر، برخی از کارشناسان می‌گفتند که اردوغان از توان چرخش در سیاست خود برخوردار است و ممکن است بعد از انتخاب شدن دوباره، از بازگذاشتن دست بانک مرکزی در افزایش نرخ بهره حمایت کند.
گفتنی است، مهار بحران اقتصادی ترکیه مهم‌ترین چالش پیش‌روی رجب طیب اردوغان در دوره جدید خواهد بود. نرخ تورم که اواخر سال گذشته به ۸۵ درصد رسید، همچنان بالا است و ماه گذشته ۴۴ درصد بود. این در حالی است که لیر ترکیه از ابتدای سال جاری میلادی بیش از ۱۰ درصد از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داده است. بانک مرکزی ترکیه در ماه‌های پیش از انتخابات برای حمایت از لیر، متحمل زیان سنگینی شد، به‌گونه‌ای که ذخایر ارزی آن برای اولین بار در ۲۱ سال اخیر به زیر صفر سقوط کرد و ارزش اوراق بهادار و اوراق دلاری به‌شدت کاهش یافت.
اردوغان غیر از واگذاری وزارت دارایی به شیمشک، «جودت ییلماز» را نیز که در گذشته از مدیران اقتصادی شناخته می‌شد، به پست معاونت ریاست‌جمهوری منصوب کرده است. هماهنگی این دو مقام برای اداره اقتصاد کشور اهمیت دارد. جالب توجه است که همزمان انتخاب این دو مهره مهم اقتصادی دولت از میان کُردها غیر از پیام‌های اقتصادی که داشت، در میان کُردها نیز بازتاب گسترده‌ای داشت.
در پایان اشاره‌ای به کل کابینه جدید اردوغان کنیم. دولت جدید اردوغان شامل 17 وزیر و یک معاون اول است و در دوره سیزدهم ریاست جمهوری ترکیه با افراد زیر به مدت پنج سال فعالیت خواهد کرد:
معاون اول رئیس‌جمهور: جودت ییلماز
وزیر دادگستری: ییلماز تونچ
وزیر خانواده و خدمات اجتماعی: مهینور اوزدمیر گوکتاش
وزیر کار و تامین اجتماعی: ودات ایشیخان
وزیر محیط زیست، شهر‌سازی و تغییرات آب و هوایی: محمد اوزهاسکی
وزیر امور خارجه: هاکان فیدان
وزیر انرژی و منابع طبیعی: آلپ‌ارسلان بایراکتار
وزیر جوانان و ورزش: عثمان اسکین باک
وزیر خزانه‌داری و دارایی: محمت شیمشک
وزیر کشور: علی یرلی‌کایا
وزیر فرهنگ و گردشگری: محمد نوری ارسوی
وزیر معارف ملی: یوسف تکین
وزیر دفاع ملی: یاشار گولر
وزیر بهداشت: فخرالدین کوجا
وزیر صنعت و فناوری: محمد فاتح کاچر
وزیر کشاورزی و جنگلداری: ابراهیم یوماکلی
وزیر تجارت: عمر پولاد
وزیر حمل‌ونقل و زیربنا: عبدالقادر اورال اوغلو
اردوغان هنگام معرفی اعضای کابینه خود، دوره جدید خدمت دولت در ترکیه را دوره خدمت برای تحقق اهداف جمهوری 100 ساله ترکیه عنوان کرد و مدعی شد که ترکیه امروز قوی‌تر از دیروز و دموکراسی ترکیه قوی‌تر از همیشه است.
وی اضافه کرد: «در این دوره از هیچ یک از برادران خود را که امید به ظهور ترکیه قدرتمند بسته‌اند، شرمنده نخواهیم کرد.» رئیس‌جمهور ترکیه اظهار کرد: «در مواجهه با مشکلات، بدون توجه به موانع، برای اتحاد، صلح، برادری، رفاه و آسایش 85 میلیون نفر جمعیت ترکیه به صورت
خستگی ناپذیر تلاش خواهیم کرد.» اردوغان گفت که کابینه جدید وی روز سه‌شنبه اولین جلسه خود را تشکیل خواهد داد.