حسن آقایی

چگونگی امکانات موجود داخلی برای تولید کیف، چمدان و... علل و تاثیرگذاری واردات مواد اولیه چینی بر تولیدات داخلی، مشکلات و وضع نرخ‌های محصولات چرمی داخلی و وارداتی، محورهای اصلی این گزارش است. در گفت‌ و شنود با دست‌اندرکاران تولید کیف، چمدان، ساک و...، و سپس با رئيس اتحادیه سراجان هر یک از آنان سایه روشن‌های معضلات، عیوب مواد و نوع کیفیت واردات چینی و حتی نظر تولید کننده‌ای که از تاثیرات مثبت واردات در چرخه کار و اشتغال و... می‌گوید، باید و نبایدها و راهکارهای رهایی از روند معضلات کنونی حرفه‌ای‌شان نظرات خود را بیان کرده‌اند. باز می‌ماند این پرسش که چرا قبل از واردات مواد اولیه و سرمایه‌گذاری‌ها پیامدهای این شیوه وارداتی صورت تخصصی و کارشناسی ریشه‌ای مفید برای کشور نداشته باشد و در قبال خروج ارز، ملزومات درجه پایین و بدون کیفیت وارد شود.
دو طرف خیابان سنگفرش است و بیشتر مغازه‌ها، فروش کیف، چمدان، کفش و ساک است. از مغازه‌داری نشانی محل تولیدی می‌پرسم  می‌گوید روی برخی تابلوها «تولید و پخش کننده» نوشته شده است اما فقط پخش کننده‌اند.
او نشانی جایی می‌دهد. می‌رویم. در راه، از فروشنده دیگری سراغ می‌گیریم. آدرس یک پاساژ می‌دهد. پیاده‌روی ادامه دارد تا به پاساژ چندین طبقه می‌رسیم. با آسانسور به طبقات5-6 می‌رویم. در پاگرد بزرگ، تولید کننده‌ای نبود پایین می‌آییم. با جست‌وجو تا آن که در جایی به زیرزمین یک پاساژ می‌رویم و با تولید کننده گفت‌وگو می‌کنیم.
نیاز به واردات و خروج ارز نیست اگر...
تولید کننده کیف‌های اداری و مردانه علت آن که جنس رویه خوب و با کیفیت تولید نمی‌شود و استفاده از وسایل و مواد سبک قدیمی است. چنانچه امکان تولید مواد اولیه داخلی و به نرخ مناسب باشد، ارز خرید چرم مصنوعی چینی خارج نمی‌شود.
«شاه‌حسینی» با بیان این که چرم مصنوعی از چین وارد می‌شود و چرم طبیعی تولید ایران است، دلیل آن که تولید کننده نتونسته جنس رویه خوب عرضه بازار مصرف کند استفاده از ابزار و مواد سبک قدیمی است و این درحالی‌است که مشمع رویه کیف چینی کیفیت‌اش خوب است و رویه مصنوعی و هم کیف ساخته شده آن وارد می‌شوند. این واردات باعث ارزبری داخلی است. اگر شرایط کار تولید مناسب باشد ارز از کشور خارج نمی‌شود.
وی ادامه گفتارش در همین ارتباط معطوف به کمک دولت مبنی بر این که به جای تهیه ملزومات واردات چینی رویه مصنوعی کیف در داخل تولید شود است. ضمن آن می‌افزاید: «تاجر وارد کننده رویه کیف را گران می‌فروشد و نرخ چند دست دیگر می‌گردد تا آخر به کارگاه می‌رسد. ولی چنانچه تولید مواد اولیه در داخل باشد به قیمت مناسب تهیه می شود.»
این تولید کننده هم‌چنین درباره قیمت‌ها اظهار می‌کند: «تولید کیف مورد استفاده از چرم طبیعی داخلی برای مصرف کننده 200-250هزار تومان فاکتور می‌شود اما بالای 350هزار تومان به دست مشتری می‌رسد درحالی که هر تولید کننده الان خودش پشتوانه کار و تولیدش است.»
قیمت تولیدات داخل با واردات مواد اولیه چینی، پنجاه درصد ارزان‌تر تمام شده مضاف به آن که ارز خارج نشده و نیز ایجاد اشتغال می‌شود اما یک مشکل آن است که کارگر دل به کار نمی‌بندد چون بیمه نیست و ثابت در یک جا نمی‌ماند و بسیارشان خود تولید کننده شده‌اند.
این شرح حال مختصر مضامینی از نظر یک تولیدی و پخش کننده کیف و وارد کننده مواد اولیه است.
یک نظر متفاوت:
ورود مواد اولیه سبب اشتغال و ارزانی قیمت
«خسروی» براین نظر است که ورود مواد اولیه؛ رویه، یراق، آستر و... برای تولید داخلی سبب ایجاد اشتغال و نرخ ارزان‌تر از قیمت جنس تمام ساخته شده واردات چینی می‌شود. او مثال می‌زند؟ یک کیف کامل وارد کنیم حدود 60-50هزار تومان برای پخش کننده تمام می‌شود که با 10-20درصد سود می‌فروشد اما همین کالای چین را در اینجا تولید کنیم به قیمت 20-30 هزار تومان تمام می‌شود.»
نبود بیمه؛ بی‌ثباتی اشتغال کارگر
«خسروی» در بخش دیگر ابراز نظراتش درباره وضعیت کارکرد کارگر که دلبستگی به رعایت نکات ظریف و خوشنما گردانیدن خرده‌کار‌های جانبی ندارد و پا برجا کار نمی‌کند، است. مورد دیگر این که خیلی از کارگران سابق در این شغل، خود تولیدکننده شده‌اند.
گفته وی در این خصوص چنین است: «برای برابری کیفیت و ظاهر تولید ایران و چین، کارگر اهمیت قایل نمی‌شود چون بیمه نیست. بنابراین به طور ثابت در یک جا کار نمی‌کند و در زمان اشتغال، کیفیت کار را بالا نمی‌برد و برخی از کارگران داخلی دنبال کار دیگر رفتند.
از سوی دیگر نیمی از مقدار تولید این حرفه را افغانی‌ها به دست گرفته و تولید بدون کیفیت و به نرخ ارزان ارائه می‌دهند به طوری که حدود 30 درصد زیرقیمت تولید واحد صنفی دارای جواز کسب، می‌فروشند! این مشکلات صنفی را به اتحادیه گفتیم و اقدام کردند و چند محل کار افغانی را بستند ولی چند روز بعد مکان‌شان باز شد!»
روایت سنواتی معایب مواد اولیه
واردات کیف
یک تولیدکننده کیف با انتقاد از واردات مواد اولیه معیوب از چین و تولید این نوع مواداولیه در ایران هیئت مدیره صنف سراجان را عامل اصلی این روند می‌داند.
«اسماعیل نوابی» با تشریح دلایل بیکارشدن 90 درصد تولیدکنندگان کیف در ایران می‌گوید: «از سال 63 وارد کار کیف شدم. اول تولیدکننده بودم بعد رفتم بازار و برای بنکداری کیف، مغازه گرفتم.»
وی با اشاره به اینکه مشکلات بازار کیف و چمدان از سال 75 شروع شد ادامه می‌دهد:  ورود کیف و چمدان ساخته شده بی‌کیفیت از سال‌های 75-76 شروع شد هرچند جنس چینی ما را بیچاره نکرد بلکه از داخلی‌ها ضربه خوردیم.
این تولیدکننده و بنکدار کیف افزود: همزمان ورود مواد اولیه بی‌کیفیت چینی برای تولید کیف هم در سال‌های 75-76 آغاز شد و به همین دلیل کیف‌های تولیدی ما از بازار برگشت می‌خورد.
نوابی در ادامه تصریح می‌کند:‌ «اینکه می‌گویند جنس چینی ما را بیچاره کرد، درست نیست. چرا که جنس چینی خوب و بد دارد و نوع خوبش دارای طرح نو، مدل نو و رنگ‌بندی جدید است. از همه مهم‌تر اینکه، جنس چینی افسار قیمت را کشیده و چون ما تولیدکنندگان، داشتیم بی‌رحمی می‌کردیم در فروختن کالا به مردم، با این حال فروش اجناس چینی به دلیل کم بودن دست در بازار، 300-400 درصد سود داشت!»
این تولیدکننده کیف ادامه می‌دهد: «یک اختلاف قیمت شدید بین کیف چینی با ایرانی وجود داشت ولی آنها کالا می‌فروختند، ما هم می‌فروختیم و مشکلی وجود نداشت تا اینکه متوجه شدیم کیفی که مثلا برای ما 10هزار تومان تمام می‌شود به قیمت هفت هزار تومان در بازار عرضه می‌شود، از اینجا بود که ورود مواد اولیه و کالای ساخته شده چینی در صنف ما آغاز شد و کیف مدرسه‌ای با مواد اولیه چینی تولید کردیم و به بازار دادیم اما برگشت خورد. این اتفاق در همان سالهای 75-76 افتاد. دلیل برگشت خوردن کار، مواداولیه معیوب چینی بود که واردکننده ایرانی می‌آورد!»
وی ادامه می‌دهد: «در همین زمینه به اتحادیه صنف سراجان اعتراض کردیم، گفتند جنس چینی هیچ گونه ضمانتی ندارد. وقتی چمدان‌های وارداتی را می‌خواستم بفروشم دسته‌اش کنده می‌شد!‌باز وقتی به اتحادیه اعتراض کردیم همین جواب را دادند. به این ترتیب جمله «جنس چینی هیچ‌گونه ضمانتی ندارد»، به یک قانون در صنف ما تبدیل شد!»
این تولیدکننده کیف ادامه می‌دهد: «کیف مدرسه‌ای را کنار گذاشتیم و نوع اداری‌اش را تولیدکردیم اما باز هم به دلیل اینکه قفل‌های آن بی‌کیفیت و معیوب از آب درآمد، برگشت خورد. بعد از مدتی سرزیپ و زیپ کیف‌ها هم معیوب از آب درآمد و کیف‌های ابزارما هم برگشت خورد اما اتحادیه همچنان می‌گفت جنس چینی ضمانت ندارد حال آنکه بازار در قبضه مواد اولیه چینی بود و کم‌کم مواد اولیه معیوب ایرانی هم به نام چینی در بازار پیدا شد.»
وی اضافه می‌کند: «از سال 75 مشکل شروع شد و سال 82 تولید کیف کاملا به مشکل برخورد کرد.»
به گفته وی دلیل این پایین آمدن قدرت خرید، برگشت خوردن اجناسی بود که با مواد اولیه معیوب ایرانی و چینی تولید می‌شد و به دست ما می‌رسید.
وی ادامه می‌دهد: «علت دیگر دلیل این امر وارونه شدن هرم صنف سراجان و ورود تولیدکنندگان به تجارت مواد اولیه و کالای ساخته شده در بازار کیف بود.»
نوابی تصریح می‌کند: «اجناس چینی و کارگر خارجی ما را زمین نزد بلکه واردکننده ایرانی و تولیدکننده مواد اولیه بی‌کیفیت ایرانی باعث زمین خوردن تولیدکنندگان و فروشندگان کیف و چمدان شد.»
این تولیدکننده کیف با اشاره به عامل اصلی افتادن به دام معیوب‌فروشی می‌گوید: «وقتی واردکننده کلان، سرمایه‌اش را از بانک یا بازار سودهای ربوی تأمین کرده باشد مجبور است برای پس دادن اقساط یا پرداخت اصل و ربای پولی که گرفته، از کیفیت کالا بزند تا فروش کالایش موجب تأمین زندگی و بدهی‌اش شود.»
وی در ادامه با اشاره به اینکه همه تقصیرها گردن مسئولان نیست می‌افزاید: «در وزارت صنعت هم می‌گفتند زیپ شلوارها و کیف‌هایمان گیر می‌کند، وقتی دلیلش را گفتیم، معلوم شد مشکل از صنف خودمان است و آنها هم این را فهمیدند من تا سال 85 فکر می‌کردم دولت و مسئولان مقصرند اما بعدا فهمیدم صنف خودمان عامل اصلی مشکلات است.»
پیشنهاد...
این تولیدکننده با بیان اینکه پیشنهاداتی برای اصلاح وضعیت صنف خود دارد، می‌گوید: «باید یک اساسنامه در اتحادیه صنف سراجان تصویب شود که براساس آن به همه تولیدکنندگان و فروشندگان کیف و چمدان مهلت بدهند اجناس بی‌کیفیت خود را تا پایان سال 93 بفروشند اما از ابتدای سال 94 معیوب فروشی و واردات و تولید مواد اولیه بی‌کیفیت ممنوع شود و کارگر خارجی به عنوان کارفرما اجازه فعالیت نداشته باشد و این جمله جنس چینی هیچ‌گونه ضمانتی ندارد پاک شده و اجناس چه ایرانی و چه خارجی با ضمانت تحویل مردم داده شود.»