پرسش:
به طور کلی رابطه انسان با دنیا و آخرت چگونه باید باشد تا سیر تکاملی او در این دنیا محقق شود؟
پاسخ:
از نظر عقلی رابطه انسان با دنیا و آخرت از سه حال خارج نیست:
الف) اختیار دنیا و ترک آخرت (دنیاگرایی و دنیاپرستی)
ب) اختیار آخرت و ترک دنیا (آخرت‌گرایی)
ج) برگزیدن جهان آخرت به عنوان مقصد نهایی و قرار دادن دنیا به عنوان مقدمه آخرت
در ارتباط با سه گزینه فوق، مورد دوم بدون شک محال است، چرا که ترک دنیا به طور کلی موجب اختلال امور اخروی شده و سبب می‌شود انسان آخرت را نیز از دست بدهد، چون رسیدن به آخرت تنها از راه عمل دنیایی در این جهان امکان‌پذیر است.
بنابراین انسان در ارتباط با دنیا و آخرت دو راه بیشتر در مقابل خود ندارد. یکی ترجیح آخرت بر دنیا و پذیرفتن آخرت به عنوان مقصد نهایی و استفاده از دنیا به عنوان پل و مقدمه رسیدن به آخرت، و دیگری ترجیح دنیا بر آخرت و پذیرفتن دنیا به عنوان مقصد وغایت نهایی و در نتیجه انکار آخرت و دنیاگرایی محض. از نظر قرآن راه نخست مورد قبول و راه دوم محکوم است خدای متعال در سوره ابراهیم آیه 3 می‌فرماید: «آنان که زندگی دنیا را بر آخرت ترجیح می‌دهند(مردم را) از راه خدا باز می‌دارند و می‌خواهند راه حق را منحرف سازند، آنها در گمراهی دوری هستند.»
پیامدهای دنیاپرستی
با عنایت به آیه فوق قرآن کریم به برخی از پیامدهای دنیاپرستی اشاره می‌کند.
1- انکار جهان آخرت (معاد)
کسی که دنیا را بر آخرت ترجیح داد و هدف و غایتش دنیا شد، ناگزیر از آخرت دوری کرده و در نهایت آن را انکار می‌کند.
2- مانع راه خدا شدن
آنان که دنیا را مقصد نهایی خود می‌دانند، علاوه بر اینکه خودشان تابع آیین الهی نمی‌شوند، دیگران را نیز از بندگی خدا و ورود به راه مستقیم او بازمی‌دارند «ویصدون عن سبیل‌الله»
3- انحراف‌جویی
آنان که نه خود در مسیر حقند و نه دیگران را رهرو حق می‌خواهند، بدین جهت به دنبال یافتن اعوجاج و کجی و انحراف در دین خدا هستند «و یبغونها عوجا» و سعی دارند با افزودن خرافات و بدعت‌ها و تحریف‌ها به این هدف نامبارک خود برسند.
بنابراین تنها گزینه‌ای که انسان را در مسیر تکاملی و قرب الی‌الله قرار می‌دهد، این است که انسان مقصد نهایی خود را آخرت قرار دهد و از دنیا به مثابه یک وسیله و یک پلی جهت وصول به هدف غایی خود بهره‌برداری نماید، همان‌گونه که در روایت نبوی آمده است.
«الدنیا مزرعه الاخره» دنیا مزرعه و کشتزار آخرت است (عوالی‌اللئالی، ج1، ص 276) و یا در روایتی دیگر از علی(ع) می‌فرماید: انما الدنیا دار ممر و الاخره دار مقر... دنیا فقط گذرگاهی بیش نیست که انسان از آن عبور می‌کند و در سرای آخرت استقرار می‌یابد و باید از آن توشه برگیرد برای سرای آخرت.
ــــــــــــــــــــــــــ
(بحارالانوار، ج 75، ص 67)