هفته دفاع مقدس امسال هم به پایان رسید، اما در سینماهای کشورمان حتی یک فیلم متناسب با حال و هوای این مناسبت هم به نمایش در نیامد. این وضعیتی است که سال‌هاست گریبان فیلم‌های دفاع مقدسی و هنرمندان این عرصه را گرفته است. بسیاری از فیلمسازهای دفاع مقدسی می‌گویند؛ در سینمای ما، تولید و نمایش فیلم‌های نازل و سطح پایین بسیار آسان‌تر از فیلم‌های دفاع مقدسی است. دلائل به وجود آمدن چنین معضلی را از دو تن از فیلمسازانی که تجربه ساخت فیلم‌های دفاع مقدسی دارند پرسیدیم.
تصویرروز

قربانی مدیریت بی اراده
محمدحسین قاسمی، تهیه‌کننده فیلم تحسین شده «شیار 143» ازجمله فیلمسازهایی است که تجربه ورود به هزارتوی نمایش عمومی فیلم‌های دفاع مقدسی را دارد. با وجودی که فیلم او (شیار143) یکی از برترین فیلم‌های سینمای ایران در یک سال گذشته بوده، اما قاسمی دردسرهای زیادی برای یافتن زمان مناسب نمایش این فیلم را از سر گذرانده است.
وی در گفت وگو با کیهان درباره این تجربه گفت: افرادی که فیلم دفاع مقدسی می‌سازند، به خصوص افرادی که با بودجه شخصی این گونه فیلم‌ها را تولید می‌کنند، قطعا هدف و دغدغه بزرگی دارند. حداقل انتظار این است که این نوع فیلم‌ها حتی اگر در زمان تولید حمایت نمی‌شوند، حداقل برای نمایش عمومی حمایت شوند.
قاسمی ادامه داد: هرچند که فیلم‌های دفاع مقدسی معمولا با هدف سود اقتصادی ساخته نمی‌شوند، اما قطعا یک فیلم برای تأثیرگذاری فرهنگی هم باید مخاطب داشته باشد، به همین دلیل هم وضعیت نمایش این گونه فیلم‌ها باید به گونه‌ای باشد که مخاطب با سهولت بیشتری بتواند به آنها دسترسی پیدا کند.
وی افزود: اتفاقا «شیار 143» جزو فیلم‌هایی است که مولفه‌های گیشه را هم دارد. یعنی هم بهترین فیلم از نگاه مردم در جشنواره فجر شد، هم سیمرغ ویژه هیئت داوران جشنواره فجر را گرفت، هم سیمرغ بهترین بازیگر زن را دریافت کرد و هم در محافل مختلف با استقبال مواجه شد. اما به هر حال یک فیلم برای اینکه حیات خودش را ادامه دهد باید در سینماها به نمایش عمومی در بیاید. سه موقعیت زمانی برای نمایش فیلم‌ها در سینماها اولویت دارند؛ نوروز، عید فطر و فصل پاییز. خدا را شکر که اجازه نمایش این فیلم در آبان داده شد. اما واقعیت این است که برای فیلم دفاع مقدسی که دارای مولفه‌های گیشه هم نیست باید بهترین زمان برای نمایش داده شود، نه این که هر وقت فیلم دیگری نبود، به آن امکان نمایش داده شود.
تهیه‌کننده «شیار 143» تصریح کرد: شما در نظر بگیرید که با فیلم «شیار 143» که مخاطب را به خودش جذب می‌کند این گونه رفتار شد، وای به حال بقیه فیلم‌های دفاع مقدسی! شاید اگر این فیلم فاقد چنین مولفه‌هایی بود اصلا به اکران نمی‌رسید!
قاسمی اظهار داشت: به نظر می‌رسد که اولویت مدیریت سینمایی باید طوری باشد که به بهتر دیده شدن این گونه آثار منجر شود. بهترین راه برای دیده شدن فیلم‌های دفاع مقدسی هم این است که در سینماها به نمایش عمومی در بیایند.
وی افزود: یک فیلمساز -چه به عنوان کارگردان و چه به عنوان تهیه کننده- وقتی خطر می‌کند و درباره موضوعی مثل دفاع مقدس فیلم می‌سازد، درواقع طبق وظیفه اش، نقش خود را به عنوان سرباز فرهنگی ایفا می‌کند. اما چرا مدیران فرهنگی هیچ تمهیدی برای حمایت از سربازهای خود ندارند؟!
این تهیه‌کننده و مستندساز تأکید کرد: تجربه من نشان می‌دهد که هیچ برنامه و تمهیدی برای دیده شدن آثار دفاع مقدسی در سینمای ما وجود ندارد.
ارتباط مخاطب قطع شده است
جواد اردکانی هم از دیگر کارگردان‌های عرصه سینمای دفاع مقدس است که در سال‌های گذشته برای فیلم‌هایی چون «به کبودی یاس» و «شور شیرین» تجربیات سختی را گذرانده بود.
وی درباره دشواری‌های تولید و نمایش فیلم‌های دفاع مقدسی به کیهان گفت: این مشکلات، دردهایی کهنه و قدیمی هستند و مدیران ما در سطح‌های مختلف هم به آنها اشراف دارند. اما سوال این است که چرا کاری نمی‌کنند؟!
این کارگردان تأکید کرد: امر واضحی است که در هفته دفاع مقدس باید فیلم دفاع مقدسی روی پرده سینماها برود. نه تنها در این مناسبت که در تمام طول سال باید شاهد نمایش این گونه آثار باشیم، اما حداقل در این هفته باید فیلم دفاع مقدسی روی پرده سینماها باشد.
اردکانی افزود: متأسفانه به خاطر مشکلات موجود، تعداد بسیار کمی فیلم با مضمون دفاع مقدس تولید می‌شود و با توجه به نیاز جامعه طبیعتا این تعداد کافی نیست، اما این تعداد محدود هم که تولید می‌شود در مرحله نمایش با بی مهری روبرو می‌شوند.
وی ادامه داد: افراد تصمیم گیرنده در چرخه عادی اکران سینماها به نمایش فیلم‌های سودآور علاقه مند هستند. متأسفانه هیچ سازمان و نهاد و جایگاهی هم به نمایش فیلم‌های دفاع مقدسی در سینماها توجه ویژه‌ای ندارد یا حاضر نیست امکانات خاصی را اختصاص بدهد تا به دیده شدن این گونه آثار کمک بشود.
اردکانی یادآور شد: نکته مهم این است که تماشاگر علاقه مند به سینمای دفاع مقدس فقط در تهران نیست. در دوران دفاع مقدس ما از همه شهرها رزمنده داشتیم و مردم همه شهرها در پشت جبهه در امر دفاع مقدس سهیم و شریک بودند. طبیعی است که آنها هم حق دارند بیننده آثار دفاع مقدسی در سینما باشند. این درحالی است که متأسفانه خیلی از شهرستان‌های ما اصلا سینما ندارند که مردم آنها بخواهند فیلم‌های دفاع مقدسی را بر پرده ببینند.
کارگردان «شور شیرین» ادامه داد: متأسفانه در دولت‌های مختلفی که می‌آیند و می‌روند کسی به فکر تقویت زیرساخت‌ها ازجمله افزایش تعداد سینماها و بردن سینما به مناطق محروم نیست.
وی تصریح کرد: مجموعه این گونه مشکلات باعث شده که رابطه سینمای دفاع مقدس با تماشاگر خودش قطع شود.
اردکانی در پاسخ به این پرسش که برای حل مشکلات سینمای دفاع مقدس چه باید کرد؟ توضیح داد: برای حل این مشکلات، اول یک اراده قوی از سوی مدیران فرهنگی و سینمایی و سپس یک برنامه دقیق نیاز است. برنامه‌ای که البته در کوتاه مدت به نتیجه‌ای نمی‌رسد و باید چند دولت پی در پی آن را استمرار ببخشند و کار یکدیگر را کامل کنند.
وی در پاسخ به اینکه چرا اراده دولت‌ها در این امر ضعیف است؟ هم گفت: متأسفانه چون مدیریت فرهنگ در دست دولت‌هاست. فرقی نمی‌کند که چه دولتی باشد. به هر حال عمر دولت‌ها کوتاه است اما کار فرهنگی نیازمند زمانی طولانی است.
 به همین دلیل هم دولت‌ها روی کارهایی متمرکز می‌شوند که در زمان روی کار بودن خودشان به نتیجه برسد و این کارهای کوتاه مدت مشکلات فرهنگی را برطرف کند. برای کارهای درازمدت هم یا برنامه‌ای وجود ندارد و یا بودجه اش کافی نیست و یا انگیزه‌ای در کار نیست. دولت‌ها می‌گویند: چرا ما زحمت بکشیم و دولت بعدی ثمره اش را ببیند؟!  این یک مشکل اساسی در عرصه فرهنگ است که امور فرهنگی به شرایط کار دولت‌ها پیوند خورده است.
کارگردان سریال «نوشدارو» ادامه داد: یک مشکل بزرگ دیگر در عرصه فرهنگی کشور ما این است که بین بخش‌های مختلف -چه بخش‌های دولتی و چه خصوصی- تعامل مناسبی برای این که امکانات و توانمندی‌های فرهنگی خود را تجمیع کنند و یک جهت واحد بدهند وجود ندارد. هر بخش یا سازمانی کار خودش را می‌کند و به فکر کمک به بخش‌های دیگر و یا کمک گرفتن از بخش‌های دیگر نیست. این باعث شده که عرصه فرهنگی ما از جزایر کوچک متعددی تشکیل شود که این‌ها باعث تشتت و پراکندگی شده‌اند و متأسفانه شاهد کارهای بزرگی که در درازمدت ما را به نقاط بهتری برسانند نیستیم.