ایران به دنبال بهره‌برداری از شکاف بزرگ بین روسیه و غرب است
روزنامه «فایننشال تایمز» با انتشار گزارشی از نزدیکی مواضع دو کشور ایران و روسیه در برابر غرب، نوشت: ایران به دنبال بهره‌برداری از شکاف بزرگ ایجاد شده بین روسیه و غرب است.
به گزارش عصر ایران، در این مطلب آمده است: رهبر ایران در سخنرانی اخیر خود در جمع دانشگاهیان و نخبگان ایرانی از کارایی پهپادهای نظامی ساخت کشورش تمجید کرد. آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی خود (بدون تایید ادعاهای مطرح شده از سوی غرب درباره فروش پهپادهای ایرانی به روسیه) گفتند: در حالی که زمانی تصاویر جنگ افزارهای ایرانی را فتوشاپ می‌خواندند اما الان می‌گویند: پهپادهای ایرانی خیلی خطرناک هستند، چرا به فلانی می‌فروشید؟»
«ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهوری اوکراین، روسیه را به استفاده از پهپادهای شاهد-136 ساخت ایران علیه کشورش متهم کرد و گفت که مسکو هزاران پهپاد دیگر را سفارش داده است. ایران و روسیه هرگونه تجارت پهپادهای جنگی را تکذیب می‌کنند، اما آنچه مورد تردید نیست روابط صمیمانه‌تر بین مسکو و تهران از زمان تهاجم کامل به اوکراین در فوریه گذشته (اسفند 1400) است.
این امر در سفر اخیر ولادیمیر پوتین به تهران مشهود بود، زمانی که رهبری ایران، رئیس‌جمهوری روسیه را به داشتن «ابتکار عمل» در جنگ قبل از تحمیل جنگ مشابه توسط غرب به او نسبت داد. پوتین نیز در مقابل با فراخوانی برای تقویت همکاری نظامی بین دو کشور پاسخ داد و چشم‌انداز پیوستن ایران به مانورهای نظامی سه جانبه با چین را مطرح کرد.
تحلیلگران می‌گویند که رهبران ایران از شکافی که از زمان تهاجم بین روسیه و غرب باز شده است برای ایجاد یک رابطه راهبردی با کرملین استفاده می‌کنند که می‌تواند به حداقل رساندن تاثیر تحریم‌های دردناک ایالات متحده کمک کند. محدودیت‌های تحریمی، ارتباط ایران با سیستم مالی جهانی و توانایی تجارت آن را محدود کرده و ایران را از درآمدهای مورد نیاز برای حفظ عملکرد اقتصادش محروم کرده است. روابط بهتر با مسکو می‌تواند از طریق تجارت و سرمایه‌گذاری، آن را جبران کند. دسترسی به سخت‌افزار نظامی روسیه هدف دیگر است.
«الهه کولایی» استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران، در این باره به فایننشال تایمز گفت: ذهنیت در تهران این است که هرچه شکاف بین روسیه و غرب بیشتر شود، فرصت‌های ایران برای پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری شانگهای، بیشتر می‌شود. اینها می‌تواند به ایران کمک کند روابط تجاری خود را با سایر کشورها توسعه دهد، فرصتی که ایران نمی‌تواند نادیده بگیرد.
تحلیلگران ایرانی می‌گویند که هنوز نشانه‌های کمی وجود دارد که نشان دهد مسکو تهران را به عنوان یک شریک دایمی می‌بیند، در حالی که روابط دو کشور در حال حاضر تا حد زیادی به روند جنگ اوکراین و فرآیند متوقف شده احیای برجام بستگی دارد. اما جمهوری اسلامی در شرایط حاضرچاره‌ای جز شرط‌بندی روی پوتین نمی‌بیند.
ایران با سوء ظن عمیق به آمریکا می‌نگرد و هدف واشنگتن را سرنگونی رژیم تهران می‌داند. سیاستمداران ایرانی می‌گویند کشورهای اروپایی ممکن است در این هدف مشترک نباشند، اما آنها به طور کامل از تحریم‌های ایالات متحده پیروی می‌کنند که بهبود روابط تجاری و فروش نفت را غیرممکن می‌کند.
کارشناسان (غربی) می‌گویند تغذیه جنگ کرملین برای ایران اولین گام به سوی روابط گسترده‌تر است که شامل جایگزینی ناوگان هواپیماهای جنگنده قدیمی این کشور با جت‌های سوخوی ساخت روسیه می‌شود. دهه‌ها تحریم‌های ایالات متحده بر فروش تسلیحات به ایران، این کشور را از مدرن‌‌سازی نیروی هوایی خود باز داشته و در عین حال باعث شده است که بر توسعه موشک‌های بالستیک ارزان‌تر و پهپادها تمرکز کند.
«محسن جلیلوند» یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در این باره می‌گوید: «مدرن‌ترین جنگنده‌هایی که ایران دارد، میگ 29 است که از شوروی خریداری شده است.» ایران اکنون امیدوار است جت‌های مدرنی مانند سوخو-۳۴ بخرد، اما اینکه آیا روسیه آنها را به ایران بفروشد یا خیر، مشخص نیست.
سرتیپ «حمید واحدی» فرمانده کل نیروی هوایی ایران ماه گذشته تایید کرد که این کشور به دنبال خرید جت سوخو از روسیه است. روابط دو کشور همیشه رو به جلو نبوده است. ابراهیم رئیسی و دیگر رهبران ایران می‌دانند که مسکو در گذشته تاریخی هرگز شریک قابل اعتمادی برای تهران نبوده است، با یادآوری معاهدات قرن نوزدهمی که منجر به از دست دادن داغستان، گرجستان، آذربایجان و ارمنستان امروزی از قلمروی ارضی ایران شد. در موارد اخیر نیز قرارداد با روسیه برای ساخت نیروگاه اتمی بوشهر در جنوب ایران با تاخیر‌های زیادی مواجه شده است.
با این حال، دو کشور برای حفظ بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه در قدرت، همکاری کردند. روسیه همچنین از روند بازگشت آمریکا به برجام حمایت کرده است. پس از اینکه تهران و واشنگتن نتوانستند بر سر پیشنهاد اخیر اتحادیه اروپا به توافق برسند، مذاکرات در مورد این موضوع همچنان در بن بست باقی مانده است. ایران همچنین به توافق بلندمدت با روسیه علاقه‌مند است، مشابه آنچه در سال 2021 با چین امضا کرد. این توافق برای گسترش همکاری در زمینه‌هایی از انرژی، پتروشیمی و انرژی هسته‌ای تا بخش‌های فناوری پیشرفته و نظامی بود.
نشانه‌هایی از افزایش تجارت ایران و روسیه مشاهده می‌شود. «حسام‌الدین حلاج» معاون امور بین‌الملل اتاق بازرگانی تهران در این باره گفت که هیئت‌های تجاری روسیه از ماه مه به طور مرتب از ایران بازدید کرده‌اند.
بر اساس آمارهای رسمی، تجارت بین این کشورها در شش ماه منتهی به سپتامبر(شهریور) امسال، به 1.2 میلیارد دلار افزایش یافت که یک سوم بیشتر از مدت مشابه سال قبل است.
«سعید لیلاز» تحلیلگر اقتصاد سیاسی ایران، خاطرنشان کرد که تجارت روسیه و ایران به دلیل این واقعیت محدود می‌شود که هیچ کدام نیازی به خرید ارزشمندترین کالای دیگری یعنی هیدروکربن‌ها ندارند.
او گفت: «آیا می‌توانیم نفت و گاز را به روسیه بفروشیم یا برعکس؟ نه. بهترین پتانسیل برای همکاری دو کشور در بخش نظامی است.»