تبدّل انسان در عوالم
یکی از آموزههای معرفتی قرآن، درباره وضعیت انسان در عوالم دیگر است.
از نظر قرآن، این نظام دنیوی با آسمانها و زمین فرو میریزد و به نظام دیگری بدل میشود که جایگزین این نظام خواهد شد.
خدا میفرماید: یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ؛ روزى که زمین به غیر این زمین و آسمانها به غیر این آسمانها مبدل گردد.
(ابراهیم، آیه 48)
این تبدل به گونهای است که زمین و آسمان چیزی مثل این زمین و آسمان خواهد بود، نه عین آن؛ بنابراین شباهتها و تمایزاتی خواهد داشت.
بر همین اساس، انسانها نیز مانند خود اصل زمین و آسمان،تبدلاتی دارند که خدا از آن بصراحت سخن گفته است.
خدا درباره آفرینش مثلی زمین و آسمانها میفرماید: آیا کسی که آسمانها و زمین را آفریده است، قدرت ندارد که [پس از مرگشان[ همانند آنان را بیافریند؟ چرا قدرت دارد؛ زیرا اوست که آفریننده بسیار داناست. (یس، آیه 81)
البته از نظر قرآن، انسانها دارای آفرینشهای مثلی بسیاری هستند؛ به این معنا که تنها یک بار آفرینش مثلی نخواهند داشت، بلکه بارها آفرینشهایی در عوالم دیگر دارند که آن آفرینش متناسب با آن عوالم خواهد بود؛ این در حالی است که اصل آنان همچنان باقی و برقرار است؛ زیرا آنچه که ماهیت و حقیقت انسانی را تشکیل میدهد، نفس و روان است که باقی و برقرار خواهد بود. خدا درباره آفرینش مثلی انسان در عوالم دیگر میفرماید: میتوانیم به جاى شما قومى همانند شما بياوريم و شما را به صورتى كه از آن بىخبريد از نو بيافرينيم. براستی پیدایش نخستین را [که جهان فعلی است] شناختید، پس چرا متذکّر [پدید شدن جهان دیگر] نمیشوید؟! (واقعه، آیات 61 و 62)
در این آیات سخن از این نیست که موجوداتی دیگر را جایگزین و بدل شما میآفرینیم، بلکه شما را در عوالم دیگر به چیزی مثل خودتان میآفرینیم. به این معنا که اگر در دنیا اینگونه صورت و شکل داشتید، در عوالم و نشئات دیگر صورتها و اشکالی خواهید داشت که مثل این است نه عین این.
بنابراین، انسانها در هر عالمی از عوالم هستی دارای شکل و صورتی هستند که همانند اینجاست نه عین آن چیزی که در دنیا است. پس انسانها دارای تبدل امثال هستند و همانندهایی از خود دارا میباشند.