دکتر «علی کرمی»، متخصص بیوتکنولوژی پزشکی و مهندسی ژنتیک در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فارس در پاسخ به اینکه چرا واکسن فایزر با ساختار mRNA با یک تصمیم ناگهانی برای گروه حساسی مانند مادران باردار کشورمان انتخاب شده است؟ اظهارداشت: تا یک ماه قبل بحث این بود که برای زنان باردار واکسن سینوفارم توصیه می‌شود؛ آن هم در سه ماهه دوم بارداری (بعد از هفته دوازدهم). حالا چطور شده که در عرض چند روز یکدفعه گفته می‌شود قرار است واکسن فایزر ویژه مادران باردار وارد شود؟! این تعجب و تردید وقتی بیشتر می‌شود که گزارش‌هایی منتشر شده درباره اینکه تست بالینی واکسن فایزر در آمریکا برای زنان باردار به دلیل عدم استقبال مادران باردار متوقف شده. خب با این اوصاف، چه منطقی وجود دارد که این واکسن برای مادران باردار کشور ما وارد شود؟!
کرمی افزود: قبل از این شنیده بودیم وزارت بهداشت قصد وارد کردن واکسن فایزر دارد به‌عنوان دُز سوم جامعه پزشکی. خب، این اشکالی ندارد. با توجه به اینکه جامعه پزشکی به دلیل تماس مستقیم با بیماران در معرض خطر جدی است، تزریق دز تقویتی (بوستر) برای آنها توصیه شده است. اینجا هم اگر واکسن فایزر به‌عنوان دز بوستر کادر درمان وارد شود، مخالفتی نداریم. گرچه از ابتدا گفته شده بود واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی وارد نشود. اما در سخنان رهبری این قید وجود داشت که اگر واکسن از کشور دیگری غیر از آمریکا و انگلیس وارد شود، اشکالی ندارد. بنابراین وقتی اعلام شد واکسن فایزر تولید شده در یکی از کشورهای اروپایی برای دز بوستر کادر درمان وارد می‌شود، مخالفتی صورت نگرفت. اما وقتی اعلام شد مادران باردار هم جزو جامعه هدف این واکسن‌ها هستند، واقعاً تعجب کردم.
وی با بیان اینکه به اعتقاد من، وزارت بهداشت باید در این زمینه تجدیدنظر کند، ادامه داد: من از وزیر محترم درخواست می‌کنم هرچه زودتر شفاف و روشن دلیل این تغییر تصمیم را اعلام کنند تا جامعه علمی هم بتوانند پاسخگوی رسانه‌ها و افکار عمومی باشد.
چرا واکسن ناشناخته
باید جایگزین واکسن باسابقه شود؟
در پاسخ به اینکه آیا از لحاظ علمی و به دلیل ساختار ژنی، تردیدی درخصوص تزریق این واکسن به مادران باردار وجود دارد؟ اظهارداشت: من دو دلیل دارم برای اینکه مادران باردار فعلاً از تزریق واکسن فایزر پرهیز کنند. اول، واکسن‌های mRNA مثل فایزر، مدرنا و بایون‌تک، برای اولین بار است که دارد در جامعه انسانی تزریق می‌شود و در 100 سال گذشته ما هیچ سابقه‌ای از تزریق این نوع واکسن در یک جامعه بزرگ و گسترده نداشته‌ایم. بله، واکسن ابولا را بردند در آفریقا و روی یک جامعه محدود تست کردند. آن، نمی‌تواند معیار باشد. بنابراین برای اولین بار است که واکسن ژنی دارد روی یک جامعه بزرگ انسانی تست می‌شود و ما هیچ اطلاعاتی درباره عوارض درازمدت آن نداریم. درحالی‌که واکسن‌های پلتفرمِ کشته مثل سینوفارم، برکت و... 70، 80 سال است به تمام جمعیت کره زمین تزریق شده و بعید می‌دانم در همین ایران خودمان فردی وجود داشته باشد که از نوزادی 7، 8 مورد از این واکسن‌ها نزده باشد. یعنی این واکسن‌ها آن‌قدر ایمن هستند که از نوزادی هم می‌شود آنها را تزریق کرد. دلیل دوم، به ساختار واکسن‌های mRNA برمی‌گردد. ساختار این واکسن‌ها طوری است که بسیاری از دانشمندان سازنده آن، پاسخگوی سؤالات ما درباره عوارض آینده این واکسن‌ها نیستند. وقتی می‌پرسیم؛ در درازمدت چه اتفاقی برای mRNA می‌افتد؟ سکوت می‌کنند. درحالی‌که درخصوص واکسن‌های دیگر، ما پاسخ شفاف داریم چون امتحانشان را پس داده‌اند. جالب است که ما حتی درمورد افراد عادی هم عوارض واکسن‌های mRNA یا ژنی را دیده‌ایم. پس چطور امکان دارد چنین واکسنی که تردیدهای بسیاری در جامعه علمی متوجه آن است، برای مادران باردار در نظر گرفته شود؟ موضوع وقتی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم ما در حال حاضر به‌اندازه کافی واکسن ایمن در کشور داریم و واردات واکسن هم ادامه دارد و حتی واکسن برای بچه‌ها هم وارد شده‌است. در این شرایط، چه نیازی برای واردات فایزر وجود دارد؟!
نه یک ژن بلکه مجموعه‌ای از ژن‌ها
تزریق می‌شود!
کرمی در پاسخ به اینکه چرا اینهمه نگرانی درخصوص واکسیناسیون مادران باردار وجود دارد؟گفت: ما زنان باردار را جزو حساس‌ترین و قابل ملاحظه‌ترین افراد برای انتخاب واکسن می‌دانیم. به‌طور کلی، ما درخصوص دو گروه زنان باردار و افراد آلرژیک به‌شدت حساسیت داریم که بهترین و ایمن‌ترین واکسن را به آنها تزریق کنیم؛ واکسنی که سوابقش را می‌دانیم. اما ما هیچ سابقه‌ای از واکسن فایزر در دست نداریم. جالب است که خیلی از اساتید دانشگاه نمی‌دانند این فقط mRNA نیست که دارد در فایزر تزریق می‌شود. فقط آن ژن شاخک نیست بلکه یک مجموعه ژن‌ها دارد تزریق می‌شود. وی در پاسخ به اینکه با توجه به ساختار ژنی واکسن فایزر، آیا این نگرانی که این واکسن بتواند روی ژن و DNA جنین تأثیر بگذارد و مشکلاتی را برای نسل آینده ایجاد کند، وجود دارد؟ گفت: این ابهام و سؤال، بجاست. این نگرانی، نگرانیِ درستی است. اساساً پلتفرم واکسن‌های نسل چهارم یعنی همین واکسن‌های mRNA این است که ما به‌جای اینکه پروتئین یا خود ویروس کشته را به افراد تزریق کنیم، می‌آییم DNA آن یا درواقع ژن را تزریق می‌کنیم.
از عوارض درازمدت واکسن ژنی روی جنین
هیچ‌چیز نمی‌دانیم
این متخصص ژنتیک و بیوتکنولوژی پزشکی در پاسخ به اینکه چه مخاطراتی درخصوص تزریق واکسن‌های ژنی مثل فایزر برای مادران باردار وجود دارد؟ گفت: می‌دانید تفاوت جنین با انسان بزرگسال چیست؟ سلول‌های جنین با سرعت زیاد مراحل رشد را طی می‌کند. گفته می‌شود سلول‌های جنینی، بهترین سلول برای تحقیقات ژنتیک محسوب می‌شوند چون به‌شدت در حال رشد هستند تا از یک سلول تبدیل به یک موجود زنده کامل شوند. و این مرحله، خطرناک‌ترین مرحله رشد انسان است. به همین دلیل اگر به کاتالوگ بسیاری از داروها دقت کنید، می‌بینید یک جمله در همه آنها مشترک است؛ «برای زنان باردار، ممنوع!» حالا اگر خدای نکرده قبل از این زمان واکسن اشتباهی تزریق شود یا مثل همین فایزر، واکسنی که ابهام دارد به مادر باردار تزریق شود و این واکسن در مراحل تقسیم سلولی جنین به آن برسد، ممکن است باعث ایجاد اختلالات جدی شود و یک نوزاد ناقص‌الخلقه به دنیا بیاید. بنابراین درخصوص مادران باردار واقعاً حساسیت وجود دارد.
کرمی افزود: وزارت بهداشت بیاید واکسن سینوفارم را که ویروس کشته است و سال‌ها سابقه استفاده داشته، به زنان باردار هم تزریق شده و مشکلی نداشته، کنار بگذارد و یکدفعه واکسنی را جایگزین کند که ما نمی‌دانیم چه تاثیری روی جنین دارد؛ چه امروز و چه در آینده. ما نمی‌دانیم تزریق این واکسن ژنی، چند سال بعد که این جنین یک کودک 6 ساله می‌شود، چه عوارضی خواهد داشت، 10 ساله شود، چطور و... پس آیا بهتر نیست بیاییم برای مادران باردار جامعه که نسل آینده ما را به دنیا خواهند آورد، تصمیم عاقلانه‌تری بگیریم؟
توضیحات وزارت بهداشت
درخصوص انواع واکسن مورد استفاده در کشور
گفتنی است، مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت با توجه به اظهارات پراکنده در رابطه با انواع واکسن مورد استفاده علیه بیماری کووید-۱۹ در کشور، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «تمامی تصمیمات، قراردادها و شروع واکسیناسیون در گروه‌های هدف بعد از بررسی شواهد علمی در کمیته‌های تخصصی وزارت بهداشت و صرفا پس از تایید مجوز مصرف اضطراری واکسن از سوی سازمان غذا و دارو صورت می‌گیرد.» به گزارش وبدا، در این اطلاعیه آمده است: «ورود هر واکسنی به زنجیره واکسیناسیون کشور منوط به طی مراحل و اخذ مجوزهای لازم از سوی وزارت بهداشت است و در حال حاضر نیز به جز موارد مصرفی فعلی در زنجیره واکسیناسیون، واکسن دیگری وارد کشور نشده است.لذا از همه هم وطنان که مطابق گروه‌های سنی اعلامی، مشمول دریافت واکسن هستند، درخواست می‌شود برای حفظ سلامت خود و جلوگیری از ایجاد موج جدید بیماری، در سریعترین زمان نسبت به تزریق واکسن اقدام کنند و واکسیناسیون خود را به هیچ عنوان به تاخیر نیندازند.
لازم به ذکر است، اتخاذ تصمیمات مربوط به واکسیناسیون گروههای جمعیتی در ایران صرفا بر اساس نظرات تخصصی کمیته‌های علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صورت می‌گیرد و مبتنی بر تصمیم و دخالت هیچ ارگان و نهاد خارجی نیست. پایش مستمر وضعیت ایمنی و عوارض واکسنها صرفا برای تامین و تضمین سلامت مردم عزیزمان صورت می‌گیرد و به هیچ عنوان اطلاعاتی در این زمینه در اختیار نهادهای خارجی قرار نگرفته و نخواهد گرفت.»