احترام و همدلی اعضای خانواده زیـر سقـف مهـربانـی
بچه‌ها تا پاسی از شب بیدار بوده و بیشتر ساعات خود را در فضای مجازی می‌گذرانند. به دلیل خانه‌نشینی اعضای خانواده، مادر خانواده دست‌تنها مانده و کارهای منزل نسبت به روزهای قبل کرونا دوچندان شده است. پدر از دورکاری و همزمان تحمل سروصدای فرزندان و شیطنت‌هایشان کلافه است. در این بین به جای آنکه دوری قرنطینه به همدلی اعضای خانواده برسیم، هر یک از اعضای خانواده در جزیره تنهایی خویش اوقاتشان را سپری می‌کنند.
به باور متخصصان بهداشت روان، فاصله‌گیری اجتماعی به معنای انزوای فردی و روانی نیست و این بسیار مهم است که همه بدانیم این شرایط موقتی است و باید با برنامه‌ریزی هوشمندانه نگذاشت که نگرانی و افسردگی در خانه ماندن بر ما چیره شود؛ بنابراین از تنهایی خود در منزل استفاده مفید و لذت‌بخش داشته باشید، اما این تنهایی نباید به معنای انزوا باشد.
از فناوری همچون تلفن و اینترنت برای تماس با آشنایان و دوستان بهره ببرید. یک برنامه‌ریزی روزانه و هفتگی برای کارهای خود داشته باشید که وقت خود را مدیریت کنید تا هدر نرود. ورزش و فعالیت بدنی، به‌صورت روزانه ضروری است تا سلامت جسمی و روانی خود را حفظ کنید. یادگیری و فعالیت‌های فکری چون کتاب‌خوانی را در برنامه‌های روزانه خود داشته باشید. تقویت معنویت در خود را برای آرامش و تمرکز را در برنامه خود لحاظ کنید. برای انجام کارهایی که واقعاً از انجام آنها لذت می‌برید، برنامه داشته باشید و حتماً آنها را در برنامه روزانه خود بگنجانید. پیگیری اخبار هیجانی و اینترنت را محدود کنید و تنها بازه زمانی مشخص و محدودی را در طول روز به آن اختصاص دهید. در صورت امکان، هر روز دوش بگیرید تا احساس پاکیزگی و تازگی را در خود تقویت کنید. به یاد داشته باشید که فاصله اجتماعی و در خانه ماندن تا ابد دوام نخواهد داشت. تلاش کنید در لحظه زندگی کنید. به‌جای نگرانی از اینکه سه روز دیگر یا سه هفته دیگر یا سه ماه دیگر چه خواهد شد؟ به فکر استفاده از امروز خود باشید و از آن بهره و لذت ببرید. اگر دچار افکار بد و وسواس درباره ویروس کرونا هستید، یک‌بار دستان خود را بشویید و سپس به خود یادآوری کنید که اضطراب و وسواس در این شرایط طبیعی است.
بالاگرفتن مشاجرات خانوادگی
شهلا سید محمدی یک‌خانه‌دار در پاسخ به این سؤال که سبک زندگی‌تان در ایام خانه‌نشینی چه تغییراتی داشته؟ می‌گوید:
«چون کمتر بیرون می‌رویم، پس وقت بیشتری با هم می‌گذرانیم و بیشتر با هم حرف می‌زنیم. موضوع اصلی حرف‌ها اقتصاد، بیماری کرونا، چگونگی رسیدگی به درس بچه‌هاست. باید بگویم به نظر من روزگار عجیبی است و هر روز از خودم می‌پرسم، آخر ماجرای کرونا چه می‌شود؟»
وی در ادامه می‌گوید: «مدتی است که در کنار هم، همدیگر را تحمل می‌کنیم و با هم مدارا داریم و مهم‌تر از همه اینکه این فرهنگ در کنار هم بودن مدت‌هاست که فراموش شده و دیگر اینکه با شبکه‌های اجتماعی همه داشتند ایزوله می‌شدند، الان کمی با هم هستند.»
رضا حسنعلی شهروندی دیگر و پدر خانواده می‌گوید: «به نظرم مدل جدیدی از زندگی را تجربه کردیم؛ تجربه‌ای که از سر اجبار، همراه با ترس و دلهره، اما به امید بهبود و نجات بود.
درعین‌حال روح همکاری و جانفشانی پرستاران و دکترها برایم
جالب بود؛ ولی بی‌رحمی برخی کسبه و فروشندگان کالاهای بهداشتی هنوز برایم هضم نشده که نشده.»
محمدعلی میلادی، پدر دیگری با گله‌مندی می‌گوید: « قرنطینه باعث شده اوضاع مالی من و امثال من که زیاد هستند، به‌هم‌خورده و دخل و خرجمان یکسان نیست و همین مسئله باعث شده که با زن و فرزندانمان بداخلاقی می‌کنیم و همه‌اش در خانه‌ها اختلاف و دعواست؛ البته اوایل که قرنطینه شروع شد، خوب بود، ولی با طولانی شدنش خوبی‌هایش از بین رفت و الان واقعاً معضلی شده است.»
بسته شدن راه‌های فرار از تنش
بعضی‌ها در خانه‌های چهل متری، بدون روزنه‌ای برای دیدن آبی آسمان با فرزندانی که جایی برای دویدن ندارند، قرنطینه شده‌اند.
آیا خانواده‌ها در دوران قرنطینه به هم نزدیک‌تر شده‌اند یا به دلیل تنگنای اقتصادی، نداشتن مهارت کافی در گفت‌وگو یا تقسیم مسئولیت و... روی اعصاب هم رفته‌اند؟ آیا خود تنگنای معیشت نمی‌تواند اعضای خانواده را به هم نزدیک‌تر کند؟
تا پیش از دوران کرونا هروقت بین همسران تنشی درمی‌گرفت، راه‌های در رویی وجود داشت. برای مثال همسری که سرزنش می‌شنیده، سریع لباس می‌پوشیده، ماشین را روشن می‌کرده و به خیابان می‌زده است؛ اما حالا مجبور به ماندن در خانه و تحمل است.
در روان‌شناسی به این وضعیت که طرف بعد از شنیدن سرزنش از خانه بیرون می‌زند، می‌گویند: «سازگاری با اختلال» در واقع قرنطینه این شیوه‌های متنوع سازگاری با اختلال را از فرد می‌گیرد و فرد مجبور می‌شود، برگردد به همان چیزی که تا امروز از آن فرار می‌کرده است.»
سارا احمدی، فکر می‌کند آدمیزاد در هر حالتی به تنهایی نیاز دارد. فرقی نمی‌کند قرنطینه باشد یا مثل سابق هر روز درگیر کار و شب فرسوده از خستگی. او که ۳۵ ساله و معلم ابتدایی است در خانه‌ای ۸۰ متری با همسر و فرزند ۵ ساله‌اش در حال گذراندن قرنطینه است، می‌گوید:
«راستش کمی کارم زیادتر شده است. همسرم اصلاً آشپزی بلد نیست و مجبورم دائم پای اجاق باشم.
نمی‌خواهم بگویم کاری هم نمی‌کند، چون در شستن ظرف و جاروکشیدن خانه کمکم می‌کند، اما مسئله من اینها نیست. دلم می‌خواهد روزی چند ساعت برای خودم باشم که نیستم. نه اینکه از همسرم ناراضی نباشم، اما حالا بعضی از رفتارهایش برایم تازگی دارد و گاهی مرا متعجب می‌کند. فکر می‌کنم نکند قرنطینه آدم را تغییر می‌دهد؟ اصلاً آدمی نبود که به من گیر بدهد که چرا با بچه
بازی نمی‌کنی؟»
آن‌طور که او می‌گوید؛ همسرش بعد از تعطیل شدن زودرس مغازه‌ها از اینکه نتوانسته بود مثل هرسال فروش خوبی داشته باشد، مضطرب بود. او می‌گوید؛ همسرش هر روز وقتی اخبار مربوط به کرونا را دنبال می‌کند، دچار حالتی عصبی می‌شود که به نظر محبوبه کمی نگران
کننده است.
مرتضی یعقوبی ۴۰ ساله، پدر خانواده و یک کارمند، با انرژی از خاطرات خوش قرنطینه در خانه اجاره‌ای و ۶۰ متری‌اش می‌گوید: « تجربه جدیدی برای ما بود. الان ۹ سال است من و همسرم ازدواج کرده‌ایم و یک دختر ۵ ساله و یک پسر 9 ساله داریم. تمام این سال‌ها من و همسرم که هر دو شاغل هستیم، نتوانستیم یک دل سیر پیش بچه‌ها باشیم.
این مدت به بچه‌ها هم کم‌وبیش بد نگذشته و برای اولین‌بار مثل تبلیغات تلویزیونی دور میز آشپزخانه جمع می‌شویم و پیتزا و کیک
درست می‌کنیم. درست است که همه نگران روزهای بعد از کرونا هستیم اما چه کاری از دست ما برمی‌آید؟ باور کنید من وقتی به وضعیت اقتصادی بعد از کرونا فکر می‌کنم و احتمال ورشکستگی شرکتی که در آن هستم، مغزم سوت می‌کشد ولی فعلاً فایده این
فکرها چیست؟»
طلاق کرونایی و آسیب فرزندان
محققان برخی از کشورهای دیگر در بررسی‌های خود دریافتند که آمار طلاق در طول دوران کرونا که طلاق‌های کرونایی گفته می‌شود به میزان قابل‌توجهی افزایش‌یافته است. در واقع شیوع و همه‌گیری بیماری کرونا ویروس تمام جوانب زندگی افراد را از وضعیت مالی تا شرایط سلامتی تحت تأثیر قرار‌داده و متأسفانه روابط زناشویی و خانوادگی از این قضیه مستثنی نبوده‌اند. قرنطینه افراد در طول بحران کرونا زوج‌ها را مجبور می‌کند که مدت‌زمان بیشتری را در کنار همدیگر باشند که این موضوع می‌تواند منجر به برخی تغییرات در زندگی شخصی افراد شود. علاوه‌برآن، ماندن بیشتر در کنار هم در طول دوران قرنطینه منجر به آشکار شدن نقاط منفی و ضعف
افراد می‌شود.
اما جالب است بدانید که در ایران دوران کرونا میزان طلاق بعد از چند سال کاهش محسوسی داشته است.
اگرچه به نظر می‌رسد دوران قرنطینه و حتی دور شدن از محیط‌های کاری برای پیشگیری از شیوع کرونا و دوره‌های دورکاری در منزل برای بعضی از مردم عملاً باعث پیشرفت شده و افراد می‌توانند از این فرصت‌های به‌دست‌آمده نهایت استفاده را ببرند، اما در بعضی از موارد در روابط زناشویی تأثیر منفی داشته است.
مینا هاشمی‌پور یک مشاور خانواده مهم‌ترین علایم فرسودگی خانوادگی را این موارد بیان می‌کند: «احساس خستگی جسمی یا روانی، عدم توانایی در انجام کارهای روزانه، تحریک‌پذیری و عصبانیت زودهنگام.»
وی در ادامه توضیح می‌دهد که فرسودگی خانوادگی در کودکان اغلب با برخی علایم نظیر اضطراب، انزوا و تنهایی، تحریک‌پذیر بودن، زود عصبانی شدن، عدم تمایل به بازی، دور شدن از جمع دوستانه، عملکرد ضعیف در درس و تکالیف مدرسه‌ای.
این مشاور با بیان اینکه راهکارهای زیادی برای پیشگیری از بروز اختلافات احتمالی و یا تشدید آنها در طول دوران کرونا ویروس وجود دارند که خانواده‌ها و زوجین می‌توانند در این زمینه رعایت کنند؛ توضیح می‌دهد: « بین کار و زندگی خود تعادل ایجاد کنند. تکنیک‌های مدیریت استرس را
یاد بگیرید. راه‌هایی برای ارتباط با دوستان از طریق چت و تلفن پیدا کنید. سعی کنید روزانه در یک منطقه آرام در طبیعت قدم بزنید. تا جایی که می‌توانید از منابع خبری منفی و رسانه‌های اجتماعی جدا شوید.
بسته به میزان سن کودکان خود در مورد شرایط پیش‌رو اطلاعات لازم را به آنها بدهید. لیستی از همه کارهایی که انجام نداده‌اید، تهیه کرده و شروع به اجرایی کردن لیست کنید. در این شرایط تصمیمات تکانشی مانند فروش سهام خود یا خرید آنلاین نگیرید. کسالت شما را در مقابل رژیم‌های ناسالم فریب می‌دهد. مراقب رژیم غذایی خود باشید.
زمان بیشتری را صرف بچه‌های خود، استراحت، تمیزکردن و سازماندهی خانه خود کنید. والدین باید در انجام وظایف خانوادگی و فرزندپروری با همدیگر همکاری کنید.
والدین باید از روحیه خود مراقبت کنند و در صورت لزوم از مشاور یا روان‌شناس کمک بگیرید.
مراقب علایم افسردگی، رفتارهای اعتیادآور، اختلال در خواب خود باشید.»