بسیاری از مردم سؤال می‌کنند چرا دعا می‌کنیم ولی اجابت نمی‌شود؛ آنان به این توجه ندارند که اصولا آداب دعا  و شرایط آن را نمی‌شناسند و یا اگر می‌شناسند به آنها عمل نمی‌کنند.
آدمی وقتی نزد کسی برای گرفتن وام می‌رود، نسبت به قرض دادن آن شخص اطمینان دارد و با ادب و احترام می‌رود و درخواستش را مطرح می‌کند و پیش هر کسی هم نمی‌رود تا بعدا بگوید عطایش را به لقایش بخشیدم. وقتی شما دعا می‌کنید در حقیقت مانند کسی هستید که برای گرفتن وام می‌خواهید به نزد کسی بروید. پس باید با این اطمینان بروید که او به شما وام را پرداخت می‌کند و درخواست شما را اجابت می‌کند؛ اگر شک و تردید داشته باشید و درخواست خود را با شک و تردید مطرح کنید، در حقیقت می‌خواهید به یکی از سه چیز اقرار کنید و بگویید: یا شخص دانا به حال ما نیست؛ یا دانا است ولی ناتوان از انجام کار ما است؛ یا اینکه دانا و توانا به کار ما هست؛ ولی بخیل است و می‌ترسد که از مالش چیزی کم شود.
در دعا نیز اینگونه است و وقتی با یقین می‌رویم نزد خدا و دعا را با حالت اطمینان و یقین مطرح می‌کنیم؛ در حقیقت به خدا می‌گوییم: دانا به حال مایی و توانا به کار مایی و بخشنده‌ای هستی که با بخشش تو چیزی از خزائنت کم نمی‌شود.
از این رو پیامبر(ص) در‌باره شرایط اجابت دعا می‌فرماید: ادْعُوا اللَّهَ وَ أَنْتُمْ مُوقِنُونَ بِالْإِجَابَةِ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ لَا یَسْتَجِیبُ دُعَاءً مِنْ قَلْبِ غَافِلٍ لَاهٍ؛ خدا را بخوانید طوری که یقین به اجابت دعا داشته باشید و بدانید که خداوند دعا را از قلب غافل بی‌خبر نمی‌پذیرد.(بحارالانوار، ط- بیروت، ج 90، ص 321) 
اینکه خداوند از قلب بی‌خبر و غافل نمی‌پذیرد، مراد همین بی‌خبری از دانایی و توانایی و بخشندگی خداوند است. پس دعا را با غفلت و شک و تردید نکنیم و وقتی به سراغ خدا می‌رویم با یقین و اطمینان از دانایی و توانایی و بخشندگی‌اش بخواهیم و اطمینان به اجابت داشته باشیم. خداوند می‌فرماید: ادعونی استجب لکم؛(غافر/60) تنها مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم. وقتی قلب، گرفتار لهو و بیهوده‌گری است و هر کجا می‌رود و در هر خانه‌ای را می‌زند و به هر اسباب و وسایلی به عنوان شریک در عرض یا مظهر در طول می‌نگرد باید امید به پاسخگویی از خداوند نداشته باشد. خداوند از ما خواسته است تا برای رسیدن به اجابت دعا تنها در حالت اضطرار و خلوص دعا کنیم.(غافر، آیه 60) اما وقتی اسباب توسل اعم از انسان‌ها و‌اشیا را در کنار خدا قرار می‌دهیم و به آنها هم نقش قائل می‌شویم، نباید توقع داشته باشیم که خداوند پاسخ دهد.
محمد رضا تربتی