چگونه مصرف گاز طبيعي در روزهاي سرد سال را مديريت کنيم؟ ( بخش نخست)
آتش مصرف بي‌رويه در اجاق غفلت!
صبح با مشاجره کارمنداني که پوشش مناسب زمستاني دارند و آنهايي که هنوز در حال و هواي تابستان در جا زده‌اند، آغاز مي‌شود!
صبح با مشاجره کارمنداني که پوشش مناسب زمستاني دارند و آنهايي که هنوز در حال و هواي تابستان در جا زده‌اند، آغاز مي‌شود!
فضاي سالن کارکنان آنچنان داغ کرده که يکي از خانم‌ها غرولندکنان زمزمه مي‌کند: «دارم آب پز مي‌شوم!» بعد هم به سمت پنجره پناه مي‌برد و تا نيمه بازش مي‌گذارد. اگر هم به پنجره دسترسي نداشته باشد، پنکه کنار ميزش را روشن مي‌کند!
کمي آن‌سوتر آقايي که يک لا پيراهن تابستاني نازک به تن کرده گله‌مندانه مي‌گويد: «آنفلوآنزا دارم. لطفا پنجره را ببنديد!»
خانم کارمند با تشر مي‌گويد: «خب، ژاکت بپوش.»
آقاي کارمند با دلخوري جواب مي‌دهد: «توي محيط بسته لباس گرم بپوشم، قلبم مي‌گيرد!» در اين ميان چند نفري هم به تأسيسات تلفن مي‌کنند. مأمور تأسيسات کلافه شده و اغلب تلفن‌ها را بي‌جواب مي‌گذارد. يکي غر مي‌زند که سالن کوره شده و يکي ديگر گلايه دارد که يخ بسته‌ام! تأسيسات هم اصرار دارد دستگاه‌ها را يکسره در تمام طول ساعات شبانه‌روز روشن بگذارد و دليلش را هم اين مسئله عنوان مي‌کند که اگر دستگاه‌ها خاموش شوند سالن يخ مي‌کند. اين در حالي است که در اغلب سازمان‌ها بايد محيط تا نيمه شب گرم شود و سپس دستگاه‌ها خاموش شوند. آنگاه دوباره صبح اگر لازم باشد، دستگاه‌ها را روشن مي‌گذارند.
زماني را به خاطر مي‌آورم که کپسول‌هاي زرد رنگ را کول مي‌گرفتيم و تا گازي محل روانه مي‌شديم تا کپسولمان را پر کند يا بشکه نفت را پاي گاري نفتي مي‌رسانديم و از بوي تند نفت سرمان گيج مي‌رفت.
الان شرايط به گونه‌اي است که خوشبختانه اغلب شهرها و روستاهاي کشورمان از نعمت شبکه گازرساني برخوردارند به طوري که ديگر بوي تند نفت و رنگ زرد کپسول‌هاي سيار گاز در خاطرات نسل امروز جايي ندارند و ناشناخته هستند.
با اين حال قدر نعمت ندانسته و با مصرف بي‌رويه گاز طبيعي گويي سعي داريم نعمت گاز را از نسل‌هاي بعدي خود سلب کنيم!
کشور ما در يک روز سرد سال 500 ميليون مترمکعب گاز مصرف مي‌کند که اين رقم معادل کل سوخت گاز اروپاي غربي در يک روز است.
ضرورت پيشگامي سازمان‌هاي دولتي
از الگوي مصرف
بدون شک نحوه مصرف انرژي در سازمان‌ها و نهادهاي دولتي مي‌تواند الگوي شفاف و قابل استنادي براي مردم باشد.
خيلي‌ها تصورشان اين است که تنها محل اتلاف انرژي‌ها از جمله گاز طبيعي صرفا منازل هستند، اين در حالي است که سازمان‌ها و نهادهاي دولتي نيز نيازمند تغيير رويه‌شان در نحوه مصرف‌اند.
چه بسا در تابستان وارد سازماني شده‌ايم که از فرط سرما نتوانسته‌ايم بدون کت دقيقه‌اي دوام بياوريم و يا برعکس در زمستان مجبور شده‌ايم در مدت توقفمان اندک‌اندک شال و کلاه و کت و جليقه را درآورده و با بقچه‌اي از لباس در زير بغلمان توي صف انتظار فلان اداره و سازمان بايستيم.
حسين نجابت، نماينده مردم تهران در کميسيون انرژي مجلس شوراي اسلامي از جمله افرادي است که اعتقاد دارد براي بهينه مصرف کردن ابتدا بايد سراغ سازمان‌ها و نهادهاي دولتي رفت و اين بخش‌ها را در نحوه مصرف براي مردم الگو قرار داد.
وي در گفت‌وگو با گزارشگر کيهان مي‌گويد: «ما در برنامه بودجه سال 87-86 مجلس هفتم کار کارشناسي عميق انجام داديم. همه عناصر مصرف بهينه دسته‌بندي شدند و محور را کاهش مصرف سوخت قرار داديم. اولين گام براي مصرف بهينه اصلاح فناوري‌هاي ماست. متأسفانه اغلب فناوري‌هاي ما انرژي‌بر هستند، مثل توليد بخاري. بخاري‌هاي ما راندمانشان پايين است و يا نيروگاه‌هايمان سيکل ترکيبي ندارند و از اگزوزش هيچ استفاده‌اي براي شيرين کردن آب و يا تأمين گرماي منازل مسکوني نمي‌کنيم.»
لازم به توضيح است که نيروگاه سيکل ترکيبي در واقع ترکيبي از دو نيروگاه بخاري و گازي است که براي توليد برق استفاده مي‌شود. در اين مدل نيروگاه‌ها گرماي خروجي از اگزوز نيروگاه گازي را به اتاق احتراق نيروگاه بخاري متصل مي‌کنند تا به اين صورت گرماي مورد نياز براي به جوش آمدن آب را تأمين کنند. در حال حاضر متأسفانه قسمت عمده توليد انرژي الکتريکي از طريق نيروگاه‌هاي بخاري فاقد سيکل ترکيبي انجام مي‌شود. راندمان اين نيروگاه‌ها در پيشرفته‌ترين سطح خود مابين 41 تا 45 درصد است. لذا تجهيز اين نيروگاه‌ها براي بالا بردن راندمان و همچنين کاهش هزينه‌ها يکي از مهم‌ترين مسائل وزارت نيرو در شاخه توليد است.
نجابت، عضو کميسيون انرژي مجلس شوراي اسلامي دومين مشکل اصلي بر سر راه بهينه مصرف کردن انرژي از جمله سوخت گاز طبيعي را شکوفا نشدن فرهنگ مصرف عنوان کرده و مي‌گويد: «علت اصلي اين است که هنوز به ارزش انرژي در دنياي امروز و آينده پي نبرده‌ايم. بايد توجه داشت که در مديريت جهاني، انرژي حرف اول را مي‌زند و اغلب جنگ‌ها امروزه براي دسترسي به منابع انرژي رخ مي‌دهند.»
وي ضمن گلايه از قيمت ارزان سوخت به‌ويژه گاز طبيعي در کشور که اصلا قابل قياس با ساير کشورها نيست، مي‌گويد: «متأسفانه هنوز براي اغلب ما جا نيفتاده که در ايام سرد سال از پوشش مناسب زمستاني استفاده کنيم؛ به جاي آنکه اتاق و محل سکونت خود را آن قدر گرم کرده که مجبور شويم درها و پنجره‌ها را باز بگذاريم، ابتدا بايد سراغ دستگاه‌هاي دولتي، نهادهاي عمومي و شهرداري‌ها برويم و فرهنگ‌سازي داشته باشيم. مردم براي پيروي کردن از نحوه مصرف بهينه، الگو مي‌خواهند. اگر ببينند در دستگاه‌هاي دولتي بي‌محابا انرژي مصرف مي‌شود، آنها هم خود را موظف به پيروي از الگوي مصرف نمي‌دانند.»
مديريت مصرف و اهتمام
به بهينه مصرف کردن سوخت
در مجموع سالانه حدود 160 ميليارد مترمکعب گاز در کشور مصرف مي‌شود که اين ميزان مصرف در مجموع حدود 1600 ميليارد تومان عوارض دربردارد.
مجيد بوجارزاده، سخنگوي شرکت ملي گاز ايران ضمن بيان مطلب بالا مي‌گويد: «ميانگين مصرف گاز در بخش خانگي در فصول گرم سال 100 مترمکعب و ميانگين مصرف گاز در فصول سرد سال 500 مترمکعب است. براي مصرف 100مترمکعب 10هزار ريال و براي مصرف 500مترمکعب 50هزار ريال عوارض دريافت مي‌شود.»
سخنگوي شرکت ملي گاز با بيان اينکه طبق بند 3-9 بودجه سال 92 تنها 100 ريال به ازاي هر مترمکعب گاز از مشترکين بيش از سنوات قبل عوارض دريافت مي‌شود، متذکر مي‌شود که کم‌هزينه بودن سوخت گاز طبيعي ونيز تميزتر بودنش نسبت به ساير سوخت‌ها مضاف بر دسترسي آسان به آن باتوجه به گسترش خطوط انتقال گاز به اکثر شهرها و روستاهاي کشور نبايد دليلي بر مصرف بي‌رويه شود، ميزان درجه حرارت استاندارد در منازل را بين 18 تا 21 درجه سانتيگراد اعلام مي‌کند.
وي بهينه‌سازي مصرف سوخت را امري حياتي تلقي کرده و مي‌افزايد: «با توجه به اين که پرمصرف‌ترين بخش کشور در مبحث مصرف سوخت بخش مصرف خانگي است، اهتمام به بهينه مصرف کردن سوخت امري بديهي است و اميد مي‌رود که در راستاي آموزش و توسعه اين امرمهم، مردم نيز همکار‌ي‌هاي لازم را با شرکت ملي گاز داشته باشند.»
بوجارزاده در خصوص کنتورهاي هوشمند گاز که در حال حاضر به صورت آزمايشي در دستور کار شرکت ملي گاز قرار دارد، مي‌گويد: «کنتورهاي هوشمند فوايد و اثرات مفيد بسياري دارند. مشترکين مي‌توانند بدون هيچ مشکلي با خواندن ميزان مصرف گاز خود که در کنتور گاز ثبت مي‌شود، ميزان مصرف خود را بسنجند و با توجه به آن نسبت به شارژ گاز خود به صورت ماهانه اقدام کنند. در حال حاضر اين پروژه در استان خراسان رضوي در حوزه صنايع در حال آزمايش است و پس از يک دوره زماني 3 تا 5 ساله به محض بررسي مشکلات و برطرف کردن معايب و نواقص موجود در پروژه اين طرح در سطح کشور به موقع به اجرا درخواهد آمد. با توجه به اين که اين طرح به صورت پايلوتي اجرا خواهد شد بايد از ابعاد وسيع و دقيقي مورد آزمايش قرار گيرد. به همين منظور پروژه ابتدا در بخش‌هاي کوچک مورد استفاده قرار گرفته و پس از آزمون خطاهاي مکرر و رفع نواقص احتمالي ابتدا در کلانشهرها و سپس در کل کشور مورد استفاده قرار خواهد گرفت.»
رعايت نکات ايمني
در مصرف گاز طبيعي
بوجارزاده سخنگوي شرکت ملي گاز ضمن اشاره به اين که همواره بايد مديريت مصرف و رعايت نکات ايمني در مصرف گاز را جدي گرفت، مي‌گويد: «حتما از وسايل گازسوز استاندارد با برچسب انرژي استفاده کنيد. از تبديل وسايل نفت سوز به گازسوز جدا بپرهيزيد و از نيروهاي متخصص براي نصب وسايل گازسوز بهره گيريد. اطمينان از سلامت کارکرد و استاندارد بودن دودکش و دقت در نصب اتصالات لوازم گازسوز از راه‌هاي پيشگيري از خطر نشت گاز است.»
وي ادامه مي‌دهد: «مشترکين محترم بايد هنگام نصب وسايل گازسوز به خصوص بخاري گازي از باز بودن مسير دودکش و نصب کلاهک H در پشت بام اطمينان حاصل کنند. همچنين دقت کافي براي پيش‌بيني هوا و جريان اکسيژن متناسب با نياز دستگاه‌ها و سامانه‌هاي گرمايشي نصب شده در محيط‌هاي مسکوني داشته باشند.»
وي ضمن تاکيد بر عدم استفاده از بخاري‌هاي بدون دودکش در محيط‌هاي مسکوني بسته، تاکيد مي‌کند: «آبي نبودن شعله بخاري، رطوبت زياد اتاق و نامطبوع بودن فضاي منزل نشانه خطر است و بايد در اين گونه مواقع ارتفاع دودکش و مسير آن را کنترل کرده يا از افراد مطلع و کارشناس و يا تماس با 194 در اين خصوص راهنمايي و کمک بگيرند. سرويس نمودن کامل مجموعه سامانه‌هاي گرمايشي مجتمع‌هاي مسکوني به خصوص رسوب‌زدايي کوره‌ها و اطمينان از سلامت مشعل‌ها و... استفاده از بست‌هاي فلزي و شيلنگ استاندارد و لوله‌هاي فلزي در نصب بخاري و لوازم گازسوز، جلوگيري از نصب دودکش‌هاي آکاردئوني و عدم استفاده از يک شير گاز براي چند وسيله گازسوز از ديگر نکات ايمني است که بايد مورد توجه قرار گيرند.»
اين کارشناس مصرف بهينه‌گاز با بيان اينکه 20درصد صرفهجويي انرژي در منازل معادل صرفهجويي روزانه 32 ميليون مترمکعب گاز است، مي‌گويد: «هيچ مي‌دانيد اگر از شيشه‌هاي دوجداره در ساختمان‌هاي مسکوني استفاده شود، مي‌توان تا 40درصد کاهش مصرف گاز را شاهد بود؟! استفاده از اين گونه پنجره‌ها سالانه حدود 166 ميليارد ريال صرفهجويي به همراه خواهد داشت. اگر تميز کردن، تنظيم نمودن، روغن کاري وتعمير دستگاه‌هاي گرمايشي را نيز مورد توجه قرار دهيم مطمئنا بر رقم کاهش مصرف سوخت تاثير دوچنداني خواهد گذاشت.»
پيوند بين پروژه‌هاي علمي و صنعتي
با هدف کاهش مصرف انرژي
سيدحسين دهدشتي، نماينده مردم آبادان و عضو کميسيون انرژي مجلس شوراي اسلامي در گفت‌وگو با گزارشگر کيهان مانع بزرگ مصرف بهينه انرژي در کشور را عدم بهره‌گيري از نظرات کارشناسي و علمي در اين حوزه دانسته و مي‌گويد: «متاسفانه اکثر مديران ما در حوزه‌هاي صنعتي به روزمرگي افتاده‌اند وحاضر نيستند براي اصلاح نواقص کارشان و روند توليداتشان که منجر به اتلاف منابع انرژي مي‌شود، پول هزينه کنند.»
اين کارشناس مسائل انرژي معتقد است چنانچه براي پروژه‌هاي علمي در راستاي کشف راهکارهاي مصرف بهينه و صرف‌جويي وقت بگذارند و سرمايه‌گذاري شود، چندين برابر سوددهي خواهد داشت.
نماينده مردم آبادان مي‌گويد: «خيلي از مديران صنعتي و توليدي‌مان يا اعتقادي به کار پژوهشي ندارند يا سهوا و عمدا در اين مسير سنگ‌اندازي مي‌کنند، درحالي که لازم است در جهت کشف راه‌هاي تبديل انرژي، بهره‌وري انرژي و مصرف بهينه افراد صاحب نظر را مورد تشويق قرار داده و از دانش آنها استفاده کرد.»
دهدشتي بر ادامه روند هدفمندي يارانه‌ها در بخش سوخت تاکيد داشته و مي‌گويد: «چنانچه هزينه سوخت گازي بالا برود و از سوي ديگر به اقشار آسيب‌پذير نيز کمک شود، شايد برخي غافلين در بخش‌هاي خانگي و صنعتي به فکر صرفهجويي بيفتند!»
گزارش روز