محمدرضا کلهر
زمانی که در مورد حقوق بشر سخن به میان می‌آید عربستان در انتهای لیست حامیان حقوق‌بشر قرار می‌گیرد. چرا که در این کشور این مسئله بیشتر شبیه به یک لطیفه سیاسی است. اخیرا نتایج نظرسنجی تخصصی «مرکز مطالعات و انتشارات خلیج‌فارس» منتشر شد که نشان می‌دهد، نظام پادشاهی عربستانی، نظامی مستبد و ظالم است. طبق این نظرسنجی عربستان در صدر لیست ناقضان حقوق بشر در بین کشورهای عربی منطقه قرار دارد. نگاهی به حقوق بشر در عربستان به خوبی این واقعیت را اثبات می‌کند.
عربستان به‌عنوان یک نظام پادشاهی مستبد دارای یکی از بسته‌ترین نظامهای سیاسی منطقه بوده که شهروندان آن از محدودیت‌های سیاسی و اجتماعی بالایی رنج می‌برند و همین امر منجر به انتقاد گسترده نهادهای حقوق بشری از این کشور شده است.
شیعیان در عربستان شاهد بیشترین موراد نقض حقوق بشر هستند. شیعیان عربستان که بین 15 تا 20 درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و عمدتا در نواحی شرقی و جنوبی کشور مستقر هستند، طی 8 دهه اخیر که از حکومت آل‌سعود می‌گذرد، با تبعیضات و محدودیت‌های متعدد و فراوانی مواجه بوده‌اند. به لحاظ مذهبی شیعیان در معرض تبعیض دینی نظام‌مند، رسمی و قانونی قرار دارند؛ چنان‌که آنها برای احداث اماکن مذهبی همچون مساجد و حسینیه‌ها یا ترمیم و رسیدگی به آنها به شدت با محدودیت مواجه‌اند.   علاوه‌بر این‌گونه محدودیت‌ها، شیعیان به لحاظ جایگاه سیاسی نیز کاملا در حاشیه قرار گرفته‌اند؛ به نحوی که از تمام مشاغل حکومتی محروم هستند. در کنار طرد شیعیان از عرصه‌های مهم سیاسی و حکومتی، آنها از شرایط اقتصادی بدتری نسبت به سایر شهروندان عربستانی برخوردارند و با تبعیضات شغلی جدی مواجه‌اند. در کنار این مسائل همواره آل‌سعود به بهانه‌های واهی جوانان و علمای شیعه را زندانی و یا اعدام می‌کنند.
برخورد قرون وسطایی آل‌سعود با زنان نیز یکی دیگر از جنبه‌های نقض حقوق بشر در این کشور است.  عربستان یکی از معروف‌ترین کشورهای زن‌ستیز در جهان است. آنها در رتبه 127 جهان از بین 136 کشور جهان در زمینه تبعیض جنسیتی هستند. برخورد نظام قضایی با بانوان عربستان از جمله موارد تبعیض جنسیتی علیه این قشر از جامعه است که در واقع آنها را از احقاق حقوق خود و تظلم‌خواهی در قبال خشونت‌های صورت پذیرفته به نحو زیادی باز می‌دارد. بر این اساس، زنان عربستانی به تنهایی حق شکایت به دادگاه را نداشته و دادگاه تا زمانی که زنان دارای مجوزی از قیم یا سرپرست خود ‌نباشند، به مشکلات آنها رسیدگی نخواهد کرد.
از سوی دیگر یک گزارش حقوق بشری سازمان‌ملل که بعد از پنج روز تحقیقات در عربستان تهیه شده است نشان می‌دهد که این کشور قوانین ضدتروریستی را به طور سیستماتیک برای توجیه شکنجه‌ها و زندانی کردن مدافعان حقوق‌بشر استفاده می‌کند. روزنامه گاردین ضمن‌اشاره به گزارش سازمان ملل درباره عربستان نوشت، «بن امرسون» گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور مبارزه با تروریسم، با سیاستمداران، قضات، پلیس و دادستان‌های عربستانی ملاقات کرده است. وی در گزارشی نوشته است در عربستان کسانی که به طور مسالمت‌آمیز از حق آزادی بیان استفاده می‌کنند، به طور سیستماتیک مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند. وی افزود، در عربستان عده‌ای سال‌ها در زندان می‌مانند و بقیه اعدام می‌شوند و از سوی دیگر، کسانی که این زندانیان را شکنجه می‌دهند، از مصونیت برخوردارند. برخلاف عمده کشورهای دنیا، عربستان فاقد قوانین قضایی مدون است و این موضوع دست قضات را برای صدور حکم و مجازات فعالان سیاسی و اجتماعی باز گذاشته است. مقامات عربستان از طریق این نظام دادرسی غیر مدون، به عنوان ابزاری اساسی برای ایجاد خفقان استفاده نموده و فعالان سیاسی و اجتماعی کشور را در معرض پیگرد، اتهامات ساختگی و واهی، محاکمه ناعادلانه و احکام حبس طولانی مدت قرار می‌دهند.
 از دیگر موارد قابل‌اشاره می‌توان به بازداشت‌های خودسرانه و طولانی مدت بدون تفهیم اتهام و محاکمه‌اشاره کرد که این موضوع انتقاد سازمان‌های حقوق بشری از جمله سازمان دیده‌بان حقوق بشر را نیز برانگیخته است.  رژیم عربستان به لحاظ شاخص آزادی بیان در زمره بدترین کشورها قرار دارد، به گونه‌ای که طبق گزارش سال 2013 سازمان گزارشگران بدون مرز در حوزه شاخص آزادی بیان، عربستان طی این سال از میان 179 کشور، رتبه 163 را به خود اختصاص داده است. در واقع، در عربستان آزادی‌های اساسی همچون حق اعتراضات و تجمعات، آزادی رسانه و ابراز عقیده به صورت فاحشی نقض می‌گردد. آمارها حاکی است این کشور بیش از 30 هزار زندانی سیاسی دارد که بیشتر آنها زندانی عقیدتی می‌باشند و عمدتاً شامل شیعیان نواحی شرقی عربستان هستند.
در واقع نگاهی گذرا به وضعیت حقوق بشر در عربستان به خوبی موید این مسئله است که عربستان یک کشور قرون وسطایی است که شهروندان آن تحت شدیدترین سرکوب‌ها قرار دارند.