به انگیزه تقارن میلاد حضرت زهرای مرضیه(س) و فرزند برومندش خمینی کبیر
ضیافت جبرئیل در سایهسارِ آفتاب عصمت
«فاطمه زهرا(ع) موجودی ملکوتی است که در عالم به صورت انسان ظاهر شده»
«بلکه موجود الهی جبروتی(که) در صورت یک زن ظاهر شده است.»(۱)
امام خمینی(ره)
* * *
امام صادق علیهالسلام در روایتی فرمودهاند: «فاطمه(ع) نزد خداوند عزوجل نُه اسم دارد که عبارتند از فاطمه، صِدّیقه، مبارکه، طاهره، زکیّه، راضیه، مَرضیّه، مُحدَّثه و زهرا.»(۲)
در پارهای از روایات و ادعیه نامهای متعدد دیگری نیز برای بانوی اسلام شمرده شده است مانند: بتول، عَذراء، حَوراء، ریحانه، مِشکات، منصوره، مُمتحنه و...
هر یک از این نامها شرحی به فراخور و باشکوه دارند و هر کدام، شمیمی از گلستان باطراوت و گل بیزِ فاطمی را در جهان هستی میپراکنند. به عنوان مثال امام صادق(ع) در سبب نامیدن آن حضرت به زهراء[درخشنده] چنین فرمودهاند: «خداوند او را از نور عظمت خویش آفرید و چون پرتوش تابیدن گرفت، آسمانها و زمین روشن شدند و چشمان ملائک از درخشش آن نور تاب نیاورد و همگی به سجده افتاده و گفتند پروردگارا! این درخشش ساطع چیست؟ خداوند فرمود این تلألؤ از نور من است که آن را در آسمانِ خود مُقیم نموده و از عظمت خویش آفریدهام و سرانجام او را از صُلب یکی از پیامبرانم خارج میسازم و بر همه انبیا برتری میدهم.» (۳)
یکی دیگر از نامهای اعجابانگیز دخت نبی مکرم(ص)، مُحدَّثه است[با دال مشدد و مفتوح] یعنی کسی که فرشتگان با او سخن میگویند. در ابتدای امر این شائبه پیش میآید که مگر آن حضرت دارای مقام نبوت بوده است که ملائک به محضرش باریابند؟ پاسخ این است که حضور فرشتگان و گفتوگوی آنها با انسانها منحصر در انبیا نیست بلکه افراد دیگری نیز به این فضیلت دست یافتهاند. در آیه ۴۲ سوره آل عمران چنین میخوانیم «وَ إذْ قالَتِ الْمَلائِكَةُ يا مَريَمُ إنَّ اللهَ اصْطَفاكِ وَ طَهّرَکِ وَاصطَفاکِ علی نِساءِ العالَمين؛ و آن هنگام که فرشتگان گفتند ای مریم! قطعا خداوند تو را برگزیده است و...» این آیه تصریح دارد که ملائک با حضرت مریم سخن گفتند و حال آنکه آن حضرت پیامبر نبود.
در حدیثی از امام صادق(ع) میخوانیم: «فاطمه(ع) از آن رو محدثه خوانده شد که ملائک نزد او حضور یافته و آنچنان که مریم پاک را مورد خطاب قرار داده بودند، با همان عبارتها با او سخن میگفتند: یا فاطمه انّ اللهَ اصطفاکِ و طَهّرکِ و اصطفاکِ علی نساءِ العالمين. يا فاطمة اقنُتى لِربّکِ و اسْجُدی و ارکَعی مَعَ الراکعین.»(۴)
امام راحل(ره) در بیانی زیبا و عرفانی در وصف این ویژگی بانوی اسلام چنین فرمودهاند: «جبرئیل امین میآمد خدمت ایشان و تعزیت عرض میکرد و مسایلی از آینده نقل میکرد. ظاهر روایت این است که در این ۷۵ روز [ فاصله ارتحال پیامبر و شهادت حضرت زهرا] مُراودهای بوده است یعنی رفت و آمد جبرئیل زیاد بوده است و گمان ندارم که غیر از انبیای عظام درباره کسی این طور وارد شده باشد... مسئله آمدن جبرئیل برای کسی یک مسئله ساده نیست! خیال نشود جبرئیل برای هر کسی میآید و امکان دارد بیاید.
این یک تناسب لازم است بین روح آن کسی که جبرئیل میخواهد بیاید و مقام جبرئیل که روح اعظم است. و این تناسب بین جبرئیل و انبیای درجه اول بوده است. مثل رسول خدا(ص)، موسی، عیسی، ابراهیم و امثال اینها. بین همه کس نبوده است... آنکه من دیدهام، جبرئیل به طور مکرر در این ۷۵ روز وارد میشده و مسائل آتیهای که بر ذریه او میگذشته را میگفته و حضرت امیر(ع) هم ثبت میکرده است.
شاید یکی از مسائلی که گفته، راجع به مسائلی است که در عهد ذریه بلند پایه او حضرت صاحب سلام الله علیه است برای او ذکر کرده است که مسائل ایران جزء آن مسائل باشد. ما نمیدانیم ممکن است.
در هر صورت من این شرافت و فضیلت را از همه فضایلی که برای حضرت زهرا(ع) ذکر کردهاند بالاتر میدانم که برای غیر انبیا (ع) آن هم نه همه انبیا برای طبقه بالای انبیا(ع) و بعض اولیایی که در رتبه آنها است برای کس دیگر حاصل نشده است و این از فضایلی است که از مختصات حضرت صدیقه سلام الله علیها است.»(۵)
مصحف فاطمه(ع)
امام راحل در بیان خود به روایتیاشاره دارند که جبرئیل بر حضرت فاطمه(ع) فرود میآمد و مطالبی از آینده میگفت و امیرالمؤمنين عليه السلام نیز آنها را مینوشت. این روایت از امام صادق(ع) است کهاشارهای به آن مبحث پایانی ماست.
آن حضرت فرمودهاند: «فاطمه زهرا پس از رسول گرامی اسلام(ص) ۷۵ روز حیات داشت و در این فاصله به جهت ارتحال پدر در اندوهی بسیار شدید به سر میبرد. از این رو جبرئیل به محضر آن حضرت میرسید و بر عزای پدر او را تسلیت و دلداری میداد و از احوال پیامبر و از جایگاه او در بهشت با او سخن میگفت و نیز از اخبار آینده و اتفاقاتی که برای فرزندانش رخ خواهد داد، او را آگاه میکرد و علی علیهالسلام سخنان او را مینوشت و این همان مُصحَف فاطمه است.»(۶)
از بررسی روایاتی که ویژگیهای مصحف فاطمه را بیان نموده مشخص میشود که:
* این کتاب در حضور حضرت زهرا(ع) به املای جبرئیل و کتابت امیرالمؤمنين(ع) صورت گرفته است.
* مصحف فاطمه از نظر حجمی سه برابر قرآن است اما حتی کلمهای از قرآن در آن وجود ندارد.
* هیچ موضوعی از حلال و حرام الهی در مصحف فاطمه نیست و تنها در بردارنده اتفاقات مربوط به آینده است.
* همه رویدادهایی که تا قیام قیامت به وقوع میپیوندد در این مصحف ثبت شده و نام همه کسانی که بر روی زمین به حکومت میرسند در آن وجود دارد.
* این کتاب بعد از شهادت حضرت زهرا(ع) به امیرالمؤمنين(ع) رسيد و آنگاه به امامان پس از آن حضرت.
* وارث انبیا، ائمه اطهار هستند و میراثهای پیامبران، نزد آنان محفوظ است. مانند عصای حضرت موسی، انگشتر سلیمان نبی و زره پیامبر اکرم(ص). همچنین نوشتهها و کتبی در اختیارشان است که هر کدام حاوی مطالب خاصی هستند و آن امامان در صورت نیاز به آنها مراجعه میفرمودهاند و اینک همه این میراثها نزد امام زمان ارواحنافداه است.
سید ابوالحسن موسوی طباطبایی
پینوشت
۱. صحیفه امام خمینی ج ۷ ص ۳۳۷
۲. بحارالانوار ج ۴۳ ص ۱۰
۳. همان ص ۱۲
۴. همان ص۷۸
۵. صحیفه امام خمینی ج ۲۰ ص ۴
۶. اصول کافی ج ۱ ص ۳۴۸