یکی از روش‌های محبت‌ورزی زوجین به یکدیگر در زندگی مشترک، محبت‌ورزی کلامی یا به عبارت دیگر ابراز عشق و محبت با زبان است. در اسلام نیز به این امر مهم تاکید شده است، به طوری که پیامبر مهربانی صلوات‌الله علیه فرمودند: «این سخن مرد به زن که دوستت دارم هیچ‌گاه از قلب زن بیرون نمی‌رود» [وساِئل الشیعه، ج 14، ص 10]. در روایتی دیگر امام جعفر صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «هرگاه کسی را دوست داشتی به او خبر بده، چرا که این کار، دوستی میان شما را استوارتر می‌سازد»[کافی، ج2، ص644].
برخی آقایان تصور می‌کنند اگر هنگام حضور در منزل با دست پر بیایند به خانه یا اینکه اگر نیازمندی‌های خانم خانه همچون خوراک، پوشاک و... را برآورده سازند به معنای این است که به طور اکمل نسبت به همسرشان محبت نموده‌اند و دیگر نیازی به ابراز محبت کلامی نیست؛ جالب است بدانید چه بسیارند خانواده‌هایی که حتی هیچ مشکل مالی هم ندارند ولی از شریک زندگی‌شان محبت لازم را دریافت نمی‌کنند و عملا دچار کمبود عاطفه شده‌اند. این خانواده‌ها تعریفشان از ابراز محبت ‌اشتباه است. به عبارت دیگر چنین زوجینی انجام وظایف روزمره‌شان را همان محبت‌ورزی تلقی می‌کنند و از اهمیت ابراز محبت کلامی غافل شده‌اند. برخی زوجین آن‌قدر ابراز محبت در زندگی‌شان کم‌رنگ شده است که به مرور زمان دچار تردید در مورد دوست داشته شدن از سوی شریک زندگی‌شان می‌شوند و همین تردید می‌تواند زمینه بروز سردی و دوری عاطفی در زندگی مشترک را فراهم سازد و فرایند این پروسه را تسهیل و تسریع نماید. برخی خانم‌ها نیز به ‌اشتباه تصور می‌کنند همین‌که حافظ اموال و آبروی همسرشان هستند، از فرزندان نگهداری می‌کنند و در تربیت آنها همت می‌گمارند به معنای ابراز محبت به همسر است. صد البته در این شکی نیست که هر یک از زوجین اگر کوچک‌ترین کاری برای یکدیگر انجام داده و در جهت آرامش و آسایش یکدیگر قدمی بردارند حتما در پیشگاه خداوند مأجور خواهند بود لکن بحث ابراز محبت مقوله‌ای جداست که می‌بایست برای آن برنامه‌ریزی و اهتمام داشت. هم آقا و هم خانم در زندگی نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن دارند و به شدت نیازمند هستند که از سوی همسر محترم مورد ابراز دوست داشته شدن (خصوصا به صورت کلامی) قرار گیرند تا کمبودی به لحاظ عاطفی متوجه آنان نگردد. ابراز محبت باید دارای چند شاخصه باشد که شرح ذیل به آن ‌اشاره خواهد شد.
*1. برای ابراز محبت باید از خلاقیت و ابتکار بهره برد و با رفتار محبت آمیز آن را اثبات نمود.
به خاطر دارم یکی از مراجعانم که به خاطر اختلافات شدید با همسر محترم به بنده مراجعه نموده بودند ادعا می‌کرد که در عین حال که در طول روز سه مرتبه به همسرم می‌گویم دوستت دارم ولی الان کارم به مرز جدایی رسیده است. مشکل این آقا این بود که تصور می‌کرد همین که یک کلمه دوستت دارم را سه بار در روز تکرار کند به معنای آن است که وظیفه‌اش درباره ابراز محبت به همسر را به نحو شایسته به سرانجام رسانده است اما او نمی‌دانست که در مرحله اول برای ابراز محبت باید به زمان و مکان و شرایط روحی همسر و به نوع ادبیات ابراز محبت توجه داشت و از خلاقیت و ابتکار عمل بهره جست. به عبارت دیگر گاهی یک تشکر با محبت از آشپزی خانم می‌تواند منتج به ابراز محبت در ادراک همسر شود یعنی خانم به این نتیجه می‌رسد که همسرم چون این‌قدر من را دوست دارد پس دستپخت من هم اینچنین برای او لذیذ است. در مرحله دوم باید در عمل هم این ابراز محبت کلامی را با رفتار محبت‌آمیز اثبات نمود. اینکه زوجین فقط در زبان ابراز محبت کنند و در مرحله عمل کار دیگری بر خلاف محبت‌ورزی به همسر انجام دهند یعنی در ابراز محبت کلامی
صادق نیستند.
*2. ابراز محبت باید برای رضای خداوند و بدون منت باشد.
برخی زوجین تا زمانی محبت می‌کنند که همسرشان به آنها محبت می‌کند و اگر روزی به هر دلیل همسرش به او محبت نکرد او هم دست از ابراز محبت دست می‌کشد و اگر محبتی کند آن‌قدر منت می‌گذارد که اجر و ثواب آن محبت‌ورزی را نیز زایل می‌نماید. امیرالمومنین علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «دوستی و محبت میوه فروتنی است»[غررالحکم، ج3، ص 327، ح 4613]. کسی که به خاطر خدا به همسرش محبت می‌کند می‌تواند به مقام فروتنی دست یابد در غیر این‌صورت اگر دوستی و محبت به شرط دوستی و محبت دیگران باشد دیگر نمی‌تواند میوه فروتنی در سبد زندگی به‌جای گذارد. پس کسی که به خاطر خدا به همسرش محبت می‌کند دیگر منتظر نیست که اول از سوی همسرش محبت دریافت کند بلکه برای رضای خدا، خودش را در میان میدان مسابقه محبت‌ورزی تصور می‌نماید و برای پیروزی در این مسابقه ارزشمند معنوی تلاش می‌کند. ان شاءالله خداوند توفیق بندگی و محبت‌ورزی به خاطر رضای خودش را به همه زوجین عنایت فرماید.
*3. محبت‌ورزی نیاز به آموزش و مهارت دارد.
اولین مرحله برای یادگیری محبت‌ورزی اعم از کلامی، نوشتاری، دیداری، شنیداری و... محیط خانه و در پرتو تعلیمات پدر و مادر است. هرچقدر والدین در زندگی مشترک بیشتر اهل رعایت محبت و احترام طرفیتی باشند طبعاً فرزندان آنها هم در این زمینه پخته‌تر می‌شوند و این تعلیمات ارزشمند را در زندگی آینده‌شان به کار خواهند گرفت. مرحله بعدی فراگیری مهارت‌های محبت‌ورزی است که هر شخصی می‌بایست به آن توجه داشته باشد و برای آرامش بیشتر خود و همسر و فرزندان لازم است این مهارت‌ها را بیاموزد و به کار گیرد. مطالعه کتاب‌های مهارتی که با فرهنگ دینی‌مان سازگار باشد، حضور در کلاس‌های آموزشی و مهارتی خانواده، گوش دادن به مجموعه‌های آموزشی و مهارتی، دنبال نمودن مطالب آموزشی کانال‌های ارزشی و در عین حال تخصصی و مهارتی در فضای مجازی و... روش‌هایی برای فراگیری این مهارت‌ها می‌باشد.
امید است که زوج‌های محترم با توجه به مقوله ابراز محبت به همسر و اهتمام مضاعف به شاخصه‌های آن بتوانند روزهای شیرین بیشتری را در کنار یکدیگر تجربه کنند و در سایه‌سار این شیرینی و آرامش، زمینه تربیت فرزندانی مهدوی را فراهم نمایند.
محسن پوراحمد خمینی- روانشناس و کارشناس خانواده