سرویس اجتماعی-

در حالی‌که مدتی است که تهران و شهرهای صنعتی و پرجمعیت دیگر همچون سال‌های گذشته در ایام پائیز و زمستان شاهد هجوم آلودگی هوا بر ریه و قلب شهروندان هستند، همچنان مدیران و مسئولان شهری و زیست محیطی که سال‌هاست ظاهراً دست‌های خود را در برابر آلودگی هوا بالا گرفته‌اند، در انتظار باد و باران نشسته‌اند و مشغول توصیه به مردم هستند، این در شرایطی است که مواردی همچون طرح جایگزینی خودروهای فرسوده، تسهیل دسترسی به خودروها و موتورسیکلت‌های برقی، نظارت دقیق بر سوخت مصرفی واحدهای صنعتی، نو‌سازی و تقویت ناوگان حمل‌ونقل عمومی و موارد اینچنینی سال‌هاست که مورد غفلت قرار گرفته است.
تهران در مرز خفه شدن!
در حالی‌که از چند روز پیش روند افزایش آلودگی هوا در تهران با رشدی فزاینده رو‌به‌رو بوده است براساس آخرین آمار شاخص کیفیت هوا دیروز به‌طور میانگین بر روی عدد 168 قرار داشت و هوای تهران برای همه افراد، ناسالم و وضعیت پایتخت به لحاظ آلودگی هوا قرمز بود.
تهران از ابتدای سال همزمان با شیوع کرونا 15 روز هوای پاک، 181 روز هوای قابل قبول، 87 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه و چهار‌ روز هوای ناسالم برای همه افراد داشته است.
این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل، پایتخت 25 روز هوای پاک، 197 روز هوای قابل قبول، 60 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و پنج روز هوای ناسالم برای همه افراد داشته است.
در همین رابطه مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی ضمن‌اشاره به اینکه تا صبح روز دوشنبه آینده پایداری جو و افزایش غلظت آلاینده‌ها در کلانشهر‌های کشور از جمله تهران، کرج، اصفهان، اراک، تبریز و قم ادامه دارد، اظهارداشت: این شرایط نگران‌کننده است و اگر آلاینده‌های هوا از جمله منابع ثابت و متحرک مثل خودرو‌ها و صنایع کماکان به فعالیت خود ادامه دهند، اوضاع طی این هفته بدتر می‌شود و حتی دور از انتظار نیست که شاخص کیفیت هوا در تهران به عدد ۲۰۰ برسد و کیفیت هوا در شرایط بسیار ناسالم قرار گیرد.
صادق ضیائیان، با بیان اینکه طی روز یکشنبه کیفیت هوا در بدترین وضعیت خود قرار خواهد گرفت، افزود: طی روز‌های اخیر سرعت باد در تهران حدود دو متر بر ثانیه بوده و این در حالیست که برای تخلیه آلاینده‌ها از شهر سرعت باد باید بیشتر از پنج متر بر ثانیه باشد. بر اساس پیش‌بینی‌های ما سرعت باد طی پنج روز آینده تغییری نخواهد کرد.
 علت اصلی آلودگی هوای تهران چیست؟
درباره علل آلودگی هوای تهران به مواردی همچون سوخت وسایل حمل‌ونقل عمومی و شخصی، سوخت‌های خانگی و صنعتی و...‌اشاره می‌شود.
 زهرا نژاد بهرام عضو شورای شهر تهران در جلسه 30 آذر شورای شهر با انتقاد از کم کاری و عدم پاسخگویی سازمان محیط درباره افزایش آلودگی هوا اظهارداشت: سال‌های پیش و در ایام پائیز بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و افزایش تردد را عامل افزایش آلودگی هوا معرفی می‌کردیم اما امسال که این مراکز به دلیل کرونا تعطیل هستند دلیل این اتفاق ناگوار چیست؟
به گزارش مهر، نژاد بهرام افزود: براساس اظهارات معاون رئیس‌جمهور و رئیس‌سازمان محیط زیست، به دلیل پر شدن ظرفیت مازوت، مجبور به سوزاندن مازوت در شهرها هستیم این در حالی است که این امر مرگ و میر کرونا را ۶ برابر افزایش می‌دهد.
مازوت چیست و چه خطراتی برای سلامتی انسان‌‌ها دارد؟
نکته‌ قابل تأمل در وضعیت آلودگی هوای تهران که این روزها سؤالات و ابهاماتی را ایجاد کرده، استفاده از سوخت مازوت یا نفت کوره در کارخانه‌‌های بزرگ و نیروگاه‌های اطراف تهران است.
به گزارش تسنیم، مازوت یا نفت کوره یکی از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا و بنزین و نفت سفید به‌دست می‌آید و چون سیاه رنگ است، به نام نفتِ سیاه نیز تعبیر می‌شود، این ماده ارزان‌ترین ماده سوختنی برای کوره‌ها، حمام‌ها و تنورِ نانوایی‌ها و موتورهای دیزلی و برخی نیروگاه‌ها است که خطرات جبران‌ناپذیر قلبی و ریوی و نیز بروز سرطان‌ها را برای افراد در پی
دارد.
معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم استفاده از سوخت‌های فسیلی در واحدهای عمده مصرف‌کننده این سوخت‌ها در تهران نظیر کارخانه سیمان تهران را رد و اظهار داشت: طبق پایش‌هایی که داشتیم، واحدهای عمده مصرف‌کننده سوخت‌‌ فسیلی در تهران، از جمله کارخانه سیمان تعطیل شده‌اند.
محمد رستگاری افزود: طبق بررسی‌های دیگری که از وضعیت نیروگاه بعثتِ تهران داشته‌ایم، مشخص شد که این واحد صنعتی نیز از گاز استفاده می‌کند.
رستگاری، مهم‌ترین مشکل در وضعیت آلودگی هوای تهران را ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون دانست و ادامه داد: امروز و با توجه به وضعیت آلودگی هوای تهران، باید چاره‌ای برای مهار ذرات معلق‌اندیشیده شود.
وی با تأکید بر اینکه باید وضعیت دی‌اکسید گوگرد در هوای تهران مورد توجه قرار گیرد، خاطرنشان کرد: مشکل اصلی در وضعیت آلودگی هوای تهران در حال حاضر دی‌اکسید گوگرد موجود در هوا نیست، به طوری که این عامل گاهی اوقات در شرایط پاک بودنِ هوا نیز وجود دارد.
ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون چیست؟
ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون نشأت‌گرفته از احتراقی است که در داخل محفظه احتراق خودروها به وجود می‌آید، اگر چه محل احتراق در کارخانه‌ها و موتورخانه‌های منازل هم در به وجود آمدن آلاینده‌ها تأثیرگذار هستند، ذراتی که از محل احتراق خارج می‌شوند به مراتب خطرناک‌تر از منابع آلاینده است، البته بخش عظیمی از ذرات معلق نیز ناشی از خودروهای دیزلی است و این خودروها نیز شامل ناوگان حمل‌ونقل شهری نیز می‌شود.
معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران در حالی ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون را مهم‌ترین مشکل آلودگی هوای تهران می‌داند که در شرایطی قرار داریم که شاهد محدودیت‌های کرونایی و کاهش تردد خودروها در سطح شهرِ تهران نیز هستیم و می‌بایست وجود ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون در هوا نیز کمتر شود. به نظر می‌رسد که محیط زیست استان تهران بهتر است توجه جدی‌تری به موضوع آلودگی هوا داشته باشد و وجود مازوت در هوای تهران را نیز به عنوان عاملی در تشدید آلودگی هوای مدنظر قرار دهد.
 نو‌سازی ناوگان اتوبوسرانی باید
 از طریق دولت حل شود
خودروهای گازوئیلی از سال‌ها پیش به عنوان عامل اصلی آلودگی هوا معرفی می‌شدند و قرار بود که با نصب فیلتر هوا بر روی این خودروها از طریق کارخانه‌ها این مشکل حل شود که گویا هنوز زور مسئولان زیست محیطی به خودروسازان نرسیده است.
در همین زمینه سخنگوی شورای شهر تهران با موثر دانستن نقش موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا، بیان داشت: مسئله نو‌سازی ناوگان اتوبوسرانی باید از طریق دولت حل شود؛ نه از طریق نصب فیلتر جاذب دوده روی اتوبوس‌های فرسوده که قاعدتا باید تاکنون از رده خارج
 می‌شدند‌.
علی اعطا ادامه داد: آنچه معمولا مغفول می‌ماند، میزان انتشار آلاینده هر موتورسیکلت بیش از ۱۸ برابر یک خودروی سبک است که متاسفانه طرح‌هایی چون جایگزینی موتورسیکلت‌های برقی با کاربراتوری کمتر دنبال شده است.
در همین رابطه مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با انتقاد از اجرا نکردن قانون هوای پاک از سوی دستگاه‌های مرتبط با این قانون، گفت: اگر دستگاه‌های مرتبط با این قانون وظایف‌ قانونی‌شان را به درستی انجام می‌دادند، امروز به مراتب وضعیت بهتری در زمینه هوای تهران داشتیم.
 دستگاه‌های حاکمیتی
 به موضوع آلودگی هوای تهران ورود کنند
به نظر می‌رسد ابعاد این مشکل زیست محیطی برای تهران و چند شهر صنعتی دیگر مانند کرج، اصفهان،تبریز و... به گونه‌ای است که باید دستگاه‌های حاکمیتی نظیر مجلس، قوه قضائیه و... برای حل آن و پیگیری کم کاری‌های سازمان‌های مختلف و بر زمین ماندن قانون هوای پاک ورود کنند.
مردم فعلا خودشان مراقبت سلامتیشان باشند
امسال نیز همچون سال‌های گذشته برخی از مدیران به جای ارائه راه‌حل و اقدام عملی برای رفع آلودگی هوا‌، همچنان به توصیه به شهروندان برای حفظ سلامتشان بسنده کرده‌اند.
حسن خلیل آبادی عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در صفحه شخصی خود در فضای مجازی درباره آلودگی هوا در پایتخت نوشت: «سیر صعودی آلودگی هوا از هفته گذشته تا کنون شیب زیادی داشته، هشدار داده‌اند که شنبه و یکشنبه روزهای آلوده‌تری خواهد بود. لطفاً از هر طریقی که می‌توانید در کاهش تولید آلودگی و مواظبت از خودتان تلاش کنید.»
شهردار تهران نیز که وظیفه‌ای مهم اما بر زمین مانده برای تأمین و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و مطالبه صریح و جدی درباره کم کاری دولت در عمل به سهم و وظیفه‌اش در این زمینه دارد، به مردم توصیه کرد: «کاهش یک درجه‌ای دمای منازل، مصرف گاز خانگی را به میزان ۱۰ درصد کاهش می‌دهد و در بهبود وضعیت هوا مؤثر است.»، هر چند این توصیه مهم در جای خود درست است و نقش مردم هم مهم، اما رفع این مشکل قدم‌هایی فراتر از توصیه می‌طلبد.
تهران تعطیل می‌شود؟
معاون پایش و نظارت محیط زیست استان تهران با‌اشاره به اینکه فعلا تصمیمی برای تعطیلی تهران در نظر گرفته نشده است، گفت: از شهروندان درخواست می‌کنیم از تردد غیرضروری در سطح شهر خودداری کنند و حتی المقدور در فضای باز نمانند.
این در حالی است که هفته گذشته استاندار تهران با توجه به روند افزایشی آلودگی هوا در تهران و پایداری جوی طی هفته جاری از ارائه پیشنهاد تعطیلی یک یا دو روزه تهران به دولت خبرداده بود.
توصیه‌های اورژانسی
همه این‌ها در شرایطی است که سخنگوی اورژانس کشور با‌اشاره به وضعیت ناسالم هوای تهران برای همه گروه‌ها و رده‌های سنی در روز گذشته به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: آلودگی هوا تمام مناطق تهران مانند باقرشهر، مناطق جنوبی و حتی شمال تهران را شامل می‌شود و مردم باید از تردد‌های غیر ضروری و ورزش در فضای باز جدا بپرهیزند.
مجتبی خالدی افزود: افرادی که سابقه مصرف دارو‌های شیمی درمانی و قلبی دارند همچنین سالمندان و بیماران تنفسی باید بیشتر از سایرین مراقب سلامتی خودشان
باشند.
خالدی ادامه داد: رعایت رژیم‌های غذایی مانند مصرف شیر و لبنیات، مایعات، سبزیجات تازه و حتی آب میوه در چنین شرایطی موثر است.
وی اظهارداشت: اگر افراد دچار درد‌های قلب، سردرد شدید و تنگی نفس شدند سریعاً با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرند. بیماران قلبی و تنگی تنفسی با کوچکترین علائمی دارو‌های خود را مصرف و در کم‌ترین زمان با پزشک معالج خود موارد احتمالی پیش آمده را در میان بگذارند.
مشکلی که حل می‌شود اگر...
معضل آلودگی هوا که سال‌هاست‌گریبان تهران و چند شهر صنعتی و پرجمعیت دیگر کشور را گرفته است، با توجه به تجربه بسیاری از شهرهای صنعتی و بزرگ دنیا مشکلی نیست که نتوان از پس آن برآمد، اما در کشور ما با وجود داشتن قانون هوای پاک و در نظر گرفتن وظایف برای دستگاه‌های مختلف همچنان شاهد تداوم آلودگی هوا و انفعال مسئولان مربوطه
هستیم.