برای داشتن یک سیستم آموزشِ مجازی با کیفیت و کارآمد اولین گام بهره مندی از ابزار تکنولوژی به روز و باکیفیت است. در مورد سیستم آموزشی فعلی مان «شاد» اکثر افراد به دو مشکل بزرگ و پایه‌ای اشاره می‌کنند: هزینه تهیه ابزار‌اندرویدی مثل گوشی تلفن همراه، تبلت و رایانه بالاست. این مشکل پایه‌ای به ویژه در مناطق کم برخوردار کشور بیشتر نمایان است.
مسئله مهم و پایه‌ای دیگر این است که پهنای باندِ اینترنتی جوابگوی ترافیک سیستم «شاد» نیست و قطع و وصل آن سبب اضطراب دانش‌آموزان و معلمان حین برقراری ارتباط می‌شود؛ به ویژه زمانی که می‌خواهند یک فیلم و یا عکس آموزشی را به اصطلاح در درون سیستم «شاد» آپلود کنند، حقیقا دستخوش ثانیه‌های پراضطراب و ناشادی می‌شوند.
«محمد جعفری» پدر سه فرزند که دو فرزند پسرش دانش‌آموزند، برایمان می‌گوید: «گوشی تلفن همراه همسرم‌اندرویدی نیست. من چندین ماه است که گوشی‌اندرویدی ام را به بچه‌هایم امانت داده‌ام و در واقع در تمام این مدت بدون گوشی سر کار می‌آیم. شانسی که آورده ام این است که زمان برگزاری کلاس‌های آنلاین یکی از بچه‌هایم صبح و دیگری بعد از ظهر است، وگرنه با این حقوق‌های کم چطور می‌توانستم دو تا گوشی‌اندرویدی برایشان تهیه کنم؟»
جعفری که خود از این ترم دانشجوی ارشد شده است با نگرانی ادامه می‌پرسد: «راستی می‌دانید کمترین قیمت گوشی‌اندرویدی در بازار چقدر است؟ با قبول شدن خودم در دانشگاه باید حتما این برج یک گوشی دیگر بخرم.»
دردسرهای والدین و دانش‌آموزان
خسته از کار به خانه آمده و دقایقی چُرت و استراحت می‌چسبد. همین که چشم‌هایش گرم می‌شود، یکی از دخترانش با هیجان و اضطراب می‌آید بالای سرش و داد می‌زند: «بابا! پاشو. شارژ تبلتم تمام شده، گوشیت رو بده، الان خانم معلم برای درس پرسیدن صدایم می‌زند!» آنچنان از خواب می‌پرد که تا شب با یک سردرد کشنده‌گریبانگیر است.
«مریم عیسی زاده» یک هموطن از خطه شمال برایمان می‌گوید: «روزهایی که به محل کارم دردرمانگاه روستا می‌روم، از پنجره ماشین و از پشت پرده متحرک نم نم باران بچه‌های روستا را می‌بینم که هر کدام یک گوشی نسلِ چندمِ‌اندرویدی به دست گرفته و گوشه کناری-بالای درخت و تپه ای- برای جست و جوی آنتن، پناه گرفته‌اند. هم از دیدن شوق تحصیل خوشحال می‌شوم و هم از ناراحتی کمبود امکانات می‌گریم.»
«رضا شایان» یک هموطن همدانی با ناراحتی به گزارشگر کیهان در مورد اوضاع و احوالش می‌گوید: «درایام کرونا صنف ما که فروش فرش است، دچار رکود کلی شد و بیشتر مغازه‌ها تعطیل هستند.
من از صبح ساعت هشت و نیم با پسرم وارد کلاس آنلاین می‌شوم و تا عصر درس می‌خوانیم. فکر می‌کنم کاملا برای امتحانات آماده‌باشیم! گاهی مسائل ریاضی را باهم حل می‌کنیم.»
اسکرین شات، بداخلاقی و تمسخر ممنوع!
مدرسه‌ها خلوت است، کلاس‌های دانشگاه خلوت است. بچه‌ها و جوان‌ها در خانه‌اند و نمی‌توانند به مدرسه و دانشگاه بروند. بیشتر معلمان و استادان هم در خانه‌اند. اگر در مدرسه و دانشگاه هم باشند، اغلب کلاس‌ها غیرحضوری است و مجالی برای دیدار و
گفت‌ وگو با شاگردان‌ شان ندارند.
«دکتراسماعیل امینی» استاد ادبیات و شاعر
طنز پرداز معاصرصراحتا می‌گوید: «تدریس مجازی کار دشواری است و دشواری مضاعف‌اش، آن کسانی که سرِ چشمه اینترنت را دارند، کاری ندارند به این‌ که کلاس مجازی معلم ۱۰ بار قطع و وصل بشود و شاگرد نوجوان برای دسترسی به فیلم تدریس معلم، کلافه بشود.
در این میان، هستند کسانی که فارغ از درک این شرایط خاص و ناگزیر، لحظات تدریس مجازی را دستمایه خبرچینی و تمسخر کرده‌اند؛ ضبط کردن لحظاتی از خستگی، عصبانیت، خطاهای زبانی و رخدادهای دیگری که برای معلمان و شاگردان‌شان پیش می‌آید و انتشار آنها در فضای عمومی، نهایت بی‌ادبی و بی‌انصافی است.» وی ادامه می‌دهد: «بسیارند معلمانی که به دلایل شخصی در خانه‌، فضای مناسبی برای تدریس مجازی ندارند. فرزند خردسال دارند، از سالخورده یا بیماری باید پرستاری کنند، در محیط خانه و همسایه‌هاشان، سکوت لازم برقرار نیست، منزل‌شان کوچک است و اتاق‌های متعدد ندارد، لپ‌تاپ و گوشی و اینترنت مناسب ندارند و... با این حال، فراتر از حد وظیفه شغلی، با عشق و فداکاری، دار و ندارشان را و تمام توان و دانش و تجربه خود را به کار می‌گیرند، تا آموزش و پرورش فرزندان ما متوقف نشود.»
وی درتکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «اگر پول نداریم که دستمزد و پاداش مناسب به معلم بدهیم، اگر بودجه نداریم که برایش تجهیزات آموزش مجازی فراهم کنیم، اگر آن‌قدرتوان نداریم که بر سرعت اینترنت بیفزاییم، دست کم این‌قدر ادب و معرفت داشته باشیم که لحظات کلاس مجازی را با خبرچینی و تمسخر و اسکرین‌شات و شکار لحظه‌ها، تلخ و ناامن نکنیم و اگر این‌گونه تصاویر به دست‌مان رسید آنها را بازنشر نکنیم و در گسترش بی‌ادبی و بداخلاقی سهیم نباشیم.»
افزایش شهریه
و کاهش کیفیت آموزشی
بیماری کرونا در جهان قربانیان زیادی را گرفته است و از سوی دیگر نگرانی‌های اجتماعی زیادی از این ایپیدمی مرگبار وجود دارد.
کرونا سبک زندگی بشر را به شدت تحت تاثیر قرار‌داده است، در کشورمان نیز در امور اجتماعی مختلف مشکلات زیادی به وجود آورده است. یکی از همین امور که بسیار حائز اهمیت است، مسئله آموزش است. از آموزش کودکان گرفته تا سطوح بالاتر دانشگاهی و پژوهشی.
«منیره غلامی توکلی» کارشناس مسائل فرهنگی در گفت‌و‌گو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «در روزهای ابتدایی مهرماه، والدین با نگرانی کودکان خود را راهی کلاس درس می‌کردند و دانشجویان در
تب و تاب تصمیم گیری مسئولین وزارت علوم و ابلاغ دستورالعمل‌های کرونایی از سوی ستاد ملی مبارزه با کرونا بودند. حال که بیش از یک ماه و نیم از آغاز سال تحصیلی سال 99 می‌گذرد و کلاس‌های آموزشی از مقطع دبستان تا دانشگاه به صورت مجازی برگزار می‌شود، سطح آموزش دچار تغییرات فاحشی شده است. وجود برخی از مشکلات که عمده آن به سیستم آموزشی و بخشی از آن هم به توان مالی خانواده‌های دانش‌آموزان و دانشجویان بر می‌گردد، این سؤال را به ذهن متبادرمی کند که آیا تسهیلات و همچنین هماهنگی آموزشی خاصی در کشور در زمینه آموزش مجازی آن هم در سطح ملی وجود دارد؟
از یک‌سو شاهد آن بودیم که مدارس و دانشگاه‌ها خصوصا مدارس غیرانتفاعی و دانشگاه‌های غیر‌دولتی که با شهریه‌های دانشجویان کسب درآمد می‌کنند، در حوزه‌های مالی سعی می‌کنند به رویه‌های گذشته و حتی با افزایش شهریه که هر ساله انجام می‌شود، امورات خود را بگذرانند. در حالی که قطعا با وجود سال تحصیلی مجازی و آموزش‌های اینترنتی هزینه سالیانه آنها کمتر از سال‌های قبل که دانش‌آموزان یا دانشجویان از امکانات آموزشی محیط مدرسه یا دانشگاه استفاده می‌کردند، شده است!
نکته مهم این است که در اکثر مواقع تسهیلاتی هم در این حوزه در اختیار دانش‌آموزان و دانشجویان به عنوان ما به ازای پولی که گرفته می‌شود، ارائه نمی‌شود، گویی تجربه آموزش مجازی و نوع اخذ شهریه و ثبت‌نام و کیفیت آموزشی دانشگاه‌های مجازی که سال‌های سال است در کشور مشغول به فعالیت هستند، در این زمینه به عمد مورد توجه قرار نمی‌گیرد. دانشگاه‌های مجازی که به دلیل نپرداختن بسیاری از هزینه‌ها مانند پول برق و نگهداری از فضا و... کمتر از دیگر دانشگاه‌ها شهریه از دانشجو دریافت می‌کردند، اما حالا دانشگاه‌ها نه تنها شهریه قبل را گرفته‌اند، بلکه به‌اندازه این دانشگاه‌های مجازی هم تسهیلات آموزش مجازی ارائه نمی‌کنند و کیفیت آموزش هم به شدت اُفت کرده است.»
وی ادامه می‌دهد: «از سوی دیگر همچنین روند آموزش نیز کیفیت گذشته را ندارد. در این راستا اساتید هم با مشکلات فضای مجازی رو‌به‌رو هستند وبرخی از آنان در این حوزه به سبب اینکه در آموزش کلاسیک و حضوری همواره فعالیت داشته‌اند، در این حوزه کمتر می‌توانند به دانشجویان خود کمک کنند.
مسئله دانش‌آموزانی که هر روز باید سر کلاس درس باشند و ممکن است در یک خانه دو یا سه دانش‌آموز و دانشجو هم زمان کلاس داشته باشند! بحث دیگری است که هم امکانات سخت‌افزاری آن از جهت تعداد محصلان باید وجود داشته باشد و هم میزان اینترنت مصرفی. این داستان غم‌انگیز بیشتر در بین خانواده‌های کم درآمد و مناطق روستایی و دور از مرکز بیشتر دیده می‌شود، به طوری که بسیاری از معلمین را نگران و دانش‌آموزان را به دلیل عدم حضور در کلاس درس، مستاصل کرده است.»
قطع و وصل کلافه‌کننده
سیستم‌های آموزشی
«میترا خسروبیگ» یک دانشجوی ارشد ادبیات مقاومت دانشگاه تهران که مشکل بهره‌گیری اش از فضای مجازی برای آموزش، دقیقا شبیه به مشکل دانش‌آموزان در استفاده از سیستم «شاد» است توضیح می‌دهد: «ترم گذشته بیشتر کلاس‌های درس ما در یکی از شبکه‌های اجتماعی برگزار می‌شد و اگر چه برخی از اساتید نمی‌توانستند بنابرمحتوای آموزشی که دارند، حداکثر اطلاعات و دانش خود را به دانشجویان انتقال دهند، اما از نظر روانی به دلیل راحتی برگزاری کلاس در این فضا دانشجو و استاد خیال آسوده تری داشتند.
امسال آموزش دانشگاه اجازه برگزاری هیچ کلاسی در شبکه‌های اجتماعی نداده است و اساتید و دانشجویان ملزم به شرکت در کلاس از طریق سامانه آموزش مجازی دانشگاه هستند، می‌توان گفت که کلاس‌های صبح در این سامانه به صورت فشرده برگزار شده و همین امر باعث می‌شود، سامانه مذکور کشش این تعداد کاربر را نداشته و با قطع و وصل زیادی رو به رو باشد، مخصوصا صدا که در هر دقیقه چندین بار قطع می‌شود.
با توجه به اینکه اساتید معمولا در این کلاس‌ها خواه‌ناخواه متکلم وحده هستند و نمی‌توانند چهره دانشجو را ببیند و یا از او سؤال داشته باشند، قطعا کیفیت آموزش بسیار پایین آمده است. از طرفی این شک که آیا دانشجو سر کلاس مجازی هست یا فقط آنلاین شده؟ باعث سوء تفاهمات زیادی در طول کلاس درس یا ترم می‌شود.»
وی با تعمیم مشکلات آموزش مجازی در دانشگاه‌ها به نواقص سیستم «شاد» می‌گوید: «این مسئله برای دانش‌آموزان در سامانه «شاد» نیز وجود دارد.
به همین دلیل بسیاری از معلمین با قطع و وصل زیاد سامانه «شاد» حداقل به یکی از شبکه‌های اجتماعی ایرانی – فارسی(به جز سیستم شاد) هجرت کرده‌اند. معلم ریاضی را می‌شناسم که به خاطر همین مسئله معمولا نیمه‌های شب برنامه‌ها و دروس آموزشی خود را درسامانه «شاد» بارگزار می‌کند، صبح‌های خیلی زود بخش دیگری از کارش را انجام می‌دهد تا درساعات برگزاری کلاس با دردسر کمتری روبه رو باشد و بتواند کلاسش را بهتر به پایان برساند. به نظر می‌رسد با وجود مشکلات عدیده، برگزاری کلاس‌ها در جایی به غیر از سامانه‌های دانشگاهی و سامانه «شاد» آموزش و پرورش در حال برگزاری‌اند و اگر به استفاده از این سیستم‌ها اصرار داریم، باید سریعا مشکل قطع و وصل اینترنتی‌شان
حل شود.»