تلفن محل کار که زنگ می‌خورد. از آن سوی خط، یکی از همکاران با صدایی ضعیف و ناتوان می‌گوید: «صبح که خواستم از جایم بلند شوم، تمام بدنم کرخ و دردناک بود، آن‌قدر که نتوانستم از رختخواب بلند شوم. نه آبریزش بینی دارم و نه حتی عطسه و سرفه. تنها حس می‌کنم از یک کار سنگین به خانه باز گشته ام. فکر می‌کنم کرونا گرفته‌ام.
خودم را در اتاقی قرنطینه کرده‌ام تا بروم و تست بدهم.» این روزها که هوا رو به سردی گراییده، بیشتر شهروندان با اولین علایم یک سرما خوردگی نگران می‌شوند که نکند کرونا گرفته باشند؟!
 تنها راه رهایی از این اضطراب این است که در وهله اول برای تست مراجعه کنید. یک تجربه جهانی در رویارویی با ویروس کرونا نشان داده که هر چه تعداد گرفتن تست‌ها از شهروندان بیشتر باشد، مهار این بیماری آسان‌تر خواهد بود.
گام بعدی در مهار اضطراب کرونا رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی است که متاسفانه بر طبق اخبار درصد رعایت آنها سیر نزولی دارد.
علیرضا رئیسی معاون وزیر بهداشت صراحتا می‌گوید:
«رعایت کمتر از ۸۰ درصدی پروتکل‌های بهداشتی اثربخشی لازم را ندارد. هم اکنون متاسفانه رعایت پروتکل‌ها به ۴۲ درصد رسیده است و شاهد موج سوم و سنگین کرونا در کشور هستیم.»
وی تاکید می‌کند: « اگر فرد علایم سرماخوردگی و آنفلوآنزا را داشته باشد، اول باید بگوییم که فرد به کرونا مبتلا شده است، تا اینکه خلافش ثابت شود. افرادی که علایم بیماری دارند و یا علامت و بیماری خود را مخفی می‌کنند، اگر آگاهانه این کار را انجام دهند مشمول جریمه می‌شوند.»
درست است که این هشدارها برای شهروندان اضطراب آورند، اما اگر اضطراب به قدری باشد که بازدارنده غفلت‌ها شود، مانعی ندارد. اضطراب ابتلای کرونا زمانی فلج‌کننده است که بدون درایت و رعایت نکات بهداشتی، صرفا ما را به قهقرای افسردگی و منفعل شدن بیندازد.
بدون ترس، محتاط باشید
رضا احمدی یک شهروند تهرانی با اضطراب می‌گوید: «من به دلیل بستری بودن یکی از اعضای خانواده در بیمارستان دوبار به مدت چند ساعت بالای سرش بودم و در بخش ایزوله بستری بود(بیماری غیر از کرونا داشتند)بخاطر نبود تخت، آنجا بستری‌شان کردند و بیماران کرونایی هم در همان بخش بودند. از صبح چشم درد دارم و در قفسه سینه ام احساس سنگینی می‌کنم و گاهی در گلویم احساس خارش دارم. نمی‌دانم، چون خیلی استرس دارم، این طور شدم یا ممکن است، کرونا گرفته باشم؟»
علی اوسیوند یک پزشک در پاسخ به سؤال این شهروند، می‌گوید: «شاید خیلی‌ها در مواجه شدن با شخص کرونایی و یا محیط آلوده بلافاصله همین احساس‌ها را تجربه کنند، اما باید بگوییم که جز فشار استرس نمی‌تواند باشد، چون معمولا علایم مشهود کرونا 14 روز پس از ابتلا خودش را نشان می‌دهد.
با این اوصاف چون خودتان مشکوک به ابتلا هستید، توصیه می‌شود: مایعات زیاد مصرف کنید. اگر تنگی نفس یا سایر علایم خطر را داشتید، به درمانگاه مراجعه کنید. حتما از افراد با ریسک بالا دوری کنید(افراد فشار خونی و دیابتی، تحت شیمی درمانی و یا دارای ایمنی تضعیف شده، بانوان باردار و افراد بالای۶۰سال) تا مبتلا نشوند. برای اطمینان بیشتر می‌توانید از هفته دوم تست هم انجام بدهید.»
الزام زندگی با ماسک تا ۲ سال دیگر
برای غلبه بر اضطراب کرونا و برخورد سنجیده با موج این بیماری فراگیر قبل از هر چیز باید سطح صبر و شکیبایی‌تان را بالا ببرید و به دلایل واهی مثل اینکه برخی می‌گویند، با زدن ماسک دچار تنگی نفس می‌شوند، زندگی خود و اطرافیانتان را به خطر نیندازید.
روانشناسان معتقدند بعد از پشت سر گذاشتن دوران کرونا انتظار داریم با انسان‌های منعطف‌تر و صبورتری رو‌به‌رو شویم.
در حالی که خیلی‌ها منتظرند که ماسک‌ها را از چهره خود بردارند، باید رو راست بگوییم که روند استفاده از ماسک دست کم تا دو سال دیگر ادامه دار خواهد بود.
مارگاریتا دل وال ویروس شناس برجسته اسپانیایی صراحتا می‌گوید: «برای کنترل کرونا با واکسن، روش‌های درمانی و پیشگیری چند سال زمان نیاز است و تا آن موقع مردم جهان باید حداقل به مدت دوسال زدن ماسک را به عنوان بخشی از زندگی عادی و روزمره خود بپذیرند.»
الناز عطارپور یک متخصص بیماری‌های عفونی برایمان درباره شکایت عده‌ای از شهروندان مبنی  براینکه با زدن ماسک دچار تنگی نفس می‌شوند، توضیح می‌دهد: «تنگی‌نفس نشانه این است که اکسیژن کافی به بدن نمی‌رسد. نرسیدن اکسیژن کافی به بدن را‌ هایپوکسی می‌گویند. ماسک‌های دو و سه لایه موجود در بازار باعث ‌هایپوکسی نمی‌شوند. جراحان ساعت‌ها با ماسک جراحی می‌کنند و مشکلی برایشان
ایجاد نمی‌شود.»
وی ادامه می‌دهد: «استفاده طولانی از ماسک پزشکی، در صورت استفاده صحیح، باعث مسمومیت با دی اکسیدکربن یا کمبود اکسیژن نمی‌شود. از ماسک پزشکی با‌اندازه مناسب که به‌اندازه کافی کیپ باشد و امکان تنفس طبیعی بدهد استفاده کنید. ماسک یک‌بار مصرف را دوباره استفاده نکنید و به محض اینکه مرطوب شد آن را عوض کنید.»
تطبیق سبک زندگی با شرایط کرونایی
«زیبا ایرانی» روانشناس، مشاور و عضو هیئت علمی دانشگاه برخی از پیامدهای شیوع بیماری کرونا را مشکلات روحی و روانی با فاصله گرفتن مردم از جامعه، سوگ‌های ناتمام، ترس از مرگ می‌داند. وی معتقد است که این عوامل سبب بالا رفتن آمار بیماری‌های روحی- روانی مردم می‌شود.
این روانشناس راه برون رفت از این مشکلات را تطبیق سبک زندگی با شرایط کرونایی می‌داند که نیاز به برنامه‌های منسجم برای آموزش مردم، فرهنگ‌‌سازی و خدمات مشاوره‌ای از سوی دولت دارد.
وی صراحتا می‌گوید: «ما مراجعه‌ کنندگان حضوری و تلفنی بسیار زیادی از فروردین ماه تا امروز داشته و داریم که به دلیل مشکلات خانوادگی و زناشویی ناشی از دوران کرونا، برای مشاوره اقدام  کرده‌اند. شما تصور کنید، خانم و آقایی هر دو یا یک نفرشان طی روزهای عادی بیرون از خانه مشغول کار و فعالیت بودند، فرزندان به مدرسه می‌رفتند و رسیدگی به امور درسی آنان نیز زمان بَر بود، اما این قرنطینگی، آموزش در منزل، دورکاری والدین یا حتی از دست دادن شغل برخی از افراد باعث تمرکز بی‌مورد اعضای خانواده روی رفتار یکدیگر و در نتیجه باعث ایجاد تنش بین افراد می‌شود.»
با این حال اطلاعات جالبی از نحوه تعامل اعضای خانواده‌های ایرانی در دوران کرونا وجود دارد.معاون اجتماعی پلیس پیشگیری تهران از کاهش ۱۷ درصدی درگیری‌های منجر به ضرب وجرح بین اعضای خانواده در نیمه اول سال جاری خبر داده است.
وی همچنین گفته است به طور کلی گزارش از درگیری بین اعضای خانواده در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۰ درصد کمتر شده است. این وضعیت بیانگر الگوی متفاوتی در خانواده‌های ایرانی نسبت به سایر جوامع است.
این روانشناس لیستی از پیامدهای روحی- روانی کرونا را پیش رویمان می‌گذارد و می‌گوید: «مسئله شیوع بیماری کرونا افراد را درگیر مجموعه اختلالات اضطرابی کرده، مثل انواع وسواس‌ها همچون ترس از بیمار شدن و مرگ، ترس از منتقل کردن بیماری به فرد دیگری، ترس از اینکه به واسطه معاشرت‌های اجتماعی یا در تماس با اشیا و قرار گرفتن دراماکن دچار بیماری بشوند که این اختلالات با رخ دادن اتفاقی مثل بیماری کرونا در جامعه، آمارشان بسیار بالاتر می‌رود. تغییر این آمار بستگی دارد به سواد سلامت روان افراد در جامعه و نیز رفتاری که دولت‌ها با فشار روانی کرونا دارند.»
این متخصص روانشناس تاکید می‌کند: «مورد دیگری که در بحث کرونا مطرح است، ترس از مرگ و سوگ‌های ناتمام است. در اطرافیان ما افرادی هستند که مبتلا به کرونا شده و فوت کرده‌اند که در خیلی از موارد ما این خبر را فقط به صورت تلفنی از خانواده و دوستان شنیده‌ایم و شاید هم به صورت تلفنی به اطرافیانشان تسلیت گفته‌ایم. در جامعه افرادی که دچار سوگ ناتمام شده‌اند و عزیز نزدیکی را از دست داده ‌اند، امکان برگزاری مراحل سوگواری را که شامل انکار، پرخاشگری، افسردگی و درماندگی است، نتوانسته‌اند، طی کنند و در نهایت در مراحل انکار یا خشم یا افسردگی می‌مانند که طبیعتا درگیر شدن به افسردگی و پرخاشگری خودش تبعات روانپزشکی را به دنبال دارد و نیاز به درمان روانپزشکی پیدا می‌کنند.»
فرصت تنفس عمیق برای سیاره زمین
آیا نسل انسان، تحت تاثیر این اتفاق تغییر خواهد كرد؟ اگر شرایط فعلى به مدت طولانی ادامه داشته باشد، چهره شهرها و انسان‌ها و طبیعت چگونه خواهد بود؟
ماتیاس هوركس و همكارانش در مركز پژوهش‌هاى وابسته به موسسه رابرت كخ در آلمان، به این سؤالات به صورت بى وقفه فكر می‌كنند و تحقیقات گسترده اى را براى پاسخ به این پرسش‌ها آغاز كردند. بى شك جهان امروز تحت اثر این فراگیرى ویروس، در حال تغییر است. فارغ از تبعات تلخ و كشنده این اپیدمى، نیمه دیگر این اتفاق، اما شنیدنى است.
هوركس و همكارانش به سه سر فصل اساسى اشاره می‌كنند؛ اگر كرونا تا مدت طولانی مهمان این سیاره باشد، شاهد تغییراتى شگرف خواهیم بود. رخدادهایى كه شاید رفتار تازه انسان آینده باشد.
١- كرونا فرهنگ مراودات و تعاملات اجتماعى را تغییر می‌دهد. جمع‌هاى دوستانه كوچك‌تر می‌شود. حضور و فیزیك افراد جاى خود را به تصاویر دیجیتال و مجازى می‌دهد. دلتنگى‌ها بیشتر می‌شود و آهسته آهسته‌این سیطره تلفن‌ها و دنیاى اینترنت، جاى خالى افراد و عزیزانمان را پُرخواهد كرد. انسان، موجودى است كه در طول فرهیختگى اجتماعى‌اش، نیاز به مراودات و ارتباطات حضورى و دیده شدن‌ها دارد. دنیاى بعد از كرونا، شاید میزها و صندلى‌هاى خالى بسیارى باشد كه از حضورها خالى ست.
٢-ویروس کرونا، به ما یادآور می‌شود كه سمت روشن تكنولوژى چقدر حیاتى است. سیستم آموزش انسانى تغییر خواهد كرد. ویدئو كنفرانس‌ها و آموزش‌هاى تحت شبكه اینترنت، سرفصل تازه‌اى از آینده علم و آموزش است. تمامى مدارس به ناچار به جدیدترین ابزار انتقال علم مجهز خواهند شد و تعاریف بسیارى از علوم آموزشى دچار تحولى بزرگ خواهد بود. این اتفاق می‌تواند به صورت غیر مستقیم و بعضا مستقیم، از نابودى جنگل‌هاى بسیارى برای چاپ كتب درسى و آموزشى در سراسر سیاره محافظت كند.
٣-كرونا، به طرز شگفت انگیزى میانگین مطالعه افراد سیاره را در یك‌سال افزایش خواهد داد. انسان‌هاى زیادى براى زنده ماندن مجبور به یادگیرى و خواندن خواهند شد. قرنطینه‌هاى درمانى ویروس تاج، كتاب‌هاى دیجیتال و خاك خورده كتابخانه‌ها را جان دوباره خواهد داد.
ویروس کرونا، هنر و خلاقیت فردى را به شكل قابل‌توجهى رشد خواهد داد. هوركس معتقد است در یك‌سال، صنایع دستى و هنرهاى مبتنى بر فرد، یك رنسانس تازه را تجربه خواهد كرد.
یك تیم تحقیقاتى محیط زیست شامل بیش از پنجاه دانشمند در زمینه محیط زیست و بیمارى‌هاى بیولوژیكى، نظر جالب دیگرى دارند: «كرونا، حیات بیولوژیك سیاره را متحول خواهد كرد.»
- كاهش بیش از ٢٠٠ میلیون متر مكعب گازهاى
گلخانه‌اى و دى اكسید كربن.
- پایین آمدن دماى كره زمین در آینده نزدیك.
- حفظ بقاى بیش از هفتصد گونه گیاهى و جانورى در صورت حفظ این وضعیت به مدت طولانی.
-آسمان‌هاى آبى تر.
-كاهش چند صد میلیون تن زباله پلاستیكى.
- افزایش چشمگیر بهداشت عمومى.
- اختصاص بودجه‌هاى هنگفت جهانى و احیاى سندیكاها و مجامع بهداشت در سراسر جهان براى حفظ انسان.
- بهره‌مندى عمومى‌تر كشورهاى فقیر دنیا از بهداشت و آموزش.
-در نهایت باورپذیرتر بودن این دیدگاه كه انسان مالك این سیاره نیست. تغییر این نگاه براى بقاى نسل بشر حیاتى است.
دانشمند ارشد این تیم تحقیقاتى، از كرونا به عنوان «یك تنفس عمیق» این سیاره نام برد. جایى كه شاید حیات سیاره آبى به این اتفاق نیاز شدیدى داشت.
و پرسش نهایى شاید این است كه آیا كوئید ١٩ می‌تواند آن حلقه گمشده دفاعى این سیاره در برابر موجودى به نام انسان باشد؟