کیهان در گزارشی تحلیلی بررسی کرد
نتیجه سیاست بهانه‌زدایی در برجام /شرطی‌سازی جامعه و تهدید‌سازی امنیتی
علاوه بر اینکه مزایای اقتصادی برجام به زیر صفر رسیده است، مزایای به زعم دولتمردان امنیتی آن نیز به زیر صفر رسیده است.
سرویس سیاسی-
هفته گذشته رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انرژی اتمی به تهران سفر کرد. در حاشیه این سفر، ایران در توافق با آژانس، داوطلبانه امکان دسترسی بازرسان آژانس به دو مرکز هسته‌ای را فراهم کرد.
آمریکا در واکنش به این توافق سکوت کرد. واشنگتن تلاش می‌کند با برگرداندن قطعنامه‌های تحریمی تعلیق شده و هم‌چنین کشاندن پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل، فشار سیاسی و روانی را بر روی ایران افزایش داده و پای میز مذاکره بیاورد.
در ماه‌های اخیر مقامات ارشد آمریکایی بارها مدعی شده‌اند که آماده مذاکره با تهران هستند. تروئیکای اروپا نیز همصدا با آمریکا در پی دائمی‌کردن محدودیت‌های برجام و تعمیم خسارت محض توافق هسته‌ای به دیگر مولفه‌های قدرت کشورمان هستند.
شرطی‌سازی جامعه
رویکرد آمریکا و‌تروئیکای اروپا و هم‌صدایی آنها در مسئله ایران کاملاً مشخص است. اما با این‌حال در این میان متأسفانه مشاهده می‌شود که برخی از دولتمردان نه تنها کمکی به خنثی‌سازی رویکرد گستاخانه آمریکا و اروپا نمی‌کنند، بلکه آب به آسیاب دشمن می‌ریزند. به‌عنوان مثال، محمود واعظی، رئیس دفتر ریاست جمهوری در 16 مردادماه گفت: «با علامت‌هایی که از کشورهای اروپایی و آسیایی و دیگران دریافت کرده‌ایم در روزهای پایانی تحریم قرار داریم زیرا تحریم‌کنندگان به هیچ یک از اهداف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی خود نرسیدند. باید تأکید کنم که ماه‌های آینده وضعیت به مراتب بهتر می‌شود». این‌گونه موضع‌گیری‌ها علاوه بر اینکه ادارک دشمن مبنی بر کارساز بودن فشار را تقویت می‌نماید، فضای عدم قطعیت و شرطی‌سازی اقتصاد کشور را نیز تقویت می‌کند. شاید بتوان گفت یکی از مهم‌ترین ضررهایی که برجام به‌عنوان مرکز ثقل تلاش‌های دولت در راستای حل مشکلات اقتصادی کشور داشته است، شرطی‌سازی جامعه و ایجاد عدم‌قطعیت در فضای اقتصادی کشور است.
برجام، عاملی علیه اقتصاد کشور
در مقطعی که دولت آمریکا هنوز از برجام خارج نشده بود، رئیس‌جمهور آمریکا بایستی برای رفع تحریم‌های اولیه و ثانویه، دستور معافیت 120روزه صادر می‌نمود. یعنی بازیگران اقتصادی بایستی منتظر بمانند که آیا این‌بار رئیس‌جمهور آمریکا تحریم‌ها را برمی‌دارد یا نه. در میدان عملی اثر فرایند مذکور این است که نمی‌توان در اقتصاد ایران سرمایه‌گذاری اساسی و طولانی‌مدت انجام داد.
بعد از خروج آمریکا از برجام نیز شرطی‌سازی اقتصاد ادامه پیدا کرد، چرا که دولت تصمیم گرفته بود برجام را با اروپایی‌ها ادامه بدهد و اروپایی‌ها آثار منفی خروج آمریکا را جبران نمایند. اما با گذشت بیش از دو سال، اروپایی‌ها نه تنها اقدام کوچکی در جهت خنثی‌سازی تحریم‌های آمریکا انجام ندادند، بلکه تحریم‌های حقوق بشری و تسلیحاتی خود علیه ایران را تمدید نمودند. در مردادماه سال جاری، اتحادیه اروپا اعلام نمود که برای اولین بار از تحریم‌های سایبری خود علیه ایران استفاده کرده است. اکنون برجام در شرایطی قرار دارد که به اذعان محمدباقر نوبخت، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه حتی از شرایط نفت در برابر غذا هم عبور کرده و امتیازات اقتصادی برجام به زیر صفر رسیده است!
برجام و امنیت ملی
در شرایطی که وجود برجام تبدیل به اهرمی علیه منافع اقتصاد شده است، اما هنوز دولتمردان وجود برجام را این‌گونه توجیه می‌کنند که بهانه را از دست آمریکا و رژیم صهیونیستی برای تهدید‌سازی از ایران در عرصه بین‌المللی گرفته است.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در روزهای گذشته در برنامه نگاه یک در این زمینه گفت: «مهم‌ترین خاصیت برجام و توافق هسته‌ای این بود که یک پروژه چهل ساله امنیتی‌سازی ایران را نابود کرد. آمریکا چندین بار تلاش کرده بود که ایران را به‌عنوان یک تهدید امنیتی معرفی کند. امنیتی‌سازی اهرم آمریکاست؛ چرا؟ به‌خاطر اینکه آمریکا در حوزه امنیت دست برتر را دارد... پروژه امنیتی‌سازی ایران که توسط آمریکا و رژیم صهیونیستی و بعضی از کشورهای منطقه با تلاش فراوان به نتیجه رسیده بود و به قطعنامه‌های شورای امنیت و به اصطلاح به تهدید سلاح هسته‌ای ایران منجر شده بود، با برجام پایان یافت. خیلی تلاش کردند که دوباره این را زنده کنند و برای ما هم بسیار مهم است که مانع آنها بشویم این را زنده بکنند».
تأکید ظریف بر روی بهانه‌زدایی از آمریکا در حالی است که در سال گذشته به دنبال جنجالی که نتانیاهو بر سر مکانی در تورقوزآباد راه انداخت، آژانس درخواست نمود که از همان مکان واقع در تورقوزآباد بازدید کند. غریب‌آبادی در این رابطه اعلام کرده بود که ایران تعهدی جهت ارائه دسترسی به آژانس بر اساس اطلاعات جعلی ندارد، اما کمالوندی در مصاحبه با العام اعلام کرد آژانس از تورقوزآباد بازدید کرده است.
با این حال باز هم درخواست‌های آژانس تمام نشده است. دولت وجود نظارت‌ها را به‌عنوان یک امتیاز در راستای بهانه‌زدایی معرفی می‌کند، در حالی که برای طرف غربی وجود نظارت‌های بی‌سابقه در برجام به مچ‌گیری بهتر از ایران کمک می‌کند. اندیشکده بروکینگز که از مراکز فکری تأثیرگذار بر روی سیاست‌های دولت قبلی آمریکا علیه ایران بوده است، طی یک مقاله‌ای به نظارت‌های موجود در توافق هسته‌ای پرداخته و نوشته است: «بازرسی‌های گنجانده شده در توافق هسته‌ای می‌تواند از اقدامات خارج از چارچوب جلوگیری نماید، تایید اقدامات نقض‌کننده توافق را که نمی‌توان به سرعت مخفی کرد تسهیل می‌کند و ریسک اقدام متقلبانه برای ایران را بالا می‌برد؛ همه این‌ها به کلیت نظام راستی‌آزمایی برجام کمک چشمگیری می‌کند».
بنابراین طبق رویکردی که غربی‌ها دارند، نمی‌توان گفت سیاست بهانه‌زدایی منجر به خنثی‌سازی اقدامات جنجالی آمریکا می‌شود.
بنابراین مشاهده می‌شود علاوه بر اینکه مزایای اقتصادی برجام به زیر صفر رسیده است، مزایای به‌زعم دولتمردان امنیتی آن نیز به زیر صفر رسیده است. لازم است در این مرحله که آمریکا فرآیند بازگشت قطعنامه‌های تحریمی تعلیق شده را آغاز کرده است، نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نیز اقداماتی‌ترتیب دهند که منافع برجام برای طرف غربی حداقل به صفر برسد. لغو تعهدات نظارتی و بازرسی ایران در برجام می‌تواند توازن امتیازها را برقرار و از وارد آمدن خسارت بیشتر جلوگیری کند.