عده اي نامش را گذاشته اند "زيبايي” اما پزشكان مي گويند دست و پنجه نرم كردن با سلامت است.
بازار آفتاب گرفتن ها و برنزه كردن ها همه ساله در اين فصل از سال، داغ مي شود و خيلي ها را پاي ثابت حمام آفتاب مي كند.از طرف ديگر در اين ايام قيمت انواع محصولات مانند كرم هاي ضد آفتاب و مناسب براي پوست و وسيله هاي محافظت در برابر آفتاب گاهي تا چند برابر افزايش مي يابد.
اما در کنار این موارد، پزشكان و كارشناسان زيادي درباره خطرات اشعه هاي مختلف آفتاب در اين فصل هشدار مي دهند.
در گزارش امروز و فردای کیهان نگاهي داريم به آسيب هايي كه اشعه خورشيد بر روي پوست به جا مي‌گذارد و همچنين خطرات آفتاب گرفتن و مشكلاتي كه به دنبال زيبايي آفتابي پوست ايجاد مي شود.
اشعه اي از معمولي تا خطرناك  
تحقيقات و بررسي هاي كارشناسان نشان داده است نوری که از خورشید به زمین می رسد از سه جزء اساسی تشکیل مي شود.
برخي از اين امواج مرئي هستند و در واقع آنها همان امواجي هستند كه باعث قابل روئيت شدن اجسام مي شوند و حدود ۵۰ درصد از نور خورشید را تشکیل داده اند.
امواج « زیر قرمز » که حدود ۴۰ درصد از نور خورشید را تشکیل داده و باعث انتقال حرارت خورشید به زمین می گردد و مهم تر از همه اشعه « فرا بنفش » که بیشترین اثر را بر روی پوست انسان دارد. این اشعه از سه جزء اصلی A ، B ، C تشکیل شده است که هر کدام از این اجزا دارای اثرات مخصوصی می باشند.
اشعه فرابنفش نوع A مهمترین عامل ایجاد واکنش های حساسیتی نسبت به نور خورشید است. اشعه فرابنفش نوع B عامل اصلی ایجاد قرمزی پوست، آفتاب سوختگی، افزایش رنگ پوست، پیری زودرس و سرطان های پوستی می باشد. همچنین این اشعه می تواند سبب تولید ویتامین D در پوست شود و اشعه فرابنفش نوع C معمولا” به سطح زمین نرسیده و توسط جو کره زمین جذب می گردد.
دكترمحمد جواد نجفي متخصص بيماري هاي پوستي درباره تاثيرات اشعه آفتاب بر روي پوست به گزارشگر روزنامه كيهان مي گويد :” هر چند اشعه و زاويه تابش آفتاب بر شدت آسيب هاي ايجاد شده تاثير گذار است اما عوامل موثر ديگري نيز براي تاثير اشعه فرا بنفش وجود دارد.مثلا زمان يكي از مهم ترين اين عوامل است.يعني طي زمان هاي خاصي از روز ميزان زاويه و اشعه تابشي چند برابر مي شود. بیشترین شدت این اشعه در ساعت های حوالی ظهر است که ناشی از عمودی تر تابیدن نور خورشید در این زمان می باشد،به طوری که ۶۵ درصد اشعه فرابنفش در ساعتهای بین ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر به زمین تابیده می شود.ضمن اينكه فصل هم در نحوه زاويه تابش نور خورشيد تاثير گذار است.بیشترین شدت تابش اشعه فرابنفش در فصل تابستان مشاهده می شود که به علت عمودی‌تر تابیدن نور خورشید در این فصل است و در نتيجه درجه و عمق نفوذ به سلول هاي پوستي را تا چند برابر افزايش مي دهد.”
اين پزشك متخصص پوست درادامه با اشاره به آسيب ها و عوارض ناشي از اشعه آفتاب روي پوست مي‌گويد:” قبل از آنكه به آسيب هاي پوستي ناشي از اشعه مستيقم آفتاب اشاره كنم بايد اين نكته را يادآورشوم كه عده زيادي تصور مي كنند آفتاب سوختگي ها و آسيب هاي مختلفي كه ناشي از اشعه آفتاب است يك پديده عادي است و بعد از مدتي يا نهايتا بعد از تغيير فصل و خنك شدن هوا از بين مي‌رود در حالي كه هر كدام از اين عارضه ها يك آسيب جدي پوستي محسوب مي شود و چنانچه درمان نشود مشكلات زيادي را به دنبال خواهد داشت.”
وی می گوید: "يكي ازحادترین و آشکارترین نوع تماس با اشعه فرابنفش،قرمزی و آفتاب سوختگی پوست است که در عرض 3-4 ساعت پس از تماس با نور خورشید ایجاد مي شود و طی 12تا 24 ساعت به بالاترین شدت خود می رسد. اشعه فرابنفش باعث تخریب DNA موجود در هسته سلولهای پوستی شده و به این ترتیب به سلولها صدمه می زند.علت ایجاد قرمزی پوست نیز آزادشدن واسطه های شیمیایی مختلف است که از مهم ترین آنها می توان به هیستامین اشاره نمود.”
پیری زودرس پوست
يكي ديگر از تاثيرات مسلم و غير قابل انكار اشعه خورشيد پيري زودرس پوست است.
تحقيقات و بررسي هاي پزشكي نشان داده است كه قرار گرفتن پوست براي زمان هاي طولاني در برابر نور آفتاب در بلند مدت به پيري زودرس منجر مي شود.
به گفته دكتر نجفي ارتباط بین پیری زودرس با تماس مداوم نور خورشید، کاملا” به اثبات رسیده است.
او دراين باره مي گويد :”مشخص شده است که اشعه فرابنفش به تنهایی و یا در همراهی با اشعه زیر قرمز می توانند سبب تخریب الیاف کلاژن و الاستین موجود در پوست شود. این الیاف عامل اصلی استحکام و کشش طبیعی پوست بوده و صدمه به آنها می تواند منجر به پیری زودرس پوست شود. به همین دلیل افرادی که دارای مشاغلی هستند که به مدت طولانی با نور خورشید تماس دارند مثل رانندگان ،نگهبانان كشاورزان و ... بسیار زودتر از سایر افراد دچار پیری پوست می شوند.”
وی می گوید: " شايد اشاره به اين نكته قابل توجه باشد كه در زندگي هاي امروزي بسياري از عادت هاي غلط زندگي نهادينه شده است و برنامه هاي غذايي يا مشاغل مختلف فرصتي براي نگهداري مناسب از پوست باقي نگذاشته اند به همين دليل اين روزها بيشتر از هر زمان ديگري شاهد آسيب ها و بدخيمي هاي پوستي هستيم. گذشته از آن عوامل متعددی در ایجاد بدخیمی‌های پوستی موثر هستند. امروزه مشخص شده است که شایع ترین عامل مؤثر بر روی این بدخیمی ها تابش نور خورشید است. اشعه فرابنفش معمولا” با دو مکانیسم می تواند باعث ایجاد بدخیمی های پوستی شود. يكي ازاين حالت ها  تماس حاد و شدید با نور خورشید است،كه معمولا براي افرادي كه در سواحل زير تابش مستقيم نور خورشيد قرار مي‌گيرند ايجاد مي‌شود.این آفتاب سوختگی های حاد و شدید معمولا” باعث نوعی بدخیمی بنام « ملانوم بدخیم » می شود.”
شیوع گرمازدگی
اما مشكلات آفتاب و تابش نور خورشيد در اين ايام تنها به آفتاب سوختگي هاي پوستي و سطحي خلاصه نمي شود.
شايد گرمازدگي يكي از مشكلات اصلي و نام آشناي اين فصل باشد كه احتمالا به گوش اكثر ما رسيده است.
خانم دکتر فریبا رضایی زاده متخصص بیماری‌های پوست به گزارشگر روزنامه کیهان می گوید: "در واقع گرمازدگي يكي از مشكلات عمده اين فصل است و عارضه‌ای است ناشی از اختلال در سیستم تنظیم‌کننده‌ی دمای بدن که می‌تواند به دليل قرار گرفتن طولانی‌مدت در هوای گرم یا تولید بیش از حد گرما در بدن ايجاد شود و آثار مختلفي به جا بگذارد.هر چند براي خيلي از ما اين مشكل يكي از اتفاقات رايج در اين فصل محسوب مي شود اما واقعيت اين است در صورتي كه به اين اتفاق به طور جدي رسيدگي نشود ممكن است تا مرحله خطرناكي پيش رود.”
این متخصص بیماریهای پوستی در ادامه می گوید: "گرمازدگی از درجه‌ی خفیف تا شدید متغیر است و در موارد شدید می‌تواند حتي به مرگ هم منجر شود. اين عارضه معمولا با علائم خاصي همراه است. علائمي مثل احساس ضعف و خستگی، علائم عصبی از جمله سردرد و سرگیجه، بی‌قراری و پرخاشگری و علائم گوارشی مانند تهوع و استفراغ. همين طور تنفس کوتاه و سریع، ضربان قلب و نبض ضعیف و سریع، افزایش دمای بدن به بالای 40 درجه، تیره شدن ادرار، علائم پوستی(قرمزی، رنگ‌پریدگی و کبودی) گرفتگی عضلات و درد عضلانی به خصوص در ناحیه‌ی شکم، ران و پاها و ... اما در هر صورت و با وجود اينكه گرمازدگی ممکن است به آرامی یا ناگهانی ایجاد شود اما یک بیماری اورژانسی قابل پیشگیری است.”
لحظه به لحظه در نبرد با آفتاب
همان طور كه اشاره شد، فصل تابستان با دماي بالاي هوا و از همه مهمتر زاويه تند تابش خورشيد مي‌تواند مشكلات زيادي را براي بسياري از شهروندان ايجاد كند. خصوصا كودكان و سالمندان كه جزو گروه‌هاي در خطر محسوب مي شوند. بنابراين همه ساله توصيه‌هاي پزشكي و تجويز انواع كرم هاي محافظت پوستي و راهكارهاي ديگر در اين ايام از سال داغ مي شود.
 اما به گفته دكتر حنانه رامين فرد متخصص پوست و زيبايي، با راهكارهايي بسيار ساده و در عين حال نه‌چندان هزينه بر مي توان در اين فصل هم از مشكلات پوستي جلوگيري كرد و هم از بيماري هاي گرمازدگي.
او در اين خصوص به گزارشگر روزنامه كيهان مي‌گويد:”شايد يكي از ساده ترين راهكارهاي مقابله با مشكلات ناشي از زاويه تابش خورشيد،انتخاب ساعت مناسب براي تردد و انجام كارهاي خارج از منزل باشد.يعني بهترين كار ممكن اين است كه تا‌ آنجا كه ممكن است در ساعات اوج شدت تابش خورشيد يعني از 12 تا 4 حدالامكان براي كارهاي غير ضروري به محيط بيرون نرويد. اگر هم ناچار به تردد در اين زمان ها شديد از راه رفتن در آفتاب شديد پرهيز كنيد و تا آنجا که ممکن است در سایه‌ راه بروید و یا از سایه‌بان هاي مختلف كه انواع و اقسام آن در بازار موجود است مانند چتر یا کلاه لبه‌دار استفاده کنید. همين طور استفاده از لباس نخی، نازک، گشاد و با رنگ روشن را فراموش نكنيد و کارهای خود را در ساعات خنک روز انجام دهید.”
 او در ادامه به مصرف مايعات براي جلوگيري از گرمازدگي تاكيد مي كند و مي افزايد:”همان طور كه تقريبا همه مي دانند يكي از راهكارهاي ساده اما رايج براي جلوگيري از گرمازدگي هاي شديد مصرف مايعات در طول روز است.مصرف روزانه سه لیتر آب برای افراد معمولی و چهار تا پنج لیتر برای افراد با فعالیت بیشتر بسيارلازم و ضروري است.همين طور بايد با توجه به سابقه افراد در برابر آفتاب و گرما زدگي توجه داشته باشيم كه افراد مستعد را سريع تر از مكان هاي گرم و آفتابي شديد خارج كنيم و در صورتي كه فردي دچار گرمازدگي شد او را سريع تر به منزل يا سايه بان مناسب برسانيم و لباس بيمار را خارج كرده و دماي بدن او را پايين بياوريم . در اين موارد،دوش آب سرد يا دراز كشيدن در وان آب سرد بسيار موثر است و یا اينكه مثلا با پارچه و اسفنج خیس بدن فرد را خیس کنید که رفته رفته احساس گرمازدگي او برطرف شود وفراموش نكنيد كه بايد ابتدا از خنك كردن سر و گردن بیمار اين كار را آغاز كنيم. ماساژ ملایم دست و پاها، نوشیدن مایعات و آب نیز بسيارموثر است.”
کدامیک از کرم های پوستی مناسب است؟
مصرف كرم هاي پوستي و ضد آفتاب و اينكه چه نوعي از اين كرم ها بهتر و موثرتر در برابر آفتاب هستند،سوالي است كه هميشه يكي از دغدغه هاي اصلي مصرف كنندگان اين كرم ها است.
در حالي كه به اعتقاد بسياري از پزشكان برندهاي تجاري و داخلي يا خارجي بودن كرم هاي ضد آفتاب تاثير چنداني در عملكرد و كارايي اين نوع از كرم ها ندارد بلکه کیفیت و درصد تاثیرگذاری آن در مقابله با اشعه خورشید مهم است.
 خانم دكتر رامين فرد متخصص پوست و زيبايي درباره مصرف كرم هاي محافظتي در برابر آفتاب مي‌گويد:” بر خلاف تصور عموم مردم ، توليد خارج يا داخل بودن اين كرم ها و يا قيمت بالا داشتن آنها يا مثلا اينكه شركت توليد كننده آنها معروف تر باشد هيچ تاثيري در كارايي و محافظت بهتر از پوست ندارد.چه بسا حتي كرم هاي توليد داخلي هم وجود داشته باشد كه نسبت به كرم هاي خارجي كارايي بهتري دارند.تنها نكته اي كه بايد به آن توجه داشت اين است كه كرمي انتخاب شود كه SPF  يا درجه جذب اشعه آن با توجه به جنس پوست مناسب باشد و مهم تر از آن اينكه تمام اين كرم هاي پوستي بايد هر شش ساعت يك بار تمديد شوند .ضمن اينكه مصرف اين كرم ها فقط به محيط بيرون خلاصه نمي شود و بايد داخل خانه هم از آنها استفاده كرد، چرا كه نورهاي مهتابي خود يكي از عوامل آسيب پوستي محسوب مي شوند.”
 گزارش روز