هالیوود زیر ذرهبین
سرکوب سیاه پوستان ، لازمه بقای امنیت!
فاطمه قاسمآبادی
در این روزها که بازار اعتراض به نژادپرستی در آمریکا داغ است، هالیوود و شبکههای کابلی تلویزیونی آمریکا هم سعی کردهاند از قافله عقب نمانند و به همین دلیل، پخش مجدد فیلمهایی با مضامین زندگی سیاه پوستان و حتی حذف فیلمهای نژادپرستانه، از آرشیوها، رونق گرفته است.
در همین راستا شبکه پرطرفدار کابلی HBO فیلم «برباد رفته» را که جزو مهمترین آثار کلاسیک سینمای هالیوود است، از آرشیو خود حذف کرد! در فیلم برباد رفته که داستانش به زمان جنگ بین شمال و جنوب آمریکا
برمیگردد، سیاه پوستان خوب به برده بودن خود افتخار میکنند و در عوض، سیاهپوستان بیسر و پا، یا از چنگ اربابان سفیدشان فرار میکنند و یا با گروههای نژادپرستانه و به روایت این فیلم، شرافتمند «کوکلوس کلان»ها، درگیر میشوند!
این جهت گیری سریع بخش فرهنگی آمریکا یا همان هالیوود، آن هم درست بعد از به زیر کشیدن مجسمههای سفید پوستان نژادپرستی مانند کریستف کلمب، جفرسون دیویس، ادوارد کلستون و... در آمریکا و اروپا و بیارزش شدن موجوداتی که روزگاری نماد فرهنگ لیبرال و سرمایهداری در این کشورها بودهاند، نشان از اتاق فکرهایی دارد که در شرایط حاضر فهمیده اند، دیگر نمیتوانند مانند سابق، مردم خشمگین و معترض را با داستانهای لوکس و به اصطلاح نوستالژی خود، کنترل کنند و حداقل در ظاهر باید خودشان را هم راستا با احساسات مردمی این روزها، نشان بدهند. فیلم «بلکککلنزمن» یا (BlacKkKlansman) {که در بعضی ترجمهها «نژادپرست سیاه» ترجمه شده ولی اغلب در ایران با همان نام اصلیاش شناخته میشود} در سال 2018، با توجه به موضوعش که مبارزه پلیس آمریکا با نژادپرستان بود، توانست نظر منتقدین غربی را به خود جلب کند و در جشنواره اسکار هم موفق عمل کند.
شروع ماجرا
داستان فیلم «بلکککلنزمن»، در دهه 70 میلادی اتفاق میافتد و زندگی یک کارآگاه سیاهپوست به نام «رون» را نشان میدهد که برای حل مشکلات و جلوگیری از درگیری بین سیاهپوستان و سفیدپوستان، ماموریت دارد در یک انجمن محلی که مخصوص جنبش آزادیطلب سیاهپوستان است، نفوذ کند. در فیلم بلکککلنزمن مخاطب با دو جنبش مهم در آن دوران روبهرو میشود. اولی جنبش «کوکلوسکلان» است (جنبشی که اعتقاد شدیدی به نژاد سفید دارند و با اسم مخفف kkk شناخته میشوند و نام فیلم هم طعنه به این قضیه دارد) که قدمت تاسیس آن به سال ۱۸۶۵ میلادی برمیگردد و تا به امروز همچنان فعال است. از سوی مقابل، جنبشی به نام «پلنگ سیاه» را در این فیلم میبینیم که از سال ۱۹۶۶ تا سال ۱۹۷۶ برای دفاع از حقوق سیاهپوستان آمریکا فعالیت میکرد و بعد از این دوره کاملا غیر فعال شد. فیلم بلکککلنزمن در حقیقت میخواهد تقابل این دو گروه را در کنار یکدیگر نشان داده و سرنوشت هر دو گروه را به مخاطب خود نشان بدهد.
سیاهپوست نفوذی
در فیلم بلکککلنزمن، از همان ابتدای ماجرا، مخاطب با صحنههایی از فیلم برباد رفته مواجه میشود که در آن «اسکارلت اوهارا» قهرمان زن سفیدپوست فیلم، در بین صدها زخمی و کشته جنگ، سرگردان شده است. با توجه به بهانه شمالیها مبنی بر براندازی برده داری و شعارهای حمایت از سیاه پوستان، برای حمله به جنوب، آوردن این صحنهها در ابتدای داستان بلکککلنزمن، قابل تامل است. در ادامه ماجرا مخاطب با مرد سیاه پوستی به نام «رون استالوورث» مواجه میشود که میخواهد وارد نیروی پلیس آمریکا شود و به عنوان تنها نیروی سیاه پوست اداره، به او از همان ابتدا گوشزد میشود که باید هرگونه تحقیری را تحمل کند و حرفهای نژادپرستانهای که میشنود را از یک گوش بشنود و از گوش دیگر بیرون بیندازد!
البته این تازه اول ماجراست و در ادامه رون، نه تنها مجبور است تحقیرها را نسبت به خودش، که توهینهای مکرر را نسبت به سیاهپوستان مشهور و موفقی چون «محمد علی کلی»، مارتین لوتر کینگ و... را هم تحمل کند، گویی فرقی نمیکند که در جامعه آمریکا سیاهپوستان در چه جایگاه سیاسی، ورزشی و مالی قرار داشته باشند، یک سفیدپوست همیشه میتواند آن طور که دوست دارد در مورد دیگر نژادها نظر بدهد و آنها را تحقیر کند و این حق مادرزادی آنهاست و هیچ کس حق اعتراض ندارد! در فیلم بلکککلنزمن، مخاطب میبیند که رون در ظاهر به عنوان یک پلیس و در واقع برای نفوذ به انجمنهای سیاهپوستان اجازه ورود به اداره پلیس را پیدا میکند و در نهایت هم انجمنهای آزادیطلبانه سیاه پوستان از بین میرود ولی رژه کوکلوسکلانها تا امروز ادامه پیدا میکند...
سرکوب سیاه پوستان لازم است
در فیلم بلکککلنزمن، مخاطب روایت دورهای از زمان را میبیند که اوج جنبشهای ضد نژادپرستی در آمریکاست، ولی از فعالیتهای مهم این جنبشها چیزی در فیلم وجود ندارد و تمام زحمات رهبران سیاهپوست برای احقاق حق همنژادان خود، درحد چند دیالوگ کوتاه و مختصر بیان میشود؛ این در حالی است که نقل قولی از «جی ادگار هوور» (رئیس نژادپرست و همجنسبازِ سابق افبیآی) در فیلم با قدرت بیان میشود و اصل نگاه سفیدپوستان به سیاهپوستان را در خود خلاصه میکند : «بزرگترین تهدید داخلی برای امنیت آمریکا جنبشهای آزادیخواهانه سیاهپوستان است.» این جمله خود به تنهایی نشان میدهد که اهمیت سرکوب و ساکت کردن سیاه پوستان برای بقای نظام سرمایهداری در این کشور، چقدر مهم است و اگر غفلتی در این مورد صورت بگیرد، برای دولت و نظام ایالات متحده، غیر قابل جبران خواهد بود.
موجسواری یهودیان و سفیدپوستان
در فیلم بلکککلنزمن مخاطب میبیند که از ابتدای فیلم تا انتها و در دیالوگهای مختلف، از زبان شخصیتهای متفاوت، سیاه پوستان و مظلومیتشان در آمریکا، کنار مظلومیت یهودیان گذاشته میشود! این مسئله با توجه به تبعیض آشکاری که در اروپا و ایالات متحده، برای به دست آوردن فرصت شغلی و وضعیت معیشتی و... برای یهودیان از دیرباز وجود داشته و همین فرصتها بیرحمانه از نژادهای دیگر و مخصوصا سیاه پوستان گرفته شده، بسیار قابل تامل است.
همچنین در فیلم بلکککلنزمن، مخاطب میبیند که کارگردان قدم به قدم و با بیانصافی، حرکات نژادپرستانه و تهاجمی گروه کوکلوس کلان را کنار سخنرانیها و تجمع جنبشهای آزادیطلب سیاهپوستان میگذارد و گویی میخواهد بگوید که هر دو اینها به نوعی افراط است و به یک اندازه اشتباه! برای کارگردانی فیلم بلکککلنزمن هم مانند دیگر فیلمهای مهم در مورد سیاه پوستان، کارگردانی از بین سیاه پوستان انتخاب میشود ولی این بار هم «اسپایک لی» به عنوان کارگردان سیاهپوست فیلم، مانند شخصیت رون در داستان، کاملا در خدمت سفید پوستان حرکت میکند و بدون اهمیت به نشان دادن و ارزش گذاشتن برای جنبشهای عدالتخواه و آزادیطلب سیاه پوستان، روایت فیلمش را با توجه به خوشایند سفیدپوستان تمام میکند.
بلکککلنزمن با سخنرانی «ترامپ» در حمایت از نژادپرستان سفیدپوست و نشان دادن عکس یک دختر سفیدپوست بهعنوان قربانی درگیریهای نژادی بین سفیدپوستان و سیاهپوستان آمریکا به پایان میرسد و پرونده حقوق باطل شده سیاهپوستان در طول این همه سال به راحتی و به این شکل در فیلم بلکککلنزمن، بسته میشود. در بلکککلنزمن و مخصوصا در دقایق جنجالی پایانیاش، کارگردان با نشان دادن حمایت علنی رئیسجمهور آمریکا از نژادپرستی، نشان میدهد این تبعیضها از گذشته تا به حال هیچ تغییری نکرده و قرار هم نیست کند، درعوض در قسمت پایانی با نشان دادن یک دختر سفیدپوست که قربانی درگیری سیاهپوستان و سفیدپوستان است، خطی بر تمام قربانیان سیاهپوست تبعیض نژادی در چند دهه اخیر میکشد و سیاهپوستان را به آرامش و تمام کردن درگیری که هرگز شروع کنندهاش نبودهاند، دعوت میکند.