پرسش:
چرا خداوند رحمان نیروی خشم را در انسان پدید آورد تا این همه جنگ و خونریزی و کشتار میان انسان‌ها به وجود آید، و صلح و آرامش در جوامع انسانی از بین برود؟!
جایگاه و ارزش نیروی خشم
اصل نیروی خشم یکی از نعمت‌های بزرگ الهی است، همان‌طور که نیروی عقل از نعمت‌های بزرگ الهی به انسان است.  چون وجود خیر محض است و قوه غضبیه و نیروی خشم هم یکی از موجودات است، لذا خیر و نعمت است. اگر قوه غضبیه و نیروی خشم در انسان نباشد، او نمی‌تواند به زندگی‌اش ادامه دهد. این نیروی خشم است که حیات دنیوی و اخروی انسان را تامین می‌کند، چون مسئله دفع ضرر در ارتباط با این نیرو است. همین نیروی خشم است که موجب سعادت انسان می‌شود. همین نیروی خشم است که زندگی فردی و اجتماعی هر انسانی را تامین می‌کند. همین نیروی خشم است که نگهدار و نگهبان نظام اجتماعات بشری است. اگر در انسان نیروی خشم نباشد، نمی‌تواند ضرر را از خودش دفع کند و قهرا از بین می‌رود. انسان به وسیله همین قوه غضبیه و نیروی خشم است که اشرار را از خود دور می‌کند. همچنین در مسئله خودسازی و جهاد با نفس اگر نیروی خشم نباشد، انسان نمی‌تواند آن‌طور که شایسته است خود را با اخلاق الهی و صفات خدایی تطبیق دهد.
تحت حمایت همین نیرو است که انسان خود را می‌سازد و آن جنگ داخلی را شروع می‌کند، و با یاری «الله» به پیروزی می‌رسد. بنابراین نباید تصور شود که چون نیروی خشم در انسان منشا رذایل اخلاقی است، پس اصل این نیرو برای انسان مضر است. بحث اصلی در این رابطه چگونگی و نحوه استعمال و به کارگیری این نیرو است که فضایل یا رذایل را به وجود می‌آورد.
کیفیت به‌کارگیری نیروی خشم (قوه غضبیه)
علمای اخلاق این بحث را به صورت کلی مطرح کرده و معتقدند: اگر این نیرو به صورت افراطی مصرف شود، از رذایل اخلاقی بوده و نام آن را «تهور» (بی‌باکی) می‌گذارند،  و اگر هم به صورت تفریطی مصرف شود، باز هم از رذایل اخلاقی است که نام آن را «جبن» (ترس) می‌گذارند.
ولی اگر در به‌کارگیری نیروی خشم حد وسط رعایت شود و در مصرف آن عدالت و انصاف اعمال گردد، از صفات و فضایل و ملکات حسنه انسانی خواهد بود که در اینجا نام آن را شجاعت می‌گذارند. و رذایل اخلاقی مرتبط با خشم را بیست و یک رذیله نام می‌برند.
تهور و راهکارهای علاج آن
الف) مفهوم تهور
معنای تهور این است که انسان دستش را به عملی که عقلا و شرعا سزاوار نیست، آلوده کند و عملی را انجام دهد که معمولا انسان‌ها ابا دارند که چنین اعمالی را انجام دهند. و در رابطه با آن عمل از نیروی خشم استفاده کند.
ب) راهکارهای علاج تهور
1- توجه به نتیجه تهور
نتیجه تهور همیشه در همه زمان‌ها و مکان‌‌ها هلاکت در دنیا و آخرت است. بی‌باکی حالتی در روح انسان است که موجب می‌شود، دامن او آلوده به معاصی و گناهان شود.
2- تفکر قبل از عمل
این راهکار در تمام رذایل اخلاقی مطرح می‌شود که انسان قبل از انجام هر عملی آن عمل را بررسی کند و ببیند که آیا مصلحت او در انجام آن عمل هست یا نیست؟ باید این حالت تفکر در او باشد.
3- عدم استفاده غیرضرروی از خشم
در اعمالی که لازم نیست انسان به این نحو از نیروی خشم استفاده کند، از این نیرو استفاده نکند. یعنی جایی که مناسب است، و عقل و شرع آن را تایید می‌کند از این نیرو استفاده کند، و حالت طغیان آن را تعدیل کند.
جبن و راهکارهای علاج آن
الف) مفهوم جبن
جبن به معنای سکون نفس است در رابطه با عملی که باید نسبت به آن عمل از نیروی خشم استفاده شود، یعنی انسان در رابطه با آن عمل بی‌تحرک و بی‌تفاوت باشد، و از نیروی خشم استفاده نکند. و این حالت ضد تهور است.
ب) راهکارهای علاج جبن
راهکارهای علاج سه گانه‌ای که در بحث تهور مطرح شد در اینجا کاربرد دارد که راهکار اول و دوم آن مشترک است و راهکار سوم فقط متفاوت است، و آن وادار کردن خود به خشم است.
و این راهکار عکس راه سومی است که در بحث علاج تهور مطرح شد. یعنی انسان اعمالی را انتخاب کند که برای انجام آنها لازم باشد که از نیروی خشم زیادی استفاده شود.
شجاعت: اعتدال در نیروی خشم
نیروی خشم در شرایطی که نه جنبه افراطی داشته باشد و نه تفریطی، یکی از اصول ملکات نفسانی است که شجاعت نامیده می‌شود. شجاعت همان حد وسط بین تهور و جبن است که برای نفس پیدا می‌شود.
یعنی جایی که شخص باید خشمگین شود، خشمگین می‌شود و جایی که نباید خشمش را تحریک کند، آن را تحریک نمی‌کند. مقدار مصرف خشم نیز چنین است که در رابطه با هر عملی، آن حدی را که برای خشم تعیین شده است، در نظر می‌گیرد.
در کیفیت و چگونگی مصرف خشم هم از مرزی که تعیین شده تجاوز نمی‌کند. این حالت، حالت شجاعت است.