خیلی از مردم در ارتباط‌گیری با دیگران مشکل دارند. به نظر می‌رسد که یکی از علل افزایش طلاق در جامعه ، فقدان یا عدم بهره‌گیری از این مهارت در زندگی است. امروز به‌ویژه برای نسل‌های آینده شاید این امر به یک بحران تبدیل شود، زیرا سرگرم شدن کودکان با تلفن همراه و اینترنت و مانند آنها از یک‌سو و تک‌فرزندی شدن خانواده از سوی دیگر به بحران فقدان ارتباط با دیگران دامن خواهد زد.
کسی که عادت نکرده با دیگران سخن بگوید و ارتباط کلامی و غیرکلامی بر قرار کند، یا در خانواده تک فرزند رشد کرده و اصولا فاقد مفاهیمی چون ایثار، خودگذشتگی، عفو، عذرخواهی ، پذیرش عذرخواهی دیگران، انتقاد، برخوردهای حذفی و فیزیکی و مانند آنها است؛ زیرا همه چیز برای فرزند نازپرورده فراهم بوده، با مشکل جدی ارتباط با دیگران مواجه خواهد شد.
از نظر قرآن برای اینکه یک ارتباط دوسویه سالم و سازنده داشته باشیم، باید اصولی چند مراعات شود که شامل موارد زیر است.
شناخت دیگران: اگر بخواهیم با دیگران ارتباط درستی داشته باشیم باید آنها را بشناسیم؛ زیرا هر کسی بر اساس شخصیت خودش رفتار می‌کند (اسراء، آیه 84)؛
حس همدلی و همدردی: این دومین ویژگی برای یک ارتباط سالم است. اینکه دیگران را در موقعیت‌ها و شرایط خودشان درک کنیم و بخواهیم هر آنچه را برای خودمان می‌پسندیم برای دیگران هم بپسندیم و در مواقع لزوم افزون بر ارائه راهکار و کمک برای عبور از مشکل و بحران ، با او همدردی کرده و تسلای خاطرش شده و دلداری‌اش دهیم.(کهف، آیه 6 )
گوینده و شنونده خوب بودن: اگر بخواهیم دیگران ما را درک کنند و ارتباط ما مفید باشد، باید هم خوب بگوییم و هم خوب بشنویم. یعنی با سلام شروع کنیم و محکم و استوار و مستدل و معقول و مقبول و پاک و پاکیزه سخن بگوییم و هم خوب، سخن دیگری را گوش دهیم و بی‌توجه نباشیم؛ زیرا مستمع، صاحب سخن را بر سرذوق می‌آورد و شخص گوینده احساس می‌کند که شنونده، او را درک می‌کند و همین موجب ارتباط و یا افزایش و تقویت آن می‌شود.(نحل، آیه 125؛ توبه، آیه 61 )
اجتناب از لغو و بیهوده‌گویی و درشت‌گویی: نباید درشت‌گو ، بدزبان و بدکلام باشیم و دیگران را نیز نباید مسخره کنیم. اصولا مسخره کردن دیگران این حس را در مخاطب ایجاد می‌کند که نکند با او نیز در پشت سرش این گونه رفتار می‌کنیم. در آیات قرآن به‌اشکال مختلف از این امر پرهیز داده شده است؛ زیرا مانع جدی بر سر ارتباط سازنده میان افراد جامعه است.(حجرات، آیه 11؛ انعام، آیه 108 )
شفاف‌گویی و شفاف‌سازی: انسان همان طوری که باید از دروغ اجتناب کند ، باید از نفاق و دوپهلو گفتن و رفتار کردن نیز پرهیز کند. شفاف سازی مواضع هرچند که به‌ظاهر علیه شخص است ولی در باطن و در بلندمدت موجب افزایش ارتباط و ارتباط سازنده می‌شود و اعتماد دیگران را موجب می‌شود.(سوره کافرون )
خودابرازی: انسان باید خودش را ابراز کند ، اما به‌گونه‌ای که به خودستایی نینجامد. این خودابرازی به این معنا است که خودش را معرفی کرده و در راستای شفاف‌سازی رفتار کرده و زمینه را برای اعتماد دیگران به خود فراهم آورد.(اعراف، آیه 158)
گفتوگو به جای قهر: هر جایی احساس کرد که مواضع دو طرف به هم نزدیک نیست با مذاکره می‌توان ارتباط را در جهت سازنده حفظ کرد بی‌آنکه با قهر کردن ارتباط را قطع کند. در آیات قرآن مانند آیه 125 سوره نحل و آیات دیگر حتی تهدید و وعده و وعید در قالب مذاکره و اتمام حجت را بهتر از قهر کردن و قطع ارتباط دانسته است.
علی پوریا