آداب ماه رمضان در خوزستان
آداب و مراسم ماه مبارک رمضان یکی از مباحث مهم فرهنگ مردم به شمار میرود که به واسطه قدمت خود از قداست ویژهای برخوردار است.
در خوزستان نیز با حلول ماه مبارک بسیاری با خانه تکانی و نظافت از ماه رمضان استقبال میکنند و با انجام مراسم مختلف همچون سنت افطاری دادن که در بین عربها بسیار فراوانی دارد مراسمی همچون تعارف آب و خرما و مراسم قرائت قرآن و نیایشهای شبانه را نیز به همراه دارند.
ماه رمضان همواره در استان خوزستان با آیینها و رسومات مختلفی همراه بوده است. آیین طبل زدن در سحر و همچنین پختن غذاهای مخصوص این ایام همچون «شعث»، «مهلبیه»(فرنی)، سمبوسه، هریس و... از جمله این رسومهای رایج در بین شهروندان خوزستانی است.
حضور افراد در نمازهای جماعت یومیه در ماه مبارک رمضان بیشتر مورد توجه است. مردان و زنان پس از خواندن نماز جماعت ظهر و عصر و در برخی شهرها پس از ختم کامل قرآن، هر کس به فراخور وسع مالی خودم مقداری نبات، نقل، برنج یا گلاب به جلسه آورده و به نیت برکت بین حاضران پخش میکند.
در محلههای مختلف اهالی اهواز آن هر شب به صورت خودجوش در مساجد، حسینیهها و برخی در منازل خود برنامههای قرائت قرآن دارند و این جلسات تا آخرین روز از ماه مبارک و به نیت ختم قرآن ادامه مییابد.
دعوت از دوستان، اقوام و آشنایان برای صرف افطار از دیگر رسومی است که در این ایام برگزار میشود.
درروستای سیدمحمد تفاخ «الهدامه» خوزستان رسومات زیبایی همچنان در آن پا برجاست. مردم این روستا هر شب، یکی از خانوادهها تمام مردم روستا را برای افطار دعوت میکنند.
در روزهای احیا و ضربت امام علی(ع) آداب خاصی در این روستا جاری میشود. مردم صبح روز 21 رمضان پیکری را بر سر میگیرند و به سمت قبرستان میروند. بعد از پایان سینهزنی نیز برای تمامی اهل قبور فاتحه خوانده میشود.
از گذشته تا به حال مردم برخی از مناطق خوزستان شیوههایی برای بیدار کردن همدیگر برای سحری داشتند. روستای ابوعرابید در شمال شادگان هنوز در نیمههای شب پیش از اذان صبح مردی چراغ به دست کوچههای تاریک روستا را میچرخد و برای بیدار کردن روزهداران میخواند «یا نایمین اگعدو تسحرو» ای به خواب رفتگان بیدار شوید سحری بخورید.»
مردم شوشتر نیز در گذشته به در خانه یکدیگر میرفتند و همدیگر را از خواب بیدار میکردند. در گذشته اهالی شوشتر با صدای توپ متوجه میشدند که وقت اذان است و نباید چیزی بخورند. همینطور در زمان افطار نیز با صدای توپ متوجه میشدیم که وقت اذان مغرب است.
اهالی شوشتر در ماه مبارک رمضان غذایی با نام نیز چباب میپزند. زنان گوشت چرخ کرده را به صورت گلولههایی کوچک در رب انار میپزند. غلغل نیز یکی دیگر از غذاهایی است که مردم شوشتر و دزفول در ماه مبارک بر سر سفرههای افطارشان میگذارند.
مردم بختیاری نیز با آداب خاصی به پیشواز ماه مبارک میروند. فرنی نشا و رنگینک همواره بر سفرههای افطار این مردم دیده میشود.
همچنین در نخستین روز از ماه مبارک رمضان، کوچکترهای خانواده به دیدن بزرگترها میروند و حلول ماه مبارک را به آنها تبریک میگویند. زنان و دختران هم با تهیه انواع شیرینی محلی همانند لگیمات، شعریه، رنگینک که با خرما و آرد درست میشود. حلوای مسقطی و معسل به علاوه فرنی، حلیم و آش سفره افطار را آماده میکنند و به همراه آن آب داغ یا نبات و چای به روزهداران تعارف میشود.
شیرینی، خرما و فرنی در این خطه معمولا در هر سفره افطاری باید باشد و کمتر خانوادهای یافت میشود که افطار خود را با خرما یا فرنی نگشاید. در این ماه دید و بازدیدها به خصوص بعد از افطار دوچندان میشود. اعضای فامیل خود را ملزم به صله رحم میدانند و شبها با مهمانی رفتن، از احوال یکدیگر باخبر میشوند.
مفطح یکی از غذاهای پرچرب مردم عرب خوزستان است که پخت و پز آن در ماه رمضان بیشتر میشود. این غذا در واقع راسته گوسفند است به این شکل که مفطح با تکههای بزرگ گوسفند و ادویهجات خاصی پخته میشود و اغلب بر سفرههای ریش سفیدان و بزرگان قبایل عربی به ویژه مناطق جنوبی استان دیده میشود.