وضعیت نظارت و کنترل بر قیمت‌ها بعد از افزایش قیمت بنزین- بخش دوم
بی‌تدبیری مدیران اجرایی و مشقت‌های معیشتی مردم
رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیانات‌شان در ابتدای جلسه درس خارج فقه در تاریخ 1398/8/26 می‌فرمایند: «مسئولین هم البته دقت کنند، مواظبت کنند، هرچه ممکن است از مشکلات این کار کم کنند. حالا من دیروز دیدم در تلویزیون که بعضی از مسئولین محترم آمدند گفتند که ما مراقبیم که این افزایش قیمت موجب افزایش قیمت اجناس و کالاها نشود؛ خب بله، این مهم است؛ چون الان گرانی هست، بنا باشد باز اضافه بشود گرانی، خب این برای مردم خیلی مشکلات درست میکند؛ باید مراقبت کنند. این مراقبت‌ها را اینها بکنند، مسئولین حفظ امنیت کشور هم به وظایفشان عمل کنند. مردم عزیز ما هم که خوشبختانه در قضایای گوناگون این کشور بصیرت خودشان را، آگاهی خودشان را نشان دادند، بدانند که این حوادث تلخ از ناحیه کیست و چگونه است، این آتش زدن و خراب کردن و ویران کردن و دعوا کردن و ناامنی ایجاد کردن مال چه کسی است؛ این را بفهمند، توجه کنند؛ که می‌فهمند هم مردم، ملتفت‌اند؛ و از اینها فاصله بگیرند. این آن توصیه ما است، مسئولین کشور هم به وظایفشان به طور جدی عمل کنند.»
با توجه به تاکید صریح رهبر معظم انقلاب بر مراقبت دولتیها در افزایش قیمت کالا و اجناس مورد نیاز، اما در عمل می‌بینیم به این وظیفه به خوبی عمل نشده و خیلی از کالاهای ضروری افزایش قیمت یکباره‌ای را تجربه کردند و بار سنگین این فشار نیز بر روی قشر آسیب‌پذیر جامعه است.
گرچه در ابتدا دولتیها اعلام کردند که چندین هزار نفر نیروی ناظر برای کنترل قیمت‌ها تدارک دیده‌اند اما عملا می‌بینیم که چنین چیزی وجود ندارد.
نقش سودجویان در افزایش قیمت‌ها
بدون شک افزایش قیمت‌ها نشان می‌دهد که دولت هیچ نظارتی بر قیمت‌ها ندارد و این موضوع که ناشی از بی‌عملی مسئولان در رویارویی با افزایش قیمت‌ها است، زمینه را برای سوءاستفاده دلالان و سودجویان مهیا کرده است.
«دکتر محمدمهدی زاهدی» رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «افزایش قیمت‌ها در بخش‌هایی اجتناب‌ناپذیر است و بخشی نیز توسط سودجویان و واسطه‌ها اتفاق می‌افتد.»
وی می‌افزاید: «به عنوان مثال افزایش بنزین بر روی قیمت تمام شده کالا تاثیر دارد و این تاثیر طبیعتا در خریداران جزء و مغازه‌داران جزء نیز موثر است. کالا از یک انبار خریداری می‌شود و منتقل می‌شود به مراکز توزیع آن کالا که این هزینه حمل و نقل تاثیر مستقیم بر قیمت تمام شده‌ای دارد که در نهایت به دست مصرف‌کننده می‌رسد. در بخشی دیگر دلالان، بازارهای سیاه ایجاد می‌کنند که باید شناسایی و برخورد شود. چرا که این افراد کاملا ضد انقلاب هستند. هم تعزیرات و هم دولت مردان و هم قوه‌قضائیه باید با اینها برخورد جدی کنند تا این اتفاقات نیفتد.»
رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ادامه می‌دهد: «در نهایت با آن بخشی که اجتناب‌ناپذیر است و به طور طبیعی اثرپذیر است کاری نمی‌شود انجام داد. اما با بخشی که حاصل دلالی است باید به شدت مقابله کرد.»
دکتر زاهدی تاکید میکند: «دولت وعده‌های بسیاری داده است که محقق نشده‌اند. وعده کنترل قیمت‌ها هم بعد از افزایش قیمت بنزین نیز همین‌طور است. به عنوان مثال؛ وعده امضاء شدن برجام حل مشکلات محیط‌زیست، آب، انرژی، مشکلات اقتصادی و... که این چنین نشد و از طرف دیگر بنزین گران شد و وعده ثابت نگه‌داشتن قیمت را دادند که کاملا واضح بود این وعده غیرکارشناسانه است.»
وی تصریح میکند: «دولت اگر قبل از اجرای طرح افزایش قیمت بنزین با برنامه‌ریزی صحیح همان‌گونه که در قبل تجربه این اقدام را داشتیم، عمل می‌کرد قطعا موفق‌تر بود. در آن زمان حساب کردند این افزایش خصوصا برای خانوارها چقدر می‌توانست تاثیر داشته باشد به استناد، نفری 45 هزار و پانصد تومان پرداختند و دو ماه زودتر به حساب خانوارها واریز کردند که وقتی طرح اجرا شد پول در حساب مردم بود. اتفاقا طبقه مستضعف بی‌صبرانه منتظر بودند زودتر این طرح انجام شود.»
رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در ادامه می‌گوید: «اما متاسفانه در این دوره یک شبه عملیاتی کردند بدون اینکه برنامه‌ریزی کرده باشند و یقینا در پی افزایش قیمت بنزین افزایش قیمت‌ها طبیعی بوده است البته جدای از بخش دلالی، اینکه بگویند قیمت‌ها را ثابت نگه می‌داریم معلوم بود که این حرف یک حرف غیرکارشناسی است.»
وی با تاکید بر اینکه اگر یارانه معیشتی را به موقع تحویل مردم می‌دادند قبل از اجرای طرح مردم در عسر و حرج قرار نمی‌گرفتند می‌گوید: «با این بی‌برنامگی افزایش قیمت‌ها زندگی واقعا برای مردم سخت شده است. این ادعا هم هست که به 64 میلیون ایرانی این یارانه را داده‌اند. ما که هر جا قدم گذاشتیم در شهرها، روستاها و نقاط مختلف ایران مردم می‌گویند برای ما واریز نشده است. کمتر از 10 درصد افرادی که ما با آنها برخورد داشتیم یارانه را دریافت کرده‌اند که بسیاری از آنها از طبقه مستضعف جامعه هستند.»
دکتر زاهدی در ادامه می‌افزاید: «وقتی در دولت نهم و دهم این طرح می‌خواست انجام بشود در آن زمان نفری 45/500 تومان پرداخت کردند که با دلار 1000 تومانی معادل 45 دلار بود اما الان با توجه به این که دلار بالای 12 هزار تومان است مبلغی که به عنوان یارانه معیشتی پرداخت می‌کنند تقریبا معادل 4 دلار است! یعنی کمتر از 10 درصد معادل دلاری که در آن زمان پرداختند، داده شده است. بنابراین آن مبلغی که در آن زمان پرداخت شد، قدرت خرید طبقه مستضعف را خیلی خوب بالا برد اما در این زمان حتی اگر بگوئیم به هر 64 میلیون ایرانی هم یارانه معیشتی پرداخت شده باشد به قدرت خرید مردم کمکی نکرده است. چون یک دهم مبلغی بوده که در دوره قبل که بنزین افزایش پیدا کرده صورت گرفته. اینها نکات جدی و مهمی است که دولت به آن توجهی ندارد.»
وی ادامه می‌دهد: «اوج بی‌تدبیری دولتمردان در نحوه اجرای طرح افزایش قیمت بنزین کاملا محسوس بود و موجب افزایش شدید ناامیدی مردم از مدیران اجرایی شد. رئیس هیئت دولت که امنیتی‌ترین دولت پس از انقلاب را تشکیل دادند چکونه متوجه مسائل امنیتی ناشی از تبعات اجرای این طرح آن هم به این شیوه نبودند. جای تأسف و تعجب است! تصور می‌شود که نفوذی‌هایی باعث شدند چنین اقدام و تصمیمی صورت گیرد.»
نماینده کرمان و راور تصریح میکند: «دولت باید بررسی کند که سهمیه بنزین خودروهای شخصی تا 100 لیتر افزایش یابد تا مردم بیش از این دچار مشکل نشوند.»
وعده‌های غیرکارشناسانه دولت دوازدهم
با یک بررسی اجمالی به وعده‌های فراوان دولت می‌توان متوجه شد که این وعدهها در ظاهر خوش آب و رنگ ولی نیازمند کار کارشناسی است و متاسفانه درحد حرف باقی مانده‌اند. اما مردم هنوز این وعدهها را فراموش نکرده‌اند که وعده‌ای دیگر به آنها اضافه شده است!
«دکتر محمد حسن قدیری ابیانه» دکترای مدیریت استراتژیک وسفیر سابق ایران در مکزیک و ایتالیا در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «ادعایی که دولت مانع افزایش قیمت‌ها پس از افزایش قیمت بنزین، خواهد شد از ابتدا بی‌اساس بوده است. اما این مقدار افزایش قیمت که شاهد آن بودیم، ناشی از افزایش قیمت بنزین نیست بلکه بخشی از آن به دلیل کاهش ارزش پول ملی ماست.»
وی در ادامه می‌گوید: «یکی از دلایل کاهش ارزش پول ملی ما فتنه‌ای است که به پا شد و خسارات زیادی به بار آورد. هر خسارتی اعم از مالی، املاکی، عمومی و خصوصی این از ثروت کشور ما کم می‌شود و هزینه می‌شود و در نتیجه ارزش پول ما کاهش می‌یابد. خواه این اتفاقات بر اثر فتنه باشد و خواه بر اثر سیل و زلزله و یا تحریم که در اثر تحریم صادرات نفت ما کاهش یافته و این نتیجه اقتصادی است که متکی به صادرات نفت خام است.»
دکتر قدیری ابیانه می‌افزاید: «مسائل سیاسی هم در کاهش ارزش پول ما تاثیر دارد. یعنی دشمن با این فتنه‌ای که بر پا شده امیدوار شد که تحریم‌هایش اثر دارد و می‌تواند موجب بروز فتنه و ایجاد خسارت شود. همین اطمینان به دشمن هم باعث تشدید فشارهای بیشتری شد و هم کاهش ارزش پول ملی را به دنبال داشت. اما اگر فقط افزایش قیمت سوخت بود، باید منجر به افزایش ارزش پول ملی ما می‌شد نه کاهش آن. چرا که طبق گزارشات اخیر با همین مقدار افزایش قیمت، حدود 20 میلیون لیتر مصرف بنزین کاهش پیدا کرده است، یعنی جلوی بخشی از اسراف گرفته شده. از ابتدا اعلام کردم که از این تصمیم دولت حمایت منتقدانه دارم. معتقدم نفس افزایش قیمت بنزین باید صورت می‌گرفت و هنوز هم باید صورت بگیرد اما شیوه اجرای آن قابل نقد جدی است.»
وی تأکید میکند: «قیمت تمام شده بنزین و نفت سفید و گازوئیل لیتری 8 هزار تومان است که قبلا هزار تومان بود و الان 60 لیتر بنزین لیتری 1500 تومان و آزاد آن هم لیتری 3000 تومان است. یعنی هر کس ماشین دارد بابت آن 60 لیتر بنزین سهمیه‌ای‌اش 390 هزار تومان یارانه می‌گیرد که معادل 8/5 نفر است که هر کدام 45 هزار تومان می‌گیرند و اگر از بنزین آزاد استفاده کند لیتری 500 تومان یارانه می‌گیرد. یعنی 250 هزار تومان یارانه می‌گیرد معادل 5/5 نفر و این عادلانه نیست. خصوصا که این یارانه از جیب کسانی که ماشین ندارند و محرومند وقتی جاده هم ندارند پرداخت می‌شود و عدالت حکم میکند که فقرا اگر سهم بیشتری نبرند حداقل با قشر ثروتمند مساوی باشند.»
سفیر سابق ایران در مکزیک و ایتالیا تصریح میکند: « یارانه بنزین 10 درصد جمعیت کشور که از همه ثروتمند‌تر هستند 23 برابر 10 درصد از فقیرترین‌های کشور است! و این به هیچ عنوان برای کشور ما مطلوب نیست و محرومین باید به حق‌شان از بیت‌المال عمومی برسند. بنابراین نفس افزایش قیمت بنزین خوب است اما نحوه اجرای این طرح متأسفانه اشتباه بود و همچنین چرا همزمان با افزایش قیمت بنزین یارانه به حساب مردم واریز نشده بود و چرا دولت بعد از آن تدابیر لازم را انجام نداده بود.»
وی در ادامه می‌گوید: «سخن رئیس‌جمهور در خصوص اینکه خواب بودند و یا این که خواسته‌اند که به ایشان نگویند، این یعنی اوج بی‌تدبیری، اگر صحت داشته باشد، یعنی ایشان به عنوان رئيس‌جمهور، رئیس هیئت دولت، رئيس شورای عالی امنیت ملی که به گفته خودشان پیش‌بینی می‌کردند که حتی خسارات بیشتر از اینها باشد و کشورهای خارجی هم از جمله اردوغان، حشدالشعبی، حزب‌الله و مراکزی دیگر هشدار چنین آشوبی در ایران را داده بودند، چطور ممکن است رئیس شورای امنیت ملی بگوید که نمی‌خواهد اینها را بداند و صبح که از خواب بیدار شده، با خبر گشته است!»
دکتر قدیری ابیانه می‌افزاید: «سخن رئیس دولت یا کذب است که البته این دولت کذاب‌ترین دولت بعد از انقلاب است که این هم خودش جرم بزرگی است و یا حقیقت را گفته‌اند که بسیار وخیم‌تر است و نشان می‌دهد که ایشان اختیارات بیشتری را می‌خواهند. ایشان با این حجم از اختیارات خواب را بر نظارت بر اجرای امور ترجیح می‌دهند که جرم این هم سنگین‌تر است! گرچه دروغ کلید هر پلیدی است.»
عدم توجه به برنامه‌های نیمه‌تمام
کارشناسان معتقدند عملکرد ضعیف دولت در اداره امور کشور سبب گشته تا برخی کشورهای بیگانه به خود اجازه دهند در امور داخلی کشورمان اظهارنظر کنند گرچه اعتماد دولت به آنها سبب‌ساز مشکلات و فتنه‌های زیادی در این سال‌ها شده است. به علاوه عدم توجه به طرح‌های نیمه‌کاره دولت‌های قبل و اعمال سلیقه‌های شخصی دولت‌ها تا امروز مانع بزرگی برسر راه پیشرفت کشور بوده است.
«دکتر سیدعباس حیدری» استاد دانشگاه و دکترای مدیریت بازرگانی در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «بزرگترین مشکل ما در مسیر پیشرفت این است که بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌ها از انقلاب تا امروز عملیاتی نشدند و هر دولتی که روی کار آمد اعتقاد و اعتمادی به طرح‌های قبل نداشت و دولت دوازدهم هم همین‌طور، بدون توجه به مصلحت کشور و مردم آنها را نادیده گرفتند و به دلیل عدم اعتماد به یکدیگر در دولت و جامعه دچار عقب‌ماندگی شده و برنامه‌ها همچنان ابتر مانده‌اند.»
وی می‌افزاید: «افزایش قیمت بنزین بدون توجه به شرایط جامعه و پیش‌نیازها اشتباه بود و پیش از مهیا نمودن زمینه‌های لازم برای اجرای طرح قطعا با دست‌اندازهای بسیاری روبه‌رو خواهیم شد. اما قیمت بنزین می‌باید افزایش می‌یافت اما با برنامه‌ریزی‌های بلندمدت همراه با آگاهی‌سازی مردم در خصوص فواید اجرای این طرح.»