نبود رمپ، درهای ورودی بزرگ و یا اتوماتیک، آسانسور، دستشویی‌های برای معلولان ویلچری از جمله مشکلاتی است که همچنان دانشجویان معلول در دانشگاه‌ها با آن دست به‌گریبان هستند.
بر اساس اصل سی‌ام قوانین جمهوری اسلامی ایران، حق ادامه تحصیل برای افراد معلول به رسمیت شناخته شده است و این قانون به حق تحصیل «همه ملت» تاکید کرده و واضح است که افراد دارای معلولیت نیز شامل «همه ملت» می‌شوند.
حال با نگاهی به تعداد معلولان در ایران متوجه می‌شوید که آمار دقیقی از تعداد معلولان در کشور وجود ندارد. ولی بر اساس آمار سازمان بهزیستی کشور حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار معلول در ایران وجود دارد و سالانه نیز به تعداد آنان افزوده می‌شود. البته این آمار فقط شامل افراد ثبت شده و رسمی است و آمار غیررسمی و ثبت نشده و افرادی که به دلیل بیمارهای گوناگون و در مراحل مختلف زندگی دچار معلولیت می‌شوند و همچنین معلولیت‌های سالمندان و ناشی از افزایش سن جز این آمار نیست. همچنین طبق آمار این سازمان از این تعداد حدود ۲۰ هزار معلول دانشجو در مقاطع مختلف تحصیل می‌کنند.
این در حالی است که اصول ساختمان سازی در ایران معلول‌گرا نیست و به همین دلیل معماری نامناسب فضای دانشگاه، اعم از کلاس‌ها، طبقات، دستشویی‌ها و ساختمان‌های اداری همواره سبب ایجاد مشکلات فراوان برای دانشجویان معلول می‌شود.
در طراحی ساختمان‌های قدیمی‌تر دانشگاه‌ها، نیازهای دانشجویان دارای معلولیت مانند رمپ، درهای ورودی بزرگ، درهای اتوماتیک، آسانسورهای بزرگ و دستشویی‌های مخصوص وجود ندارد و اصلاح هم نشده است. همچنین پله‌ها بزرگ‌ترین مانع ورود برای دانشجویانی هستند که از صندلی چرخدار، عصا یا واکر استفاده می‌کنند. وجود حتی دو پله کافی است که دانشجوی معلول نتواند وارد فضای آموزشی شود.
همچنین دانشجویان دارای معلولیت اغلب حضور پررنگی در برنامه‌های جنبی دانشگاه و فعالیت‌های هنری، فرهنگی، ورزشی ندارند. زیرا امکانات عمومی ورزشی برای افراد سالم تعریف شده است تا دانشجویان معلول از این امکانات بی‌بهره شوند.
در کشورهای پیشرفته، مکان‌های عمومی و دانشگاه‌ها دارای پارکینگ ویژه معلولان است. ولی این اتفاق هنوز در کشور ما رخ نداده و یا به درستی اجرا نمی‌شود.
این شرایط بر بازدهی کیفی و تحصیلی دانشجویان معلول اثرات منفی و جبران‌ناپذیری می‌گذارد و ممکن است حتی شرایط جسمی آنها را وخیم‌تر کند.
در همین زمینه، یکی از فارغ‌التحصیلان رشته جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران که از ناحیه پا معلول است در این باره اظهار داشت: مناسب‌سازی خوبی در بیشتر دانشگاه‌های کشور برای دانشجویان معلوم فراهم نشده و این شرایط برای دانشجویان ویلچری بیشتر عیان است.
وی گفت: این فقدان مناسب‌سازی سبب شده بخش‌هایی از دانشگاه غیر قابل دسترس شود. همچنین رفت و آمد دانشجویان معلول به دانشگاه‌ها از طریق وسایل عمومی با مشکل مواجه شده تا هزینه زیادی برای این رفت و آمد پرداخت شود. البته برای این مورد باید شهرداری و سازمان بهزیستی وارد عمل شوند.
این فارغ‌التحصیل جامعه‌شناسی با‌ اشاره به مشکلات خود در زمان تحصیل اظهارداشت: به دلیل فقدان مناسب سازی دانشگاه و فضای شهری، امکان کار میدانی برای من فراهم نبود و حتی نمی‌توانستم به کتابخانه و دیگر بخش‌های مورد نیاز بروم.
نامبرده درباره اینکه آیا مسئولان دانشکده برای بر طرف کردن مشکلات معلولان اقدامی انجام داده‌اند یا خیر؛ نیز گفت: چندین بار به مسئولان این مشکلات گفته شد و از آنجا که کاری انجام نگرفت دیگر پیگیر نشدم. اما آنچه که خیلی مهم است و توجهی هم به آن نمی‌شود فقدان اطلاع‌رسانی وضعیت دانشگاه در دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری برای داوطلبان معلول ورود به دانشگاه است.
وی افزود: اگر در دفترچه راهنمای انتخاب رشته، وضعیت دانشگاه برای معلولان اطلاع‌رسانی شود، حتما داوطلب معلول با دقت و آگاهی بیشتری رشته و دانشگاه خود را انتخاب می‌کند.
این فارغ‌التحصیل دانشگاه با تاکید بر اینکه معلولیت در یافتن کار نیز تاثیر منفی دارد، گفت: همان شرایطی که در دانشگاه برای دانشجوی معلول وجود دارد برای یافتن کار و حتی در محیط کاری نیز صادق است. به خصوص اینکه محیط‌های کاری ممکن است از شرایط بدتری برخوردار باشد.
یکی دیگر از فارغ‌التحصیلان رشته معماری دانشگاه سوره که بر اثر حادثه‌ای توان ایستادن بر پاهایش را از دست داده، درباره مشکلات زمان دانشجوی خود گفت: نخستین مشکل در رفت و آمد دانشجویان معلول است که با توجه به ایجاد نشدن شرایط مناسب ناوگان حمل‌ونقل عمومی برای دانشجویان معلول، هزینه زیادی را باید دانشجو تقبل کند. همچنین نبود رمپ و آسانسور برای دسترسی به بخشی‌هایی از دانشگاه از دیگر مشکلات است.
وی با‌اشاره به اینکه درمدت دانشجویی نتوانسته از فضای کتابخانه و سلف سرویس استفاده کند، افزود: این دو بخش در طبقات بالای دانشکده بود و امکان دسترسی برای دانشجویان معلول وجود نداشت و دوستانم زحمت تدارک تهیه کتاب و غذا را می‌کشیدند. حتی محلی که برای پارک خودرو افراد معلول مقابل دانشکده در نظر گرفته شده بود همیشه با دیگر خودروها پر می‌شد و من چند بار به دلیل پارک خود مقابل دانشکده جریمه شدم.
نامبرده با بیان اینکه پس از فارغ‌التحصیلی با مشکل پیدا کردن کار روبرو است، افزود: برای یافتن شغل مرتبط با تخصصی که دارم، پیگیر شدم ولی جوابی که شنیدم این بود که با این وضعیتی که داری چرا می‌خواهی کار کنی؟ یا اینکه برای افراد سالم هم کار نیست.
وی ادامه داد: این شرایط سبب شد برای تامین هزینه‌های زندگی مجبور شوم به عنوان راننده تاکسی اینترنتی با خودرویی که مناسب سازی شده، کار کنم.
او خاطرنشان کرد: معلولیت ناتوانی و یا ضعف نیست. بلکه مهم بها دادن جامعه و مسئولان به افراد معلول است تا هر انسانی چه سالم و چه معلول انگیزه و روحیه رسیدن به اهدافش را حفظ کند و برای آن به تلاش خود ادامه دهد.
یکی دیگر از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی دارای معلولیت که اکنون مشغول به کار است و نخواست نامش ذکر شود نیز گفت: مشکلات معلولان دانشجو زیاد است و یکی از آنها برای افراد کم‌بینا و نابینا چگونگی امتحان دادن است. زیرا هرفرد نابینا و یا کم‌بینا فقط می‌تواند ۲ نفر را در طول ترم تحصیلی برای اینکه در پاسخ به سؤالات به او کمک کند،‌ به دانشگاه معرفی کند.
وی افزود: هزینه‌ای که باید به این فرد داد به هزینه‌های رفت و آمد اضافه می‌شود. در حالی که امروزه تکنولوژی نسبت به گذشته پیشرفت کرده و می‌توان راهکارهای مناسبی را دانشگاه‌ها برای دانشجویان نابینا و یا کم‌بینا ارائه داد.
هر چند دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی امکاناتی برای دانشجویان معلول ایجاد کرده‌اند اما بسیار محدود بوده و جوابگوی نیاز این افراد نیست.
به نقل از ایرنا؛ شاید دانشجویان معلول جدای از دیگر افراد معلول جامعه نباشند اما توجه ویژه برای آنان که با وجود نقص یکی از اعضا عزم خود را جزم کرده تا در عرصه علم و دانش قله‌های موفقیت را طی کند به نظر می‌رسد شرایط بهتری باید فراهم شود تا این افراد به غیر از معلولیت رنج و زحمت دیگری را تحمل نکنند.