راهبردهای حکومتی(۱)(پرسش و پاسخ)
پرسش:
براساس آموزه‌های وحیانی اسلام چه راهبردهای اساسی برای اداره جامعه و حکومت اسلامی ضروری است تا در پرتو آنها هدف غایی تشکیل حکومت مبتنی بر قسط و عدالت تامین گردد؟
پاسخ:
آموزه‌های وحیانی اسلام اهداف جامعی را برای حیات فردی و اجتماعی انسان مقرر کرده است. از اهداف بلند انبیا(ع) می‌توان «برقراری قسط و عدل در جامعه» و «حمایت از محرومان و مبارزه با ستمگران» و «برقراری نظم و انضباط و حاکمیت قانون عدل و قانون خدا در جامعه» و «برقراری امنیت فردی و اجتماعی» و «برخورد با عوامل ناامنی و فتنه و فساد» و «ایجاد محیطی سالم و سازنده و پاک و شایسته برای رشد استعدادها و فضایل» و «ارتقای سطح بینش مادی و معنوی جامعه بشری» و «فضاسازی برای عزت و کرامت انسان‌ها و تکامل الهی جامعه» را برشمرد. البته، محدود کردن کارایی ادیان الهی به بعد حکومت و برقراری اهداف یادشده، بدون توجه به اهداف معنوی، همان قدر ناروا و ستم است که محدود کردن مکتب انبیا(ع) به اهداف معنوی و رهبانیت و گوشه‌گیری و انزوای سیاسی. هر دو دیدگاه، انحرافی و ناصحیح و نارواست. دیدگاه حق درباره مکتب انبیا(ع) جامع‌نگری میان حیات دنیا و سعادت آخرت و ارتباط دنیا با آخرت و دین با حکومت و برقراری عدالت آمیخته با تقوا و فضیلت و معنویت است. باید اهداف بلند حکومت علوی(ع) را نیز در همین موارد، جست.
امام علی(ع) انگیزه خود را از پذیرفتن حکومت، برقراری قسط و عدل و امنیت و دفاع از مظلومان و ستمدیدگان و مقابله با ظالمان و ستمگران و تقسیم عادلانه بیت‌المال در میان مسلمانان و ایجاد زمینه‌های لازم برای رشد و پویایی و عزت و سربلندی جامعه اسلامی و... عنوان کرده و شهادتش نیز برای تحقق چنین اهداف بلندی بوده است.
در اینجا راهبردهایی که امام علی(ع) در طول مدت حکومت خود آنها را در جامعه محقق کرد به شرح زیر به نحو اجمال مطرح می‌کنیم:
1- اقامه حق و دفع باطل
امام علی(ع) در پاسخ به ابن عباس که هنگام وصله کردن کفش مولا پرسید: مگر این کفش چقدر ارزش دارد که آنرا وصله می‌کنید؟ حضرت فرمود: به خدا سوگند این کفش بی‌ارزش در نزد من بهتر از زمامداری بر شما است مگر اینکه حقی را برپا دارم یا باطلی را از بین ببرم. (نهج‌البلاغه- خطبه 33)
2- احیای دین و اصلاح امت
امام علی(ع) می‌فرماید: پروردگارا! تو می‌دانی که مطالبه و اقدام ما برای به دست آوردن حکومت نه برای تلاش و رقابت در میدان سلطه‌گری بوده و نه برای خواستن زیادتی از مال دنیا، بلکه همه هدف ما ورود به نشانه‌های دین تو و اظهار و طلب اصلاح در شهرهای تو بوده است، باشد که بندگان ستمدیده تو امن و امان یابند، و آن کیفرها و احکام تو که از اجرا باز ایستاده است، به جریان بیفتد و برپا گردد. (همان، خطبه 131)
3- مبارزه با سیری ظالم و گرسنگی مظلوم
امام علی(ع) می‌فرماید: اگر گروهی برای یاری من آماده نبودند و حجت خداوند با وجود یاوران بر من تمام نمی‌گشت، و پیمان الهی با دانایان درباره عدم تحمل پرخوری ستمکاران و گرسنگی ستمدیدگان نبود، مهار این زمامداری را به دوش می‌انداختم و انجام آن را مانند آغازش با پیاله بی‌اعتنایی سیراب می‌کردم و در آن هنگام می‌فهمیدید که این دنیای شما در نزد من از آب بینی یک بز ناچیزتر است. (همان، خطبه 3)
ادامه دارد