صدیقه توانا
فاز اول طرح مدیریت پایدار منابع آب و خاک براساس برنامه مشترک میان دولت جمهوری اسلامی ایران و برنامه توسعه ملل متحد از سال 1377 در حوزه آبخیزداری حبله‌رود با مساحت 1/2 میلیون هکتار در استانهای تهران و سمنان به عنوان منطقه پایلوت آغاز شد. این طرح با هدف دستیابی به الگوهای مناسب برنامه‌ریزی، مدیریت، اجرا، بهره‌برداری و پایش و ارزشیابی منابع آب و خاک در حوزه آبخیزداری حبله‌رود و تعمیم و توسعه نتایج حاصله از آن به برنامه ملی حفاظت منابع طبیعی از طریق مشارکت مردم بخصوص روستائیان در مدیریت حوزه‌های آبخیز کشور آغاز شد. پیش از اجرای فاز اول این طرح کمتر کسی گمان می‌کرد روستای بهورد که 7 سال قبل به دلیل خشکسالی از سکنه خالی شده بود، دوباره آباد شود. باغهای انارش پرثمر شود و کشاورزی‌اش رونق بگیرد.
خوشبختانه این رویای دور از انتظار و دست‌نیافتنی با اجرای پروژه حبله‌رود رنگ واقعیت به خود گرفت. بهورد یکی از ده‌ها روستایی است که با اجرای این طرح آب و آبادانی و زندگی به آنها بازگشته است.
 از همین روست که آقای شصتی که 80 سال از عمرش می‌گذرد الان با دیدن درختان سرسبز انار و مزارع جو، و سرسبزی آب و خاک سرزمین اجدادی‌اش، سوی چشمانش بیشتر شده و زانوانش برای کار در زمینهای کشاورزی قوت گرفته است.
متاسفانه در شرایط فعلی ما در کشور نه تنها با بحران آب روبه رو هستیم که با بحران خاک هم مواجه شده‌ایم. ایران از نظر فرسایش خاک رتبه اول جهان را داراست و در برخی حوزه‌ها فرسایش خاک به بیش از 20 تن در هر هکتار رسیده است.
بنا به گفته مهندس هوشنگ جزی مدیر طرح مدیریت پایدار منابع آب و خاک حبله‌رود، اگر وضعیت به همین روند ادامه پیدا کند تا 30 سال دیگر ما با بحران خاک مواجه می‌شویم. در واقع ما نه تنها با مشکل کم‌آبی مواجه هستیم که بزودی با از دست دادن خاکهای حاصلخیز با بحران خاک هم روبه‌رو می‌شویم.
در این گیرودار اگر مسئولان و بخصوص مسئولان محلی تمام هم و غم خود را به حفظ آب وخاک و مناطق تحت مسئولیت‌شان، بگذارند تهدیدات آب و خاک را می‌توان مهار کرد.
طرحی برای نجات
 خاک ایران زمین
در بازدید اصحاب رسانه از پروژه حبله‌رود که به مدد سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری منابع طبیعی کشور انجام شد بیش از هر چیز نشان می‌دهد که مسئولان راه را گم کرده‌اند، آنها می‌توانند با بررسی دستاوردهای این پروژه و اجرای این طرح در حوزه خود علاوه بر مقابله با بحران کم‌آبی و فرسایش خاک، مانع خالی شدن روستاها شوند. با احیاء روستاها دهها شغل بومی و سنتی با کمترین هزینه رونق می‌گیرد. طرحهایی که در روستاهای این منطقه از جمله بهورد به مدد طرح حبله‌رود اجرا شده است که هر چند کم و کاستی‌های زیادی دارد ولی باز هم جای شکر دارد. مهندس جزی مدیر اجرایی طرح مدیریت پایدار منابع آب و خاک حبله‌رود می‌گوید: «برنامه عمران سازمان ملل متحد برای فاز اول این طرح یک میلیون و 200 هزار دلار اختصاص می‌دهد که به دلیل عدم هماهنگی لازم، ایران فقط از 300 هزار دلار این اعتبار استفاده کرد. البته برای فاز دوم این طرح هم 700 هزار دلار اعتبار برای این پروژه اختصاص یافته است.»
جزی در مورد دلایل به وجود آمدن مشکلات آب و خاک در این منطقه و ضرورت پروژه حبله رود چنین می‌گوید: «برداشت نادرست آب در حبله‌رود و تغییر کاربری اراضی باعث کاهش آب سفره‌های زیرزمینی و وقوع سیل‌های پی‌درپی در منطقه شده و حوزه حبله‌رود را با بحران مواجه کرده بود به طوری‌که نفوذ آب شور از پایین دست به بالا دست این حوزه را به شدت تهدید می‌کرد. این معضلات به تخلیه روستاها منجر شد، اما اکنون روستاها احیا شده و مهاجران بازگشته‌اند، کشاورزی و شغل‌های سنتی و بومی رونق گرفته و جوامع بومی به‌ویژه زنان در قالب تعاونی‌ها مشغول فعالیت هستند.» محمدهادی نوچه معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان سمنان هم هدف از اجرای طرح حبله‌رود در فاز دوم را تغییر تفکر بهره‌برداری از منابع آب و خاک عنوان کرده و می‌گوید: «طرح حبله‌رود به دنبال ارائه یک الگوی توسعه مبتنی بر فرهنگ و مذهب ماست که در آن مشارکت مردم نقش اصلی را دارد.»
وی که مدیریت اجرایی طرح حبله‌رود در استان سمنان را برعهده دارد می‌گوید: «با اجرای این طرح برخی کانونهای بحران ریزگرد با ایجاد بادشکن‌هایی که با کاشت درخت در اطراف مزارع ایجاد شده تثبیت شده و مانع توسعه بیابان‌زایی می‌شود.
محرومیت زنان کارآفرین از تسهیلات بانکی
درحالیکه زنان روستایی بی‌هیچ پشتوانه‌ای دست به دست داده و در یک تعاونی کوچک اما گرم و پرنشاط و پر از بوی زندگی، برای بقاء سرزمین و خاک خود تلاش می‌کنند، گاهی مسئولان به آنها پشت می‌کنند و از در نامهربانی با آنها وارد می‌شوند. خانم مینا رامه، مدیرعامل تعاونی روستایی زنان منطقه رامه است که با مدد و همدلی تعدادی از زنان و دختران این روستا توانسته یک تعاونی موفق و پررونق را در کنار تعاونی‌های دیگر روستایی را راه‌اندازی کند و محصولات روستایی شامل عسل، گیاهان صنعتی و دارویی، شیرینی و نان سنتی گلیم و صنایع دستی را از استان سمنان، در بازارهای پایتخت به معرض فروش بگذارد. ولی این تلاش با خلف وعده مسئولان روبه‌رو می‌شود. خانم رامه در این مورد می‌گوید: «سیاست‌گذاران وعده می‌دهند اما عمل نمی‌کنند. برای نمونه، تعاونی ما به عنوان تعاونی نمونه انتخاب شد. مسئولان از جمله رئیس بانک کشاورزی استان قول پرداخت 100میلیون تومان تسهیلات بانکی با اقساط بلندمدت داد. اما 2 سال از این وعده توخالی می‌گذرد و هیچ خبری از وام نیست!» خانم رامه که تعاونی وی به مرکزی برای برگزاری دوره‌های آموزشی سایر زنان روستایی تبدیل شده اشاره می‌کند و مهم‌ترین مانع برای توسعه فعالیت‌های تشکل زنان روستایی را کمبود بودجه عمران عنوان می‌کند و می‌گوید: «وقتی برای دریافت وام به بانکها مراجعه می‌کنیم از ما وثیقه می‌خواهند. وثیقه‌هایی که امکان تهیه آن برای زنان روستایی اصلاً مقدور نیست. تشکل بانوان روستای فروان در شهرستان آرادان هم یکی دیگر از  تشکل‌های زنان روستایی دراستان سمنان است که خوشبختانه به مدد اجرای طرح حبله‌رود سر و سامان گرفته است ولی این تعاونی هم با 200 عضو فعال که محصولات متعددی از جمله رشته، گیاهان دارویی و صنایع دستی تولید می‌کند، خالی از مشکلات نیست. شیرین سعادت مدیرعامل این تعاونی روستایی می‌گوید: پس از معرفی طرح حبله‌رود به ما، تعدادی از زنان روستایی با پرداخت 50هزار تومان عضو صندوق شدند و اکنون ماهانه 10هزار تومان هم به صندوق می‌ریزند با این کار زنان روستا را توانمند ساختیم ولی همچنان به شدت نیازمند کمک و حمایت مسئولان می‌باشیم.
حمایت‌های مالی دولت چگونه؟!
جزی مدیر اجرایی طرح مدیریت پایدار منابع آب و خاک حبله‌رود در جمع خبرنگاران ضمن تأیید سختی‌های پیش روی زنان روستایی خاطرنشان می‌کند: دولت باید از تشکل‌های روستایی حمایت کند. دلیل حمایت دولت از ایجاد کارگاه‌های بزرگ چیست درحالیکه این زنان روستایی حاضرند با کمترین درآمد در کارگاه‌های کوچک کار کنند چرا دولت همیشه می‌خواهد شهرک صنعتی ایجاد کند حال آنکه حاضر نیست از کارگاه‌های کوچک و خرد حمایت نماید؟!
زنان کارآفرین و توانمند روستایی و مسئولان طرح مدیریت پایدار حبله‌رود درحالی از بی‌مهری بانکها سخن می‌گویند که بسیاری به مدد رانت و رانت‌خواری بی‌آنکه اشتغالی ایجاد کنند و بدون نقشه، وام های چند صدمیلیاردی گرفته‌اند. در این میان حمایت بانک کشاورزی و ارائه تسهیلات ویژه به زنان کارآفرین روستایی حائز اهمیت می‌باشد لذا مسئولان نباید از ارائه کمک به این قشر زحمت‌کش دریغ ورزند.