هالیوود زیر ذره‌بین
تاریک، روایت آمریکایی 33 سال عقب، جلو بردن زمان!
فاطمه قاسم‌آبادی
چند دهه‌ای می‌شود که در سریال‌ها و فیلم‌های هالیوودی، مسئله زمان و سفر در آن، مورد توجه قرار گرفته است؛ به همین خاطر هم، تهیه‌کنندگان غربی، فیلم‌ها و سریال‌های زیادی را پیرامون سفر در زمان، ساخته‌اند.
البته در گذشته، بخش اعظم فیلم‌هایی با درون مایه‌های سفر در زمان، بیشتر در ژانر ماجراجویی و کمدی بود ولی با گذشت زمان، هر روز داستان‌های قوی‌تر و فلسفه‌های متفاوتی در این مورد، خلق شده است.
معمولا در داستان‌های چند سال اخیر سریال‌ها و فیلم‌ها، مسئله سفر در زمان به صورت امری حتمی نشان داده می‌شود که درهایش برای برخی مردم غربی گشوده شده و هرچند که تا به‌حال علنی نشده است ولی در این فیلم‌ها و سریال‌ها تاکید بر این امر است که این اتفاق، افتاده است.
شبکه آمریکایی «نت فلیکس» به عنوان شبکه‌ای بین‌المللی و اینترنتی، چند سالی می‌شود که رو به سمت تولیدات مشترک بین برخی کشورهای اروپایی و شرقی آورده است. این شبکه که در سال‌های اخیر، با پروژه‌های ابر قهرمانی‌اش طرفداران بسیاری به دست آورده است، در قالب ژانر تخیلی و فراطبیعی سریالی به نام «تاریک» که محصول مشترک آلمان و آمریکاست را می‌سازد و مخاطب خود را پای روایت جلو و عقب بردن زمان، به سلیقه خود می‌نشاند.
آغاز داستان تاریک
تاریک یا Dark)) نام سریالی اینترنتی در ژانر فراطبیعی و علمی- تخیلی است که در سال ۲۰۱۷ به کارگردانی «باران بو اودار» منتشر شد. تاریک یکی از محصولات اورجینال نت‌فلیکس است و توسط همین شرکت ساخته و توزیع شده‌است؛ این سریال به عنوان اولین سریال نت‌فلیکس ساخته شده که به زبان آلمانی در آن صحبت می‌شود و اتفاقاتش در این کشور می‌افتد.
داستان سریال تاریک، در سه زمان جداگانه با فاصله 33 سال می‌گذرد و این سه زمان برخلاف تصور ما به شکل خطی به دنبال هم نمی‌آیند، بلکه هر سه یکدیگر را می‌سازند. در این سریال گذشته، حال، آینده به نوعی همزمان در حال وقوع هستند.
داستان سریال تاریک در شهر «ویندن» می‌گذرد، شهر کوچکی مجاور یک نیروگاه هسته‌ای. هر چه بیشتر در سریال پیش می‌رویم شخصیت‌های بیشتری به داستان اضافه می‌شوند و روابط پیچیده آنها با یکدیگر و با داستان مشخص می‌شود.
در فصل اول سریال تاریک، مخاطب متوجه می‌شود که از طریق غار یا دستگاه ماشین زمان، امکان سفر به تاریخ‌های مختلف وجود دارد و وقایع هر 33 سال یک بار که چرخه خورشیدی و قمری بر هم منطبق می‌شوند، امکان این سفر را به وجود می‌آورند....
بعد از 33 سال، دوباره چرنوبیل
امسال سریال «چرنوبیل» به خاطر موضوعش که در مورد انفجار هسته‌ای در یکی از نیروگاه‌های اتمی روسیه، در سال 1986 بود، با توجه به تبلیغات وسیعی که پیرامونش شد، سر و صدای زیادی به پا کرد... البته قبل از این، مخاطب علاقمند به سریال‌های شبکه نت فلیکس، از دو سال پیش جهت گیری آمریکا را در مورد این حادثه در سریال تاریک، دنبال کرده بود.
سریال تاریک که در سال 2017 ساخته شده و در فصل اول خود دو سال جلوتر یعنی سال 2019 را به تصویر می‌کشد و دقیقا به همین ماجرا اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که دروازه‌های زمان در سیاه چاله این داستان هر 33 سال یکبار باز می‌شود و سال 2019 هم سالی است که 33 سال از ماجرای چرنوبیل گذشته، پس دوباره قرار است این دروازه باز شود و قربانیانش را به کام خود بکشاند...
شاید برای مخاطب عام سؤال پیش آمده باشد که چرا باید بعد از 33 سال، آمریکا سریال‌هایی در مورد حادثه چرنوبیل بسازد؟ مخصوصا که تقریبا بین این همه بی‌رحمی و فجایعی که توسط این کشور در جهان اتفاق افتاده، انفجار یک نیروگاه هسته‌ای که به خاطر خطای انسانی اتفاق افتاده، چه اهمیتی می‌تواند برای آمریکا داشته باشد؟
پاسخ مشخص است، با توجه به دشمنی بین آمریکا و رقیب دیرینه‌اش روسیه، مخاطب در سریال تاریک قرار است روایتی افراطی با شالوده‌ای از پیچیدگی‌های پشت سر هم را ببیند تا ذهنش برای دو سال بعد و سریالی مانند چرنوبیل آماده‌باشد و این حادثه را کاملا تازه و از نو واکاوی کند.
البته در واقعیت، حادثه چرنوبیل به عنوان یک اتفاق شوم، خسارت‌های فراوانی را به وجود آورد ولی در این حادثه، عاملین یا همان دولت وقت کشور روسیه، نتوانستند از اشتباه انسانی خود فرار کنند و بهای سنگینی را به همراه دیگر کشورهای اروپایی پرداخت کردند؛ بهایی که در نهایت حتی یکی از عواملی بود که به فروپاشی شوروی سابق، منجر شد ولی با این اوصاف، این سؤال باید برای مخاطب آگاه پیش بیاید که حادثه چرنوبیل در مقابل جنایت‌های اتمی آمریکا که با قصد و نیت قبلی انجام شد و هرگز فیلم یا سریال پر سر و صدایی در موردش ساخته نشد، چه جایگاهی پیدا می‌کند؟
دولت وقت روسیه به خاطر حادثه چرنوبیل بهای سنگینی پرداخت کرد ولی دولت آمریکا به خاطر بمباران‌های اتمی هیروشیما و ناکازاکی، دقیقا چه بهایی پرداخت کرد که حالا مدام به سراغ زیر ذره بین بردن خطاهای انسانی دیگر کشورها می‌رود؟
سریالی با نمادهای آشنا
باران بو اودار، به عنوان سازنده سریال تاریک، از دو سال پیش، یعنی سال 2017 دست گذاشته است روی حادثه چرنوبیل و زمان آغاز سریالش را سال 2019 تعیین می‌کند، یعنی 33 سال بعد از حادثه چرنوبیل. این کارگردان آلمانی به سفارش نت فلیکس، ذهن مخاطب عام را طوری آماده می‌کند که وقتی دو سال بعد، سریال چرنوبیل ساخته می‌شود، به عنوان یک بمب خبری در دنیا سر و صدا کند و دوباره پیکان اتهام را به سمت رقیب و دشمن دیرینه آمریکا یعنی روسیه ببرد.
در سریال تاریک، مخاطب به وضوح علائم فراماسونری را می‌بیند. اینکه دروازه زمان تنها هر 33 سال یکبار باز می‌شود و این باز شدن دروازه مقارن با سال 2019 می‌شود، اتفاقی به نظر نمی‌رسد. سازنده سعی می‌کند به مخاطب عام تلقین کند که اتفاقات 33 سال قبل یا همان حادثه چرنوبیل هنوز هم با قدرت تاثیرگذار است و مانند هیولایی تمام نشدنی دست از سر بشریت بر نمی‌دارد...
اینکه عدد 33 برای فراماسونرها عدد مقدسی است، جای سؤال ندارد اما اینکه سریال تاریک با این حجم از اشارات و تلقین‌های فراماسونری پر شود و باز هم تنها به عنوان یک سریال، در ژانر تخیلی و فراطبیعی شناخته شود، جای سؤال دارد!
چالش زمان و مکان
سریال تاریک با این جمله از انیشتین شروع می‌شود: « تفاوت گذاشتن بین گذشته، حال و آینده تنها یک توهم دائمی و لجبازانه است.»
در این سریال مخاطب با شالوده‌ای از مفاهیم سنگین روبرو می‌شود و آنچه که در نهایت قرار است به آن برسد با توجه به سطح فکری‌اش، متفاوت خواهد بود.
مفاهیم زمان و مکان، پیچیده‌ترین و سؤال برانگیزترین مفاهیم فیزیکی هستند که دانشمندان هنوز هم بعد از این همه سال تحقیق و کاوش نتوانسته‌اند برای آنها تعریف مشخصی ارائه کنند. تا سال‌ها پیش تصور بر این بود که دنیای ما سه بعد دارد، اما مفاهیم فیزیک جدید روی بعد چهارم که از نظر ما دور مانده است، تاکید دارند. امروزه بحث کرم چاله‌ها به عنوان تونلی برای رسیدن به گذشته یا آینده مطرح است و همین مسئله به نوعی باعث شده، سینما و تلویزیون غرب، به سمت چالش زمان و قدرتی که مثلا قهرمانانش بر تغییر آن دارند، برود.
در سریال تاریک اما مخاطب قرار است علاوه‌بر چالش زمان، در دنیایی با تمام مشخصه‌های یک دنیای غربی مانند زنان بی بند و بار، رازهای مخوف، قتل‌های بی‌رحمانه، شهری که همیشه فضای گرفته و بارانی دارد و... روبرو شود اما تمام این مسائل به همراه شخصیت پردازی‌های ضعیف و گیج شدن مخاطب در پیدا کردن خط داستانی در زمان‌های مختلف، باعث می‌شود، سریال تاریک بیشتر از یک فصل نتواند با مخاطب عام ارتباط بر قرار کند و بر خلاف سریال «چیزهای عجیب و غریب « که به گفته برخی منتقدان نمونه آمریکایی سریال تاریک است، تاریک نمی‌تواند مخاطب خود را بیشتر از این با داستان کش و قوس‌دار و پیچ در پیچ خود، همراه کند.
البته با توجه به سیاست‌های شبکه نت فلیکس، سریال تاریک برای فصل سوم و پایانی خود دوباره تمدید شده است و روایت این پرش‌های 33 سال یک بارِ آلمانی آمریکایی، قرار است برای آخرین بار، مهمان نت فلیکس باشد.