مخاطب محوری اصلی که آی‌فیلم عربی را برند رسانه‌ای کرد
فاطمه زارع
شناسایی سلیقه مخاطب نقطه قوتی است که طی این سال‌ها توانسته شبکه برون‌مرزی آی‌فیلم عربی را تبدیل به یک برند رسانه‌ای کند، عراق، عربستان، الجزایر و کویت کشورهایی هستند که مخاطبان جدی این شبکه را در خود جای داده و با استقبال گسترده آنها مواجه ساخته است.
معمول‌ترین تعریفی که از فرهنگ می‌شود بر اساس تعریفی است که توسط تايلور در سال 1871 میلادی ارايه شده است؛ اين مردم شناس انگليسي اعتقاد داشت كه فرهنگ عبارت است از «مجموعه پيچيده اي از علوم، دانش‌ها، هنرها، افكار، اعتقادات، قوانين و مقررات، آداب و رسوم، سنت‌ها و به‌طور خلاصه كليه آموخته‌ها و عاداتي كه يك انسان به‌عنوان عضو جامعه اخذ مي كند، به عبارت ساده‌تر فرهنگ آن چیزی است که مردم با آن زندگی می‌کنند. فرهنگ ازآنِ مردم است؛ از بیش از 160 تعریفی که تاکنون از فرهنگ شده است که بگذریم و به گونه‌های بروز و ظهور آن در عصر حاضر بپردازیم، فیلم و سریال یک گونه از راه‌های عرضه فرهنگ به دیگر ملت‌ها است؛ در دنیای کنونی که فیلم و سریال‌ها گوی سبقت را از سینما ربوده‌اند و سریال‌هایی وجود دارد که در همه جای دنیا طرفدارانی یافته است؛ بطور مثال در چند سال اخیر محصولات کشور کره جنوبی در این حوزه توانسته در میان خانواده‌های ایرانی طرفداران زیادی پیدا کند. گرچه کشور کره تنها به این دست از سریال‌ها که اکنون در تلویزیون ما پررنگ شده بسنده نکرده و در ژانر‌های مختلف و برای گروه‌های سنی متفاوت نیز به تولیدات سریالی پرداخته است و هم اکنون سریال‌های کره‌ای زیادی وجود دارد که گروه سنی نوجوان در همه جای دنیا از آن استقبال می‌کنند.
راز موفقیت سریال‌های کره‌ای در ایران
موج سریال‌های کره ای، از سال 85 و با پخش سریال جواهری در قصر از شبکه دو سیما فراگیر شد و با پخش سریال افسانه جومونگ در سال 87 به اوج خود رسید. یانگوم و جومونگ، تا حدی برای مخاطبان، جذابیت پیداکردند که طبق آمار منتشر شده از سوی مرکز تحقیقات سیما، بیشترین میزان مخاطب را در هر دوره داشتند. فاکتورهای رفتاری مشترکی که در این سریال‌ها وجود داشت مردم ایران را به خوبی با فرهنگ کشور کره جنوبی آشنا ساخت به گونه‌ای که اگر از مخاطب ثابت رسانه ملی و دنبال‌کننده این سریال‌ها در مورد زیست رفتاری مردم این کشور سؤال شود به راحتی می‌تواند در مورد آن صحبت کند.
آنچه که می‌توان از آن به‌عنوان راز موفقیت سریال‌های کره‌ای در خارج از مرزهای این کشور از آن یاد کرد، اسطوره‌سازی و نمایش روابط عاطفی است و به‌طور خاص شباهت‌های فرهنگی که با جامعه ایرانی دارد از دلایل موفقیت این سریال‌ها است. استفاده از رنگ‌های متنوع و شاد و ایجاد تعلیق در داستان نیز در این کشش بی‌تأثیر نیست.
استقبال از سریال‌های ایرانی
در کشورهای عربی
اتفاقی که سریال‌های کره‌ای برای تلویزیون‌های ایرانی رغم زده است را می‌توان شبیه اتفاقی دانست که سریال‌های ایرانی برای تلویزیون‌های عربی به ارمغان آورده‌اند، «آی‌فیلم عربی» به خوبی توانسته در میان مردم عرب زبان منطقه جای خود را باز کند، کم لطفی است اگر نقش سریال‌های موفق مانند کیمیا، مختارنامه، یوسف پیامبر، مریم مقدس و... را در این راستا نادیده بیانگاریم، نگاه برون‌مرزی در سریال‌هایی که ساخته می‌شود علاوه بر تأمین مالی خود این سریال‌ها، آورده‌های فرهنگی ازجمله توسعه گردشگری را به همراه خواهد داشت.
در دنیایی که همچنان بحث بی‌عدالتی نسبت به جامعه زنان عرب شایع است، سریال‌های ایرانی با جایگذاری مناسب نقش زنان در خانواده توانسته به‌عنوان یک کشور مسلمان الگویی مناسب از آن را ارائه دهد، لازم به توضيح است نحوه حضور زنان در سريال‌هاي عربي و‌تركي، بي‌پروايي و عدم رعايت حدود اسلامي و شرعي در پوشش و رفتار زنان بازيگر از مواردي است كه ارزشمندي اسلامي اين برنامه‌ها را به شدت پايين مي آورد و به همين دليل از آثار ايراني كه با حفظ حدود شرعي و اسلامي ساخته شده‌اند به شدت استقبال مي شود.
ازدلایل موفقیت آی‌فیلم عربی می‌توان به دوبله تمام این سریال‌ها در کشورهای عربی و توسط دوبلورهای خود این کشورها یاد کرد. استفاده از صداهای آشنایی که مردم عرب زبان را به این سریال‌ها جلب می‌کند از نمودهای حرفه‌ای‌گری این شبکه‌ها به‌حساب می‌آید. مخاطب شناسی آی‌فیلم عربی سبب شده دست روی سریال‌هایی بگذارد که مشترکات دینی و فرهنگی این کشورها را در نظر داشته باشد، عراق و بعد از آن عربستان، الجزایر، مغرب، مصر، لبنان، بحرین، یمن و کویت بیشترین استقبال را از این شبکه داشته‌اند. «آی‌فیلم عربی» و طریقه‌ای که در جذب مخاطب پیش گرفته است الگوی مناسبی برای دیگر شبکه‌های برون‌مرزی به شمار می‌آید؛ مخاطب محوری اصلی است که این شبکه توانسته با بهره‌گیری از آن خود را به یک شبکه شناخته‌شده در بین مردم عرب زبان تبدیل کند.