سازندگی در گزارشی نوشت: سال گذشته که سوئیفت از ترس آمریکا دسترسی بانک‌های ایرانی را قطع کرد، صحبت‌ها از این بود که اروپا در راستای برجام و دسترسی بانک‌های ایرانی چه اقدامی انجام خواهد داد. به همین دلیل هم بلافاصله صحبت از سوئیفت اروپایی و SPV به میان آمد. البته که در نهایت از دل این سوئیفت‌ اروپایی اینستکس ساس (INSTEX SAS) به دنیا آمد.
آخرین روز ژانویه امسال، بعد از اما و اگرهایی که درباره SPV مطرح بود، سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس اعلام کردند که کانال ویژه تجارت اروپا و ایران ثبت شد. اما و اگرهایی که درباره SPV مطرح بود، دامن اینستکس را هم گرفت و کارشناسان آینده نامعلومی برای آن متصور شدند و با گذشت چند ماه بعد از اعلام این سه کشور اروپایی، هنوز هم خبری جدی برای شروع به کار این سیستم به گوش نمی‌رسد.
اما INSTEX چقدر می‌تواند از معاملات تجاری حمایت کند؟ حالا به نظر می‌رسد جواب حد و حدود عملکرد اینستکس مشخص شده است. روزنامه واشنگتن‌پست گزارش داد مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا گفت که واشنگتن سد راه سازوکارهای اروپایی نخواهد شد. اما پمپئو این موضوع را مشروط به این کرد که این سازوکارها تنها به تامین کالاهای اولویت‌دار و کالاهای معاف از تحریم‌های آمریکا اختصاص داشته باشد. تقریبا به نظر می‌رسد در زمینه کالاهای بشردوستانه در هیچ سازوکاری مشکلی برای معامله با ایران وجود ندارد. آبان‌ماه سال گذشته که سوئیفت دسترسی ایران را محدود کرده بود، منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا گفته بود، «برخی از موسسات مالی ایران که در لیست سیاه قرار ندارند می‌توانند در سوئیفت باقی بمانند، البته آن هم برای معاملات مربوط به غذا و دارو.»
بانک کونلون چین هم که زمان دولت احمدی‌نژاد تنها برای تجارت و معامله نفت تهران و پکن در چین راه‌اندازی شده بود از پنجم نوامبر سال گذشته روابطش با ایران را تنها محدود به کالاهای بشردوستانه از جمله دارو، غذا و تجهیزات پزشکی کرد.
الان هم که آمریکا گفته است مشکلی با این سازوکارها تنها برای تامین کالاهای اولویت‌دار و کالاهای معاف از تحریم‌های آمریکا ندارد. به این ترتیب به نظر می‌رسد هر صحبتی که درباره سازوکار تجاری با ایران گفته می‌شود، همچنان در کالاهای اولویت‌دار و بشردوستانه خلاصه می‌شود.