گالیا توانگر
پشت ویترین برخی از فروشگاه‌های لوازم خانگی مدل‌های خارجی -علی رغم این که گفته می‌شود به دلیل تحریم‌ها موجود نیستند- اما همچنان دیده می‌شود. با این حال وقتی برای خرید وارد مغازه   می‌شوی، می‌گویند: «موجود نیست، مگر این که زنگ بزنیم و برایتان جورش کنیم!» از کجا جور کنند؟ به این طریق احساس می‌شود که به نوعی لوازم خانگی با برند خارجی در انبارها مخفی و بازار سیاهی برای فروششان به راه افتاده است. از سوی دیگر لوازم تولید داخل نیز با قیمت‌های روز افزونی روبروست؛ به گونه‌ای که یکی از فروشندگان این صنف برایمان می‌گوید: «هر روز زنگ  می‌زنیم و قیمت‌های جدید را می‌گیریم.»
فرشاد مقیمی معاون امور صنایع وزارت صمت در مورد تلاطم بازار لوازم خانگی توضیح می‌دهد: «در برخی کالاها که قیمت‌ها بدون ضابطه و به طور نجومی در حال افزایش است، از نظر ما این نوع رفتارها و قیمت‌ها قابل قبول نیست. توصیه‌مان به مردم این است که در این شرایط به افرادی که به گرانی نرخ لوازم خانگی دامن می‌زنند کمکی نکنند و کالایی نخرند. مردم باید مبنای قیمتی را براساس نرخ کارخانه که از سوی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان اعلام می‌شود مورد توجه قرار دهند. همچنین مردم برای خرید کالای لوازم خانگی که چندان مورد نیاز نیست باید صبوری به خرج دهند. تا به مرور زمان از مشکلات در این حوزه کاسته شود.»
مقیمی در پاسخ به این پرسش که آیا با توجه به رویکرد کالاهای تولید داخل نرخ لوازم خانگی امسال ارزان خواهد شد؟ می‌گوید: «برخی نرخ کالاهای لوازم خانگی در بازار کاذب است؛ چرا که هنوز در نرخ کالاها از محل درب کارخانه تغییری ایجاد نشده است، اما امسال در برخی کالاهای لوازم خانگی به دلیل افزایش نرخ مواد اولیه و همچنین افزایش دستمزد کارگران اعمال افزایش نرخ منطقی در کالاها قابل قبول است.»
به‌راستی در این بین تکلیف خانواده‌هایی که برای جهیزیه با استرس و فشار خرید روبرویند و یا یکی از لوازم اصلی و الکتریکی زندیگشان از کار اُفتاده و آنچنان به چاله دراُفتاده‌اند که گویی زندگی روزانه شان فلج شده، چیست؟
هزار خم خرید جهیزیه نوعروسان
-من الان نامزدم، ولی پول ندارم جهیزیه بخریم، مانده ایم چیکارکنیم؟
-دیگر قدرت خرید که چه عرض کنم، حتی نمی‌توانم به اجناس نگاه کنم.
-درقدیم وقتی اولین لباس را به تن دختربچه می‌کردند، به فکرتهیه جهیزیه هم بودند وبا توجه به داشته هایشان برای اوخرید می‌کردند. صدالبته دخترهم موقع ازدواج غرنمی زد که این چی هست که خریدی؟! مدلش قدیمی است و از این حرف ها.
آن چه در بالا خواندید نظرات چند شهروند در مورد گرانی لوازم خانگی و راهکار سنتی تهیه جهیزیه بود.
در بازار امین حضور تهران به سمتشان می‌روم. از جعبه جارو برقی و آبمیوه گیری مارک ایرانی که در دستشان است، درمی‌یابم که عروس و دامادند و برای خرید جهیزیه روانه بازار امین‌حضور شده‌اند. از داماد می‌پرسم: «چرا برای خرید جهیزیه به مارک‌های ایرانی توجه خاص داشته اید؟» وی صراحتا می‌گوید: « با گرانی‌های اخیر اصلا نمی‌شود طرف لوازم خانگی خارجی رفت. ضمن این که از قبل در مورد برند‌های معتبر و باکیفیت‌تر داخلی، تحقیقی به عمل آورده و روانه بازار شدیم. برای مثال در مورد آبمیوه گیری همه متفق القول از برند داخلی ... تعریف کردند.»
وی ادامه می‌دهد: «ما تصمیم گرفته ایم در حال حاضر فقط و فقط لوازم بسیار ضروری آن هم برای متراژ 40 متری منزلمان را تهیه کنیم.»
منصور حاجی زاده یک فروشنده لوازم خانگی داخلی برایمان می‌گوید: «چرا لوازم خانگی داخلی نخریم وقتی می‌دانیم برخی کالاهای ایرانی از نظر زیبایی مدل و کیفیت نسبت به برندهای خارجی فاکتور کمتری ندارند؟ در برخی کالاها مثل یخچال هم چنانچه روی قدرت موتور کار کنند، خوب و قابل قبولند.»
موجودی انبارها خالی‌اند!
وارد مغازه‌ای که بورس لوازم خانگی است، می‌شوم. پشت ویترین نمونه‌هایی از برندهای خارجی دیده می‌شوند، اما وقتی قیمت را جویا می‌شوم، فروشنده با بی‌حوصلگی شانه بالا انداخته و می‌گوید: «برای فروش نیست، برای تزیین ویترین است! خیلی به سختی گیر می‌آید. اگر شما مطمئنا می‌خواهید، تلفن بزنم، ببینم می‌شود جورش کرد؟!»
گویا فروشندگان لوازم خانگی، فروش خود را متوقف کرده‌اند و کالایی را نمی‌فروشند. علت آن را جویا می‌شوم، یکی دیگر از فروشنده‌ها پاسخ می‌دهد:«انبارهایمان خالی است.»
او با اشاره به اجناسی که داخل مغازه موجود است، می‌گوید: «این لوازمی که این جا می‌بینید، تنها برای نمونه است‌ و انبارها خالی‌اند. علاوه بر این میزان خرید مردم نیز کمتر شده است و خریداران منتظرهستند تا قیمت‌ها به یک ثباتی برسد و بعد کالای خود را خریداری کنند و هیچکس حاضر به خرید در این اوضاع آشفته بازار نیست.»
از فروشنده در مورد وضعیت کالاهای ایرانی می‌پرسم و او با کمی مکث پاسخ می‌دهد: «حتی اگر نرخ ارز هم با همین روند بالاتر رود، دیگر نمی‌توانیم کالای ایرانی را داخل کشور تولید کنیم.»
لوازم خانگی خارجی
 سر از بازار سیاه درآورد!
در حال حاضر فروش برندهای معتبر به دست دلال‌ها افتاده است. کالاهایی که به این شکل به فروش می‌رسد، مشمول گارانتی هم نمی‌شوند . دلال‌ها هم حداقل به دو برابر قیمت واقعی به دست واحدهای صنفی می‌رسانند.
در پی افزایش قیمت ارز و اعمال تحریم‌های اقتصادی، برندهای معتبر جهانی در شرف ترک ایران هستند. همین موضوع باعث افزایش تصاعدی قیمت لوازم خانگی خارجی شده است.
یکی از نمایندگی‌های فروش یک برند خارجی در این رابطه می‌گوید: «از حدود 30 مدل یخچال خارجی که می‌فروختیم، الان فقط سه مدل از آن در بازار موجود است که با قیمت 23 و 27 میلیون تومان به فروش می‌رسد.»
وی ادامه می‌دهد: «در حالی که تا سال قبل هر ماه حدود یک کانتینر لباس شویی و جاروبرقی خارجی می‌فروختیم، الان مدتهاست که لباسشویی خارجی از طرف نماینده اصلی در ایران عرضه نمی‌شود.»
این عامل فروش و خدمات پس از فروش لوازم خانگی در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: «در بیست سال اخیر برای اولین بار است که دفتر مرکزی، قطعات کالاهای مشمول گارانتی را به دلیل نبود قطعه در کشور تعمیر می‌کند. قطعات دست دوم هم در صورت وجود در بازار تا 900 درصد افزایش قیمت دارند. مثلا موتور کولر از حدود 300 هزار تومان به بیش از 2 میلیون و 800 هزار تومان رسیده است. همین موضوع به دلیل زمان بر بودن پروسه تعمیر باعث نارضایتی گسترده بین مصرف کنندگان شده است.»
وی در پایان ابراز می‌کند: «شرایط جدید بازار و کمبود شدید لوازم خانگی باعث تعدیل نیرو در واحدهای خدمات پس از فروش شده است. به همین دلیل در نمایندگی ما که بیش از سی نیرو داشتیم، مجبور شده‌ایم که فقط دو نفر را نگه داریم و عذر بقیه را بخواهیم.»
دو اتفاقی که لوازم خانگی را گران کرد
مرتضی میری رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران در پاسخ به این پرسش که چرا قیمت لوازم خانگی بعد از نوروز ۹۸ گران شد؟ می‌گوید: «بعد از تعطیلات نوروز به دلیل افزایش نرخ دستمزد کارگران و افزایش نرخ ارز، قیمت لوازم خانگی ایرانی حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد گران شد؛ چرا که نرخ تورم و هم پای آن قیمت مواد اولیه افزایش یافت.»
وی با اشاره به کمبود برخی کالاها در بازار لوازم خانگی می‌افزاید: «در این شرایط نمی‌توان مدعی شد که بازار لوازم خانگی دچار کمبود نیست. برخی محصولات در بازار لوازم خانگی یافت نمی‌شود که مردم مجبورند برای خرید این نوع کالاها به بازارچه‌های مرزی همچون بانه که معمولا مملو از کالاهای قاچاق است، مراجعه کنند.»
این دست اندرکار بازار لوازم خانگی در توصیه‌ای به مردم می‌گوید: «تا اطلاع ثانوی واردات لوازم خانگی خارجی ممنوع است. بنابراین توصیه ما این است که هنگام خرید کالا نسبت به گارانتی‌های تقلبی کالاها دقت لازم را به عمل آورند؛ چرا که ممکن است کالاها تقلبی باشد.»
این متولی صنفی درباره وضعیت بازار لوازم خانگی اظهار می‌کند: «فعلا شرایط بازار آرام است. خوشبختانه در بازار لوازم خانگی شرایط همانند گذشته نیست و مردم براساس نیاز خود کالای مورد نیاز را خریداری می‌کنند؛ این در حالی است که طی ماه‌های گذشته با افزایش نرخ ارز عده‌ای از مردم کالا را انبار می‌کردند.»
میری در بخش دیگر سخنانش درباره وضعیت تولید دو برند کره‌ای در ایران می‌گوید: «ما از کره‌جنوبی انتظار نداشتیم که با فرمان آمریکا پیش رود و ورود مواد اولیه کره‌ای را به کشور صفر کنند. در حال حاضر تولید دو برند کره‌ای به ۲۵ درصد ظرفیت رسیده و صنعتگران این حوزه با ظرفیت کمی مشغول به کار هستند.»
سخن آخر
حمید رضا غزنوی سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی با بیان این که قیمت‌ها در بازار  بر اساس میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، در پاسخ به این که دلیل غیرمنطقی بودن قیمت برخی از انواع لوازم خانگی در بازار چیست؟ توضیح می‌دهد: «عرضه لوازم خانگی در بازار تا حدودی کم است که دلیل آن کاهش عرضه برخی برندهای خارجی و مشکلاتی است که در زمینه انتقالات مالی وجود دارد.»
وی می‌افزاید: «درسال جاری افزایش نرخ ارز و حقوق منابع انسانی باعث افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی قیمت تمام شده لوازم خانگی شده که تولیدکنندگان بعد از پرداخت حقوق فروردین این افزایش قیمت را در محصولات خود اعمال کردند؛ اما تکانه اقتصادی شدیدی که منجر به افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها شود، وجود نداشته است.»
سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی با بیان این که در صورتی که نرخ دلار تغییری نکند، دلیلی برای افزایش قیمت بیشتر لوازم خانگی وجود نخواهد داشت، اظهار می‌دارد: «قیمت تمام شده تابعی از قیمت مواد اولیه، قطعات و هزینه منابع انسانی است، اما قیمت محصولات در بازار تابع عرضه و تقاضا است و کاهش عرضه می‌تواند منجر به افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها در مدت کوتاهی شود.»
وی با تاکید بر لزوم پشتیبانی از تولید داخل، می‌گوید: «نیاز واحدهای تولید لوازم خانگی به سرمایه در گردش نسبت به سال ۱۳۹۶ حدود ۲۵ برابر شده است. از طرف دیگر افزایش نرخ ارز و کاهش فروش اعتباری مواد اولیه و قطعات، نیاز واحدهای تولیدی به نقدینگی را تشدید کرده است.»
غزنوی با بیان این که مشکلی برای تولید در بخش لوازم خانگی وجود ندارد، می‌گوید: «باید مقیاس تولید را افزایش دهیم تا ضمن کاهش قیمت تمام شده، اخلالی در قیمت‌های بازار نیز ایجاد نشود.»
سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی با تاکید بر لزوم پشتیبانی دولت از تولید لوازم خانگی، صراحتا بیان می‌کند: «تا کنون دولت تسهیلات ارزان قیمت به تولیدکنندگان اختصاص نداده و بانک‌ها نیز آن طور که باید از تولیدکنندگان پشتیبانی نکردند.»