حقیقت این است که دهه سوم این ماه، صرف‌نظر از احتوای دو شب قدر، از ویژگی‌های منحصر به فرد و امتیازات خاصی برخوردار است. روزه‌داران در اندوه فراق، توشه آخر خود را از واپسین روزهای این ماه برمی‌گیرند و دُردی‌کشانِ پیمانه «الصومُ لی» با درنَوَشتن آخرین جرعه‌های صهبای صیام، از مُحاق ماه وصل، مخمور و اندیشناکند.
     اما پروردگار ودود که در این ماه، دروازه فیض عفو و بخشایش خود را به روی بندگان گشوده است، تجلیات رحمت خویش را در دهه سوم شدت می‌بخشد. او که هر شب در لحظه افطار هزار هزار گنه کار را از آتش دوزخ نجات می‌دهد، در آخرین شب، به تعداد بخشودگان تمام ماه، خطاکاران این امت را عفو می‌فرماید.
     در روایات آمده است که ماه رمضان، آغازش رحمت، میانه‌اش مغفرت و پایانش رهایی از آتش است. شاید این حدیث شریف به یک معنا، ‌اشاره به سه دهه ماه مبارک داشته باشد. خداوند مهربان، نخست باران رحمت خود را فرومی‌فرستد تا همه خطاها و گناهان را بشوید و چیزی از تیرگی بندگان بجا نگذارد. آنگاه در دهه دوم، همگی را با جامه اکرام و غفران خویش می‌پوشاند و سرانجام الغوث‌گویان و آنان که پیوسته ندای خلصنا من النار را سرداده‌اند، از آتش دوزخ می‌رهاند. در دعاهای دهه سوم ماه رمضان، کرارا «رهایی از آتش» درخواست شده است.
      از جمله آدابی که در دهه سوم این ماه بر آن تأکید شده اعتکاف است. رسول مکرم اسلام(ص) دهه آخر ماه مبارک در مسجد اعتکاف می‌نمود و تا پایان عمر گرامی خود پیوسته بر آن التزام داشت. این سنت نبوی چند سالی است با همت جوانان مؤمن و انقلابی در بعضی مناطق کشور اجرا می‌شود و مقام معظم رهبری آن را مورد تشویق و قدردانی قرار داده‌اند. در خبر است که رسول اکرم(ص) در دهه پایانی ماه مبارک از رختخواب کناره می‌گرفت و دامان عبادت بر کمر می‌بست.
***       
ماه به پایان است و اندک اندک در کرانه‌های وداع، آخرین فروغ آفتاب مهربانی برچیده می‌شود. اینک شایسته است مؤمنان سر در‌گریبان برده و غمگنانه از خود بپرسند چه مقدار توشه از خوان ضیافت‌الله برگرفته‌اند. پیامبر رحمت(ص) در یک روایت، شگفتی خود را از کسانی که در ماه رمضان به غفران پروردگار دست پیدا نمی‌کنند اظهار داشته و در روایت دیگر در حق این‌گونه افراد نفرین کرده است. این دو حدیث را بررسی می‌کنیم:
۱. « فَمَن لَم یُغفَر لَهُ فی شَهرِ رَمَضانَ فَفی أیِّ شَهرٍ یُغفَرُ لَهُ؛ کسی که در ماه رمضان مورد آمرزش قرار نگیرد، پس در چه ماهی آمرزیده خواهد شد؟!» این روایت نشان می‌دهد، افرادی هستند که برای خود، اسباب محرومیت از فیوضات ماه ضیافت‌الله را ایجاد می‌کنند. انسان‌هایی که با روح نیایش بیگانه‌اند و نیاز آدمیان را به فیض لحظه به لحظه پروردگار نفهمیده‌اند. از این نوع تفکر در فرهنگ دینی تعبیر به شقاوت می‌شود: فَإنّ الشَّقیَّ مَن حُرِمَ غُفرانَ اللهِ فی هذا الشَهرِ العَظیم؛ شقی و بد فرجام واقعی کسی است که از مغفرت و آمرزش الهی در این ماه بزرگ محروم گردد.
۲. «مَن أدرَکَ شَهرَ رَمَضانَ فَلَم یُغفَر لَه فَأبعَدَهُ الله؛ هر که ماه رمضان را درک کند و آمرزیده نشود خداوند او را از رحمت خود دور سازد.» این روایت حامل نفرین رسول رحمت و مهربانی است و دو نوع استفاده می‌توان از آن برد:
- در ماه رمضان به قدری آمرزش الهی در دسترس، به وفور و به سهولت است که هر کس شایستگی آن را پیدا نکرد روا است مورد لعن و نفرین قرار گیرد!
-  آیت‌الله میرزا جواد ملکی تبریزی رحمه‌ًْالله استاد عرفان امام راحل معتقد است، از آنجا که پیامبر اکرم(ص) رحمت مطلق است و از زبان آن جلوه مهربانی خداوند، هیچگاه نفرینی صادر نمی‌شود پس در باطن این حدیث، برای همه مؤمنان نویدی وجود دارد. یعنی همگان از سفره ضیافت الهی بهره‌مند شده و مورد عفو و رحمت پروردگار قرار می‌گیرند و در نتیجه کسی که مستحق نفرین باشد وجود نخواهد داشت.
سید ابوالحسن موسوی طباطبایی