پرسش:
با توجـه بـه رفتارهای سخت‌گیرانه و محدودیت‌های فراوان حکومت عباسی، امام هادی(ع) با مردم و شیعیان عصر خود چگونه ارتباط برقرار می‌کردند؟
یکی از روش‌های تبلیغ دین در عصر امامت امام هادی(ع) با توجه به فشارها و اختناق موجود در جامعه، روش ارتباط مکتوب بوده است که امام(ع) به گونه‌ای مناسب از آن بهره گرفته‌اند. امام هادی(ع) در خلال نامه‌هایی که به پرسش‌کنندگان در خصوص مسائل دینی داشته‌اند به بیان و تبیین مسائل مهمی پرداخته‌اند. نامه‌های امام به مواردی مانند سؤالات مردم، مشکلات مردم، تبیین مواضع دینی خود، ابلاغ وکلا، دفاع از خود در مقابل تهمت‌های اطرافیان حاکم و... پرداخته است. موضوع برخی از نامه‌های شیعیان به امام هادی(ع) درباره ابتلائات و حوائج و گرفتاری‌هایی است که از حضرت برای حل مشکل تقاضای راه حل می‏‌کردند.
1- فرزند دختر چه بسا بهتر از پسر باشد
ایوب بن نوح می‌گوید: یحیی بن زکریا (از اصحاب امام هادی(ع)) به امام نامه‌ای نوشت بدین مضمون که همسرم حامله است. از خداوند بخواهید به من پسر عنایت کند. حضرت، در پاسخ نوشتند: «چه بسا دختر از پسر بهتر باشد»، و خدا به او دختر عنایت کرد.
2- خلاصی از شر قاضی ظالم
خود ایوب بن نوح نیز می‌گوید: جعفر بن عبدالواحد (قاضی کوفه) مرا اذیت می‌کرد. به حضرت هادی(ع) نامه نوشتم و شکایت کردم. امام(ع) در پاسخ مرقوم فرمودند: «تکفی امره الی شهرین؛ دو ماه صبر کن. از شرّ او خلاص می‏‌شوی».
ایوّب می‏ گوید: در این دو ماه، جعفر بن عبدالواحد عزل شد و ما از آزار وی راحت شدیم.(اثباهًْ‌الهدی، شیخ حر عاملی، ج 3، ص381)
3- نجات از زندان خلیفه
مرحوم سید بن طاووس در کتاب مهج الدعوات از الیسع بن حمزه (از اصحاب امام هادی(ع)) نقل می‌کند: عمرو بن مسعده (وزیر معتصم، خلیفه عباسی) با من دشمنی ورزید و بسیار مرا تهدید کرد؛ تا جایی که ترسیدم مرا بکشد و نسل من را قطع کند. به حضرت ابی الحسن العسکری(ع) نامه نوشتم و از وضع خودم به ایشان شکایت کردم. حضرت در پاسخ نوشتند: «نگران نباش! خدا را با این کلمات بخوان، تو را خلاص خواهد کرد».
الیسع می‌گوید: من آن دعا را در آغاز روز خواندم. چیزی از همان روز نگذشت که فرستاده وزیر آمد و گفت: دعوت وزیر را اجابت کن. من نزد وی رفتم. او با چهره خندان با من برخورد کرد و دستور داد زنجیر از دست و پای من بازکردند. آن گاه لباس فاخر بر من پوشانید، مرا معطّر ساخت و نزدیک خود نشاند و با من صحبت کرد و از من عذرخواهی کرد و آنچه از من گرفته بود، به من برگرداند.(همان)
4- علم خدا ازلی و ابدی است
از مواردی که برای دانشمندان امت اسلامی بحث‌انگیز و ناگشوده است بحث از علم خداوند بوده است که امام هادی(ع) در نامه‌ای بدان اشارت داشته‌اند. اگر چه درباره علم الهی روایات متعددی در دست است.
اما روایتی از امام هادی(ع) آمده است که ایوب بن نوح می‌گوید: خدمت امام هادی(ع) نامه نوشتم و سؤال کردم: آیا خداوند قبل از آفرینش جهان از آن آگاه بود یا این که پس از آفرینش مطلع شد؟ حضرت، در پاسخ به خط خودشان نوشتند: «لَم یزَلِ الله عالماً بالأشیاء قَبْلَ اَنْ یخْلُقَ الاَشیاءَ کَعِلْمِهِ بِالأَشیاءِ بَعدَ ما خَلَقَ الأَشیاءَ»؛ «خداوند پیوسته به همه چیز آگاه است و علم او به هر چیزی قبل از خلقت، مانند علم او پس از خلقت است».(کافی، ج1، ص 145)