امام علی(ع) در جواب سوال‌کننده‌ای در جریان جنگ صفین که پرسید؛ آیا این حرکت ما به سوی شام با قضا و قدر الهی بوده است؟ می‌فرماید: ای وای بر تو! گویا پنداشته‌ای که قضا و قدر الهی انعطاف‌ناپذیر و جزمی است و سرنوشت انسان‌ها محکوم به چنین جبری است. اگر چنین باشد، بر نظام پاداش و کیفر الهی مهر بطلان می‌خورد و وعده و وعید یکسره ساقط می‌شود. بی‌گمان خدای سبحان بندگاهش را در حال اختیار فرمان داده است. (1)
امام رضا(ع) می‌فرماید: اعمال به سه دسته تقسیم می‌شوند: واجبات، مستحبات و معاصی. اما واجبات، پس به امر خداوند عزوجل و به رضایت و قضا و قدرت و مشیت و علم خداوند است. اما فضائل و مستحبات به امر(وجوبی) خداوند نیست، لکن به رضایت و به قضا و قدر و مشیت و به علم خداوند متعال است، و اما معاصی به امر(و رضایت) خداوند نیستند، اما به قضا و قدر و مشیت و علم خداوند هستند. سپس خداوند مردم عاصی را عقاب می‌کند. (2) (معاصی آدمی تحت مشیت و اراده تکوینی خداوند هستند، لکن اراده تشریعی الهی شامل آنها نمی‌شود و این به اختیار خود آدمی است)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- نهج‌البلاغه، حکمت 78
2- توحید شیخ صدوق، باب قضا و قدر(60)، ص 370