جنــون نـزولخــوران
از نظر قرآن، کسانی که با نزول خواری در اندیشه تکاثر و جمع ثروت از هر راهی هستند، گرفتار جنون شیطانیاند و شیطان آنان را با ضربات پیاپی همانند شاخه درختی میتکاند تا همه برگها و میوههایش بریزد. خداوند میفرماید: الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبَا لَا یَقُومُونَ إِلَّا کَمَا یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطَانُ مِنَ الْمَسِّ؛ کسانی که ربا میخورند، (در قیامت) برنمیخیزند مگر مانند کسی که بر اثر تماسّ شیطان، دیوانه شده (و نمیتواند تعادل خود را حفظ کند؛ گاهی زمین میخورد، گاهی بپا میخیزد).(بقره / 275)
واژه تخبط از خبط در اصل تکان شدید و ضرباتی است که به شاخه برای ریختن برگ آن میزنند: خبَطَ الشَّجَره بالمِخْبَطِ : ضربها به لیسقطَ ورقها. همچنین حرکات و تکانههایی که به ظرف شیر و ماست برای گرفتن روغن و کره میدهند، خبط میگویند.
این واژه در حرکات بیهوده و بینظم و نابخردانه نیز به کار میرود. بیگمان تماس و مس شیطان تصرفاتی تکان دهنده است و شخص تصرف شده را به حرکات بیهوده و رفتار نابخردانه و غیر منطقی سوق میدهد. تکانههایی که شیطان به رباخوار میدهد تکانههایی است که چیزی از وجودش را به جا نمیگذارد و تمام برگ و بارش را فرو میریزد.
از نظر قرآن، اقتصاد قوام جامعه است(نساء، آیه 5)؛اما وقتی رباخوار با رباخواری میکوشد تا جامعه را بدوشد و برگ و باری به خودش بیفزاید، وقتی به ظاهر گمان میکند که ایستاده و قوام یافته و از فقر رها شده است؛ ناگهان درمییابد که برگ و بارش با تکانههای شدید شیطان ریخته و گرفتار فقر واقعی شده است؛ زیرا خداوند را نیز از دست داده تا با تکیه بر خدا به غنایی برسد.(فاطر، آیه 15)
از نظر قرآن، فرد رباخوار وقتی میایستد مانند دیوانهای است که تلوتلو میخورد و بیهوده به این سو و آن سو میرود و از بیخردی واقعی رنج میبرد. پس از نگاه قرآن، رباخوار فاقد عقل است و نباید او را عاقل دانست بلکه انسان بیخردی است که گرفتار رفتارهای بیهوده و ناروا است و تحت فشار و تکانههای ابلیس و شیطان قرار دارد. رباخواران حقیقی و حقوقی که ربا میخورند اصولا از خرد و عقل بیبهره اند؛ اینان نه تیزهوش هستند نه خردمند، بلکه دیوانگانی هستند که تحت تکانههای شیطانی قرار دارند و شیطان با مس و تماس خود آنان را میتکاند و از توان ایستادن میاندازد و برگ و بارشان را تباه میکند.