بررسی کارنامه مبارزاتی آیتالله جنتی از لابهلای اسناد ساواک
تبعید به اسدآباد
ماجرای گروه ابوذر نهاوند در همین زمان باعث شد تا رژیم زمان را برای تبعید طرفداران امام مناسب بداند. لازم به توضیح است که گروه ابوذر در آبانماه 1351 به وسیله 6نفر از جوانان مذهبی نهاوند تشکیل شد. این گروه در 30/4/1352 هنگام خلع سلاح پاسبان محمدرضا مدنی وارد یک درگیری پیشبینی نشده با شهربانی شده و در نتیجه مأمور شهربانی کشته، و آنها نیز دستگیر میشوند. این گروه شش نفره در 30 بهمن 1352 در تهران اعدام شدند. ارتباط این گروه با برخی از روحانیون حوزه علمیه قم مانند آیتالله ربانی شیرازی و حجتالاسلام فاکر خراسانی ساواک قم را بر آن داشت تا با ارسال لیستی 27نفره از یاران حضرت امام(ره) که آیتالله جنتی نیز در میان آنها بود خواستار تبعید این افراد از ق شود:
«در بررسیهائی که به عمل آمده و با توجه به سوابق موجود افراد مشروحه زیر که در حوزه علمیه قم صاحب نفوذ میباشند از طرفداران جدی و فعال خمینی بوده و هر یک در آن اداره کل نیز سوابقی دارند و با انجام تبلیغات و صرف وجوهات طلاب حوزه را به طرفداری از خمینی تشویق مینمایند ضمن عرض اینکه سال تحصیلی اوایل مهرماه شروع خواهد شد به منظور جلوگیری از فعالیتهای آینده آنان این ساواک پیشنهاد مینماید که قبل از شروع نامبردگان را احضار و تعهدی از آنان اخذ گردد که بطور کلی منطقه را ترک و در محل دیگری غیر از شهرستانهای قم ـ تهران ـ مشهد اقامت نمایند و در صورت عدم اجرای این دستور با تشکیل کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی نسبت به طرد آنان از منطقه اقدام شود.»
ساواک مرکز با این پیشنهاد موافقت کرد و نصیری رئیس ساواک از ترس عکسالعمل طلاب و روحانیون درخواست تقویت نیروی شهربانی در قم را نمود. به همین منظور:
«در اجرای اوامر صادره روز 22/5/52 کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی در دفتر فرمانداری شهرستان قم تشکیل و با طرد 25 نفر از عوامل ناراحت حوزه به شهرستانهای دیگر موافقت گردید.
با شروع دستگیریها، آیتالله جنتی که پیشتر ممنوعالمنبر شده بود به سه سال تبعید در اسدآباد همدان محکوم شد:
«نامبرده بالا يكي از روحانيون ناراحت و اخلالگر و طرفدار خميني در شهرستان قم بوده كه در فعاليتهاي ضدامنيتي و تحريك طلاب علوم ديني و متعصبين مذهبي به شورش و بلوا دخالت داشته كه به همين جهت وضعيت ياد شده در كميسيون امنيت اجتماعي مورخه 22/5/52 شهرستان قم مطرح و نتيجتاً به سه سال اقامت اجباري در اسدآباد همدان محكوم گرديده كه در حال حاضر متواري ميباشد.
عليهذا دستور فرماييد با بسيج كليه عوامل و پرسنل مربوطه و دادن آموزشهاي لازم به منابع و همكاران افتخاري و با همكاري مقامات انتظامي محل نسبت به شناسايي و بازداشت مشاراليه اقدام و نتيجه را سريعاً گزارش نمايند تا ترتيب اعزام وي به محل مورد نظر داده شود.» آیتالله جنتی پیش از بازداشت ابتدا به مشهد و از آنجا به جزیره خارک رفت، اما در تاریخ 1/7/1352 توسط ساواک در جزیره خارک شناسائی و پس از دستگیری به ساواک قم منتقل شد.
به این ترتیب آیتالله جنتی در تاریخ 3/7/1352 به تبعیدگاهش فرستاده شد:
«نامبرده بالا روز 3/7/1352 توسط مأمورين ژاندارمري شهرستان قم به محل محكوميت (اسدآباد همدان) اعزام و بدرقه گرديده است.»
در پی تبعید آیتالله جنتی به اسدآباد ساواک مرکز، ساواک همدان را موظف به مراقبت اطلاعاتی از ایشان کرد:
«با توجه به اين كه نامبرده بالا يكي از روحانيون ناراحت و طرفدار خميني ميباشد خواهشمند است دستور فرماييد از كليه اعمال و رفتار و تماسهای نامبرده بالا مراقبت و همچنين مكاتبات و مسافرتهاي وي كنترل و ضمن شناسايي دوستان و معاشرين مشاراليه در اسدآباد چنانچه مورد مشكوكي از ياد شده ديده شد در اسرع وقت اين سازمان را آگاه سازند»
اسناد ساواک بیانگر فعالیت سیاسی و مذهبی آیتالله جنتی پس از استقرار در تبعیدگاهش است. در سندی از ساواک آمده است:
«نامبرده بالا كه از وعاظ ممنوعالمنبر و در بخش اسدآباد كنگاور به صورت تبعيد به سر ميبرد، همه شب در مساجد جامع ، خاكريزيها و صاحبالزمان در بالاي منبر به سخنراني ميپردازد. خواهشمند است دستور فرماييد از منبر رفتن وي جلوگيري و نتيجه را به شهرباني كشور اعلام دارند.»
گزارشهای ساواک نشان میدهد که آیتالله جنتی توجهی به هشدارها و تهدیدهای ساواک نداشته و به همین دلیل نیز به رغم اخطارهای ساواک مبنی بر عدم خروج از منطقه در تاریخ 24/9/1352 به کرمانشاه و در 20/3/1353 به تهران رفته است.
تبعید و محرومیت هرگز نتوانست مانعی در برابر اهداف و آرمانهای آیتالله جنتی ایجاد کند. به همین دلیل وی با بهرهگیری از فرصت پیش آمده به نشر افکار و عقاید امام(ره) و ترویج شعائر دینی در تبعیدگاهش پرداخت.گزارشهای ساواک نشاندهندهی تأثیرگذاری ایشان در منطقه است:
«نامبرده بالا دو نفر از همكاران قمي خود را در منزل نگهداري نموده و اكثراً آنها را به روستاهاي اطراف جهت وعظ و سخنراني اعزام ميدارد و براي ماه مبارك رمضان تعداد بيشتري از وعاظ ساكن قم را دعوت نموده تا به اسدآباد مسافرت نمايند. ضمناً در خانهاش مباحث فقهي نيز دارد.»
«در بررسیهائی که به عمل آمده و با توجه به سوابق موجود افراد مشروحه زیر که در حوزه علمیه قم صاحب نفوذ میباشند از طرفداران جدی و فعال خمینی بوده و هر یک در آن اداره کل نیز سوابقی دارند و با انجام تبلیغات و صرف وجوهات طلاب حوزه را به طرفداری از خمینی تشویق مینمایند ضمن عرض اینکه سال تحصیلی اوایل مهرماه شروع خواهد شد به منظور جلوگیری از فعالیتهای آینده آنان این ساواک پیشنهاد مینماید که قبل از شروع نامبردگان را احضار و تعهدی از آنان اخذ گردد که بطور کلی منطقه را ترک و در محل دیگری غیر از شهرستانهای قم ـ تهران ـ مشهد اقامت نمایند و در صورت عدم اجرای این دستور با تشکیل کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی نسبت به طرد آنان از منطقه اقدام شود.»
ساواک مرکز با این پیشنهاد موافقت کرد و نصیری رئیس ساواک از ترس عکسالعمل طلاب و روحانیون درخواست تقویت نیروی شهربانی در قم را نمود. به همین منظور:
«در اجرای اوامر صادره روز 22/5/52 کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی در دفتر فرمانداری شهرستان قم تشکیل و با طرد 25 نفر از عوامل ناراحت حوزه به شهرستانهای دیگر موافقت گردید.
با شروع دستگیریها، آیتالله جنتی که پیشتر ممنوعالمنبر شده بود به سه سال تبعید در اسدآباد همدان محکوم شد:
«نامبرده بالا يكي از روحانيون ناراحت و اخلالگر و طرفدار خميني در شهرستان قم بوده كه در فعاليتهاي ضدامنيتي و تحريك طلاب علوم ديني و متعصبين مذهبي به شورش و بلوا دخالت داشته كه به همين جهت وضعيت ياد شده در كميسيون امنيت اجتماعي مورخه 22/5/52 شهرستان قم مطرح و نتيجتاً به سه سال اقامت اجباري در اسدآباد همدان محكوم گرديده كه در حال حاضر متواري ميباشد.
عليهذا دستور فرماييد با بسيج كليه عوامل و پرسنل مربوطه و دادن آموزشهاي لازم به منابع و همكاران افتخاري و با همكاري مقامات انتظامي محل نسبت به شناسايي و بازداشت مشاراليه اقدام و نتيجه را سريعاً گزارش نمايند تا ترتيب اعزام وي به محل مورد نظر داده شود.» آیتالله جنتی پیش از بازداشت ابتدا به مشهد و از آنجا به جزیره خارک رفت، اما در تاریخ 1/7/1352 توسط ساواک در جزیره خارک شناسائی و پس از دستگیری به ساواک قم منتقل شد.
به این ترتیب آیتالله جنتی در تاریخ 3/7/1352 به تبعیدگاهش فرستاده شد:
«نامبرده بالا روز 3/7/1352 توسط مأمورين ژاندارمري شهرستان قم به محل محكوميت (اسدآباد همدان) اعزام و بدرقه گرديده است.»
در پی تبعید آیتالله جنتی به اسدآباد ساواک مرکز، ساواک همدان را موظف به مراقبت اطلاعاتی از ایشان کرد:
«با توجه به اين كه نامبرده بالا يكي از روحانيون ناراحت و طرفدار خميني ميباشد خواهشمند است دستور فرماييد از كليه اعمال و رفتار و تماسهای نامبرده بالا مراقبت و همچنين مكاتبات و مسافرتهاي وي كنترل و ضمن شناسايي دوستان و معاشرين مشاراليه در اسدآباد چنانچه مورد مشكوكي از ياد شده ديده شد در اسرع وقت اين سازمان را آگاه سازند»
اسناد ساواک بیانگر فعالیت سیاسی و مذهبی آیتالله جنتی پس از استقرار در تبعیدگاهش است. در سندی از ساواک آمده است:
«نامبرده بالا كه از وعاظ ممنوعالمنبر و در بخش اسدآباد كنگاور به صورت تبعيد به سر ميبرد، همه شب در مساجد جامع ، خاكريزيها و صاحبالزمان در بالاي منبر به سخنراني ميپردازد. خواهشمند است دستور فرماييد از منبر رفتن وي جلوگيري و نتيجه را به شهرباني كشور اعلام دارند.»
گزارشهای ساواک نشان میدهد که آیتالله جنتی توجهی به هشدارها و تهدیدهای ساواک نداشته و به همین دلیل نیز به رغم اخطارهای ساواک مبنی بر عدم خروج از منطقه در تاریخ 24/9/1352 به کرمانشاه و در 20/3/1353 به تهران رفته است.
تبعید و محرومیت هرگز نتوانست مانعی در برابر اهداف و آرمانهای آیتالله جنتی ایجاد کند. به همین دلیل وی با بهرهگیری از فرصت پیش آمده به نشر افکار و عقاید امام(ره) و ترویج شعائر دینی در تبعیدگاهش پرداخت.گزارشهای ساواک نشاندهندهی تأثیرگذاری ایشان در منطقه است:
«نامبرده بالا دو نفر از همكاران قمي خود را در منزل نگهداري نموده و اكثراً آنها را به روستاهاي اطراف جهت وعظ و سخنراني اعزام ميدارد و براي ماه مبارك رمضان تعداد بيشتري از وعاظ ساكن قم را دعوت نموده تا به اسدآباد مسافرت نمايند. ضمناً در خانهاش مباحث فقهي نيز دارد.»