سیدروح‌الله امین‌آبادی
در شماره‌های پیشین سلسله یادداشت‌هایی « از کاپیتولاسیون تا تسخیر لانه جاسوسی» به عمق حضور و مداخلات مستشاران آمریکایی در امور کشور از ریزترین مسائل تا حساس‌ترین آنها پرداخته و نتیجه این حضور را در ورشکستگی اقتصاد ایران در برهه‌هایی از جمله پیش از تصویب کاپیتولاسیون به بررسی نشستیم، بیشترین مستشاران آمریکایی در این دوره در ارتش ایران حضور داشتند که رژیم تلاش داشت با استفاده از آن علاوه‌بر اینکه ژاندارم آمریکا در منطقه شود بتواند با اتکای به این ارتش مجهز مخالفین داخلی را نیز به شدت سرکوب کرده و بر پایداری خود بیفزاید.
افزایش خریدهای نظامی با رشد تعداد مستشاران آمریکایی!
طی «سال‌های 1973 تا 1978 هزینه نظامی ایران از 145 میلیارد ریال در سال 1973 به 693 میلیارد ریال در سال 1978 افزایش یافت؛ موضوعی که نشان‌دهندهِ 37 درصد میانگین رشد سالانه طی این دوره بوده است. بالاترین نرخ رشد هزینه نظامی نیز در فاصلهِ سال‌های 1974 و 1975 دیده می‌شود که بیش از 224 درصد افزایش داشته است... همچنین، سهم دفاع در تولید ناخالص داخلی (از جمله نفت) از 1/ 8 درصد در سال 1973 به14/1 درصد در سال 1978 افزایش داشته است.
ارتش ایران در این برهه به شدت آمریکایی می‌شود، آمریکا تلاش داشت که با تسلط بر ارتش ایران در مواقع ضروری چون « 28 مرداد 1332 » و روزهای منتهی به پیروزی «انقلاب اسلامی» از نفوذ خود در جهت دادن به تحولات ایران استفاده کند، این نفوذ در سال 1332 با کودتای 28 مرداد پهلوی را به کشور بازگرداند ولی در سال 1357 نتوانست با میان داری فردی چون «ژنرال‌هایزر» همان وظیفه را به سرانجام و نقطه مطلوب برساند.
3 فایده ژاندارمی شاه برای آمریکا!
چنانچه ذکر آن رفت آمریکا ژاندارمی منطقه را به شاه داد و در مقابل سود فراوانی را به دست آورد ، نخست آنکه سود سرشار مالی نصیب کارخانجات آمریکا شد و حجم عظیمی از تسلیحات آمریکایی روانه ایران شد، از سوی دیگر نیروی انسانی متخصص و مستشاران نظامی لازم برای بسیاری از این ادوات به ایران آمدند و نظارت مستقیمی بر نحوه عملکرد و استفاده ایران از این تسلیحات داشتند، همچنین خیال آمریکا و نیکسون رئیس‌جمهور وقت آمریکا از بابت تشکیل سپر دفاعی قدرتمند در منطقه در برابر نفوذ شوروی و بعضاً جبهه ضد رژیم صهیونیستی تا حدود زیادی راحت می‌شد.
شاه در این راستا خدمات شایانی به دولت‌های آمریکا کرد، شاه در آن برهه همانند سعودی در سال‌های متمادی گذشته برای ایالات متحده بوده است، ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در دوران تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سعودی را به گاو شیرده تشبیه کرده بود که هر وقت ایالات متحده بخواهد از آن طلا و دلار می‌دوشد و هر زمان که شیر این گاو تمام شد آن را سر می‌برد!
حضور مستشاران آمریکایی در ایران دوره پهلوی دلارهایی که پس از اوج گرفتن صادرات نفتی و بالا رفتن نرخ طلای سیاه می‌توانست زمینه‌ساز برچیده شدن حلبی آبادها و بالا رفتن سطح زندگی مردم و کم کردن فاصله فقیر و غنی شود با خرید تسلیحات نظامی روانه ایالات متحده کرد و این جاسوسان زبده توانستند نقش و وظیفه خود را به خوبی ایفا کنند.
جاسوسی از ارتش دست‌ساز!
چنان چه ذکر آن رفت ارتش پهلوی کاملا توسط آمریکا ساخته و هدایت می‌شد ولی با این وجود این ارتش دست‌ساز نیز مورد اطمینان ایالات متحده و دولتمردان آن نبوده و دست به جاسوسی از این ارتش می‌زدند.
اسناد لانه جاسوسی نشان‌دهنده آن است که آمریکا با ایجاد یک سیستم اطلاعاتی وسیع در ارتش ایران توانست ارتش را به سوی اهداف خود هدایت کند. این در حالی بود که مستشاران آمریکایی بسیاری از اطلاعات دقیق را به ایرانیان نمی‌داده‌اند. بر اساس اسناد، دولت آمریکا در ایران اطلاعات سرّی و مهمی داشت که خود رژیم پهلوی صلاحیت داشتن آن اطلاعات را نداشت.
در «اسناد لانه جاسوسی» به نمونه دیگری از جاسوسی‌های صورت گرفته از ارتش توسط مامورین آمریکایی در دوره پهلوی ‌اشاره شده است: «طی نامه‌ای به سفیر کلاود. جی. راس در مورد جاسوسی داخلی در ارتش ایران آمده است: «در مجموع در این ناحیه از لحاظ کارمندان مضیقه‌ای نیست. گزارشات جاسوسی بـرای بـررسی یکپارچگی و کیفیت توسط مشاور و یا اگر باشد، توسط سطوح بالاتر تجدید نظر می‌شوند. یک مسئله که همچنان مورد علاقه ماست مربوط می‌شود به اطلاعات درباره جهت و فعالیت سیاسی ارتش ایران. اگر چه از طریق هیئت مستشاری ما (MAGG) و تیم‌های کمک عملیات فنی (FAFT) ارتباط وسیعی بـا نیروهای مسلح ایران داریم، ولی هنوز باید در پی اطلاعات مطلوبمان از لحاظ کیفی و کمی باشیم.»
مستشارانی که کمک حال صدام در جنگ تحمیلی شدند!
به این مسئله کمتر پرداخته شده است که مستشاران آمریکایی حاضر در ارتش ایران که در جریان انقلاب اسلامی از ایران خارج شدند در جریان جنگ تحمیلی اسناد و اطلاعات ذیقیمتی را در اختیار صدام قرار دادند.
در طول جنگ تحمیلی گزارشات بسیار فراوانی در رسانه‌های بین‌المللی منتشر شد که نشان می‌داد آمریکا اسناد و اطلاعات فراوانی را در اختیار صدام قرار داده است تا از شکست عراق در جنگ جلوگیری کند.
به عنوان نمونه «روزنامه کیهان» 25 آذر 1365 بخشی از گزارشات منتشر شده در رسانه‌های بین‌المللی را بازنشر کرد.
این گزارش تاکید داشت که « سازمان جاسوسی آمریکا سیا» رژیم عراق را به صورت مخفیانه در طول 6 ساله ابتدایی جنگ [گزارش مربوط به آذر1365 است] یاری می‌کرده است، سیا با در اختیار گذاشتن اطلاعات و تصاویر ماهواره‌ای در مورد چگونگی حمله به تاسیسات اقتصادی و صنعتی جمهوری اسلامی ایران، با عراق همکاری داشته است.
واشنگتن پست به نقل از منابع مطلع این سازمان در شماره این روز خود نوشته بود: در طول دو سال گذشته سیا اطلاعات فراوانی را در مورد آرایش نیروهای نظامی و مواضع نظامی اقتصادی ایران در اختیار عراقی‌ها قرار داده بود.
این گزارش تاکید داشت: «در اوت گذشته سیا اقداماتی را انجام داده تا بین واشنگتن و بغداد در مورد مسائل به کلی سری و محرمانه به طور مستقیم ارتباط برقرار گردد تا اطلاعات ماهواره‌ای به نحو احسن در مواقع لزوم در اختیار عراقی‌ها قرار گیرد.»
توجه به این نکته در این مختصر ضروری به نظر می‌رسد که چون بخش عظیمی از توان نظامی ایران در ابتدای جنگ تحمیلی آمریکایی بود و ایالات متحده اطلاعات این تسلیحات و از جمله جنگنده‌ها را در اختیار داشت هنگامی که یک جنگنده از فرودگاه به سمت هدف پرواز می‌کرد بلافاصله اطلاعات لازم در اختیار رژیم عراق قرار می‌گرفت و در برهه‌ای از جنگ خسارات جبران ناپذیری از این جهت به ایران وارد شد.
امیر مشیری یکی از خلبانان بازنشسته ارتش جمهوری اسلامی که دوره‌های آموزشی خود را پیش از انقلاب اسلامی در آمریکا گذرانده در این زمینه می‌گوید: «ما در جنگ تحمیلی یکی از مشکلات مان کمبود دید رادارمان بود. تمامی رادار‌های ما را آمریکایی‌ها نصب کرده بودند. ما متاسفانه زیر پنج هزار پا، اصلاً دید نداشتیم یکی از دلایل خرید اف 14 هم برای همین بود. لذا مستشاران کارشان فقط این نبود که به ما فقط طریقه درست کار را باید بیاموزند بلکه، کار جاسوسی و اطلاعاتی هم می‌کردند.»
درباره کمک‌های اطلاعاتی آمریکا به صدام بسیار می‌توان نوشت ولی در این مختصر ضروری است که به تاثیر مستشاران آمریکا در تضعیف ارتش عراق پس از سقوط صدام نیز‌اشاره‌ای داشته باشیم تا مشخص شود که مارگزیده این تاثیر منفی تنها ایران نبوده است، پس از سقوط صدام ارتش عراق منحل و بازسازی آن توسط آمریکا صورت گرفت، مستشاران آمریکایی که وظیفه تشکیل و تعلیم نیروهای نظامی عراق را بر عهده داشتند این وظیفه را به صورتی انجام دادند که ارتش عراق نتوانست در مقابل حملات داعش مقاومت کرده و در نتیجه بخش‌های مهمی از خاک عراق به دست داعش افتاد!
مستشاران آمریکایی هر جا ورود کرده‌اند جز منافع ایالات متحده به چیزی توجه نکرده‌اند، این مستشاران اقتصاد پهلوی را ورشکست و اطلاعات نظامی ایران را در طول جنگ تحمیلی در اختیار صدام قرار دادند، ارتشی که مستشاران نظامی آمریکا قرار بود آن را تجهیز و تقویت کنند مورد جاسوسی مامورین ایالات متحده در لباس مستشار قرار گرفت و در نهایت این مستشاران از آمریکا آمده نتوانستند همان نقشی که در 28 مرداد 1332 عملی ساخته بودند را این بار در بهمن 1357 عملی ساخته و مجبور به ترک ایران شدند.