واکاوی دلایل گرانی میوه و کاهش سهم آن در سبد خانوار- بخش پایانی
میوه لازمه سلامتی، پشت ویترین گرانی
گالیا توانگر
سیب‌های گلاب که این تابستان به بهانه سرمازدگی بهاره و کمبود محصول از قرار کیلویی 23 هزار تومان و گیلاس به طور میانگین از قرار کیلویی 18 تا 30 هزار تومان در مغازه میوه‌فروشی فروخته شدند، اوج گرانی میوه را گواهی دادند.
گرانی لجام گسیخته که در سایه عدم نظارت با بی‌رحمی، اندک اندک موجبات حذف میوه از سبد خرید خیلی از خانواده‌ها به ویژه قشر کارگر را رقم زد.
محمدزاده یکی ازبارفروشان میدان میوه و تره بار به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «محصولاتی که مربوط به مناطق سردسیری بوده‌اند، تقریبا حجم محصول برداشتی به دلیل سرمازدگی که در اردیبهشت ماه داشتیم، نصف شده است. خودتان بهتر می‌دانید که همیشه قیمت را دلالان میوه بالا برده اند، امسال هم که محصول کم است و میزان بار برای برخی انواع میوه کمتر شده، دلالان در نبود نظارت مسنجم، بیشتر به گرانی میوه دامن می‌زنند.»
رفعت زاده یک میوه فروش وانتی هم می‌گوید: «نظارت فقط نباید در میدان میوه و تره‌بار اعمال گردد، بلکه نظارت از مرحله تولید تا توزیع و فروش باید اعمال شود.»
مردم فقط برای مهمانان
میوه می‌خرند!
ماندانا صفاری یک شهروند تهرانی که برای خرید میوه مایحتاج خانواده‌اش به میدان
میوه و تره بار آمده است، صراحتا برایمان می‌گوید: «حداقل حقوق کارگری همسرم دو میلیون و دویست هزار تومان است. خُب، با این میزان درآمدمان مشخص است که اگر بازار میوه و تره‌بار دایر نبود، اصلا جرات نداشتیم برای خرید میوه به سراغ میوه فروشی محله برویم.»
وی با مقایسه قیمت چند نوع میوه در میدان میوه و تره بار و مغازه میوه فروشی محله شان ادامه می‌دهد: «سیب گلاب که دو، سه تایی‌اش هم معمولا کرم‌زده و خالدار درمی‌آید در مغازه میوه‌فروشی محله‌مان از قرار کیلویی 23 هزار تومان است که من در میدان میوه و تره‌بار از قرار کیلویی 9 هزار و هشتصد تومان خریداری کرده‌ام. سیب گلاب پارسال همین موقع کیلویی 4 هزار تومان بود. قیمت‌ها از دو برابر قیمت پارسال هم عبور کرده‌اند.»
علی عزتیان یک فروشنده میوه می‌گوید: «درست است که سرمازدگی باعث شده برای برخی انواع میوه حجم محصول نصف شود، ولی گرانی میوه سبب شده که نسبت به زمان مشابه سال گذشته، مردم کمتر تمایل به خرید میوه پیدا کنند. بنابراین برای همین میزان محصول برداشتی هم که نصف پارسال است، مشتری خیلی کم شده است. خانواده‌ها کم‌کم میوه را یک کالای لوکس به حساب آورده و تنها برای مهمانان میوه می‌خرند!»
برخی خواص پزشکی میوه‌ها و ضروری برای سلامتی
سبزی‌ها و میوه‌ها تنها منابعی هستند که دارای آهن و املاح معدنی و ویتامین‌ها هستند و این مواد برای دستگاه بدن ما علیه اختلالات بی‌غذایی لازم هستند و از همین منبع است که آهن و املاح معدنی آن قابل گوارش و جذب در بدن است.
مینا سعیدزاده یک متخصص تغذیه برایمان در مورد خواص برخی انواع میوه‌ها توضیح می‌دهد: «کیوی: میوه کوچک، اما بسیار مقوی این میوه منبع خوبی از پتاسیم، منیزیم، ویتامین‌ای و فیبر است. حجم ویتامین سی این میوه دوبرابر حجم ویتامین C پرتقال است.
سیب: روزانه خوردن یک سیب، دکتر را از شما دور می‌کند، اگرچه سیب مقدار کمی ویتامین سی دارد، اما دارای آنتی اکسیدان‌ها و فلاون هاست (ماده شیمیایی بی‌رنگ و متبلور) که هر دوی این‌ها فعالیت ویتامینC در بدن را زیاد کرده و تسهیل می‌بخشند و درنتیجه ریسک مبتلا شدن به سرطان روده، حملات قلبی و سکته کاهش پیدا می‌کند.
توت فرنگی: میوه محافظ توت فرنگی بالاترین قدرت اکسیدان‌ها را در میان اکثر میوه‌ها دارد و از بدن در برابر ابتلا به سرطان، گرفتگی رگ‌ها و رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند.»
وی ادامه می‌دهد: «پرتقال: دارویی شیرین مصرف روزانه 2 تا 4 عدد پرتقال جلوی سرماخوردگی را می‌گیرد، کلسترول را کم می‌کند، از ایجاد سنگ در بدن جلوگیری کرده و یا سنگ‌های موجود در بدن را از بین می‌برد و همچنین ریسک ابتلا به سرطان روده را کاهش می‌دهد.
هندوانه: بهترین تسکین دهنده تشنگی از92 درصدآب تشکیل شده است. همچنین حاوی بالاترین دوز گلاتاتیون است که به بالارفتن سیستم دفاعی بدن کمک می‌کند. همچنین آنها اصلی‌ترین منبع لیکوپین هستند که اکسیدانی برای مبارزه با سرطان است. دیگر مواد مغذی موجود در هندوانه ویتامین سی و پتاسیم هستند.
عنبه (انبه): نشان بالاترین برای ویتامین سی آنها بهترین برندگان برای داشتن بالاترین میزان ویتامین C هستند. این میوه سرشار از کاروتین است که حاوی ویتامین «آ» بوده و برای چشم‌ها مفید می‌باشند.»
بذر، کود و سم چینی
بلای کیفیت میوه
یکی دیگر از حلقه‌هایی که در چرخه تولید، توزیع و فروش میوه به بالارفتن قیمت میوه دامن می‌زند، حلقه ابتدایی یعنی تولید است و آنچه که درآن رخ می‌دهد و چالش‌های شناخته شده و لاینحل در درون حلقه تولید میوه است.
ابوتراب حسنی یک توزیع‌کننده می‌گوید: «باید راستش را به مردم بگوییم. متاسفانه بیشتر بذرها، کودها و سم‌ها در حال حاضر چینی است. جنس نامرغوب هم می‌دهند و گاهی برخی میوه‌ها که با این نوع مواد شیمیایی رشد یافته‌اند بیماری زا هم هستند و مردم باید مراقب باشند!»
اما همکارش با دلخوری می‌گوید: «چه می‌گویی؟ اصلا هم این گونه نیست! می‌خواهی همین چهار تا مشتری را هم با این حرف هایت بپرانی؟!»
از مشکل زیر ساخت‌های کشاورزی نظیر کمبود آب، نامرغوبی بذر، کود و سم که بگذریم، محصولاتی که با بسته بندی نامناسب جابه جا می‌شوند، مسلما در مسیر دچار خسارت و خرابی خواهند شد.
از حسنی سؤال می‌کنم: «آیا در صنف شما احتکار برخی از انواع میوه هم وجود دارد؟» وی پاسخ می‌دهد: «نه این یکی را من ندیده ام. آخر هوا گرم است و نمی‌شود در تابستان احتکار کرد. بحث احتکار می‌رود برای زمستان و انبار کردن سیب و پرتقال که میوه‌های شب عید هستند، تا در بازار حجم این قبیل میوه‌ها کم شود و گران‌تر بفروشند.»
همان همکار دلخور میان حرف حسنی می‌آید و در ادامه می‌گوید:« هوا آن قدر گرم است که ما مجبوریم تا بار را به میدان میوه و تره‌بار می‌آوریم، حتی به وانتی و مردم (خرده‌فروشی) هم بفروشیم تا میوه روی دستمان نماند و خراب نشود. میوه روی دستمان بماند فردا باید میوه‌های مانده را دست کم کیلویی دو تا سه هزار تومان ارزان‌تر بفروشیم که همه‌اش ضرر می‌شود.»
به عنوان آخرین سؤال از حسنی می‌پرسم: «آیا نظارت در میدان خوب است؟» وی پاسخ می‌دهد: «نظارت در برخی میادین خوب است؛ اما در میدان مرکزی خیر. ضمن اینکه باید مشکلات ریشه‌ای حل شود. مشکلاتی که برای کشاورز وجود دارد، روی قیمت‌ها کلا تاثیر می‌گذارد. البته این را هم بگویم که امسال چون حجم محصول کم شده کشاورز می‌تواند به بار فروش بگوید؛ اگر از قرار کیلویی فلان نفروشی با دیگری معامله می‌کنم. بار فروش هم در منگنه قرار می‌گیرد و باید همان نرخی که کشاورز می‌گوید، بفروشد.»
تقاضای هندوانه و خربزه
افزایش یافته است
رضا البرزی رئیس اتحادیه میوه و تره بار همدان کمبود میوه در بازار را علت گرانی آن دانسته و می‌گوید: «در پی سرمازدگی پایان فروردین امسال دچار کمبوده میوه در کشور شده‌ایم که این مسئله باعث افزایش 40 تا 50 درصدی قیمت میوه در کشور شده است.»
وی با بیان اینکه در تابستان امسال گیلاس گران‌ترین میوه در بازار شهر همدان بوده است، می‌گوید: «امسال به علت سرمازدگی سردرختی در کشور کم است و همین موضوع باعث کمبود میوه در بازار شده است».
رئیس اتحادیه میوه و تره بار با اشاره به افزایش قیمت خیار در بازار، یادآور می‌شود: «سال گذشته کشاورزان با قیمت نازلی محصول خود را فروخته و متضرر شدند، به همین علت امسال کمتر خیار کشت شده است، اما با وارد شدن خیار از سایر استان‌ها قیمت‌ها قطعا کاهش مییابد.»
البرزی با تأکید بر اینکه باید کشت محصولات کشاورزی با برنامه‌ریزی صورت بگیرد، می‌افزاید: «باید سیاستی برای کشاورزان اندیشیده شود تا دارای صرفه اقتصادی باشد و کشاورز به کشت خود ادامه دهد. این در حالی است که سال گذشته کشاورزان زیادی به علت پایین بودن قیمت‌ها دچار ضرر و زیان شدند و امسال کشت نکردند.»
وی با اشاره به واردات میوه از سایر استان‌ها، ادامه می‌دهد: «به طور مرتب میوه وارد استان‌ها می‌شود؛ به‌طوری که از شمال غربی کشور شلیل و هلو وارد شده، اما به علت کاهش کشت و خسارت وارد شده به باغ‌ها قیمت‌ها نسبت به سال گذشته 40 تا 50 درصد گران‌تر شده است. با وارد شدن هندوانه همدان به بازار، قیمت این محصول نیز شکسته شده است. از طرفی به علت کمبود سردرختی در بازار تقاضا برای هندوانه و خربزه بیشتر شده و با افزایش تقاضا قیمت هندوانه نیز افزایش یافته است. میوه‌های همدان از جمله زردآلو، شلیل و آلبالو نیز وارد بازار شده‌اند. واردات میوه‌های خارجی به علت نوسان قیمت دلار کمتر شده به طوری که فقط آناناس، موز و انبه وارد شده و واردات بقیه میوه‌ها به صفر رسیده است.»
استان همدان در کاشت صیفی‌جات و سیب‌زمینی و سیر و چغندر در کشور سرآمد است.
این دست‌اندرکار میوه درباره قیمت سبزی و صیفی‌جات در بازار همدان نیز یادآور می‌شود: «سبزی‌کاری‌های زیادی در اطراف شهر همدان وجود دارد و سبزی با کیفیت و قیمت مناسب وارد بازار می‌شود.»
حمل‌ونقل نامناسب
و تاثیر آن بر قیمت میوه
رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی دلایل گرانی میوه را به این شرح اعلام می‌کند: «به علت موضوع سرمازدگی که مطرح شد تولید میوه‌های هسته دار کمتر و به تبع آن عرضه این میوه‌ها کمتر و در نتیجه افزایش قیمت را به همراه دارد. اختلالات در حمل‌ونقل کامیون‌ها باعث سخت شدن دسترسی کشاورز به وسایل حمل‌ونقل شده است و نمی‌تواند محصولش را به بازار عمده‌فروشی برساند پس افزایش قیمت مصنوعی رو به همراه خواهد داشت. در شرایطی که وسایل حمل‌ونقل به آسانی در اختیار نباشد، قیمت حمل بار و محصولات کشاورزی هم افزایش پیدا می‌کند و باعث تغییر قیمت اقلام خواهد شد، که این امر باعث از بین رفتن محصولات جالیزی چون هندوانه و خربزه خواهد شد که نمی‌توان آنها را در سردخانه برای جلوگیری از فساد قرار داد.»
نورانی در تکمیل صحبت هایش می‌گوید: «امیدواریم مسئولین مربوطه با نظارت بیشتر برای اوضاع فعلی بازار میوه چاره جویی کنند، زیرا با پیش رفتن این وضعیت، کشاورز صدمات زیادی خواهد دید و فقط دلال است که سود می‌برد و ادامه این وضعیت قطعا به ضرر مردم هم تمام خواهد شد.»