ضرورت تقویت و توسعه معاونت پرورشی
حسین هراتی*
در بیان ژرف و ارزشمند رهبر انقلاب مدظله العالی سه نکته حساس و تعیین‌کننده وجود دارد:
تکیه و تاکید بر معاونت پرورشی
نشان دهنده اهمیت و نقش کلیدی معاونت پرورشی در وزارت آموزش و پرورش است که ایشان به دفعات متوالی مطرح نموده‌اند و با دو کلمه تکیه و تاکید اعتقاد دارند که هم بنیان و اساس است و هم حفظ و تداوم همه‌جانبه آن، ضرورت قطعی و اجتناب ناپذیر است.
خیلی مهم بودن پرورشی و راه‌های علمی
اصولا بهترین تعریف از تربیت، پرورش مطلوب استعدادهای درونی و ذاتی دانش‌آموزان است و تحقق این موضوع جز با ایجاد بستر و زمینه مناسب یعنی تزکیه فراهم نمی‌شود. در قرآن کریم سه بار تزکیه مقدم بر تعلیم آمده است و فقط یک‌بار تعلیم مقدم بر تزکیه و آن یک بار هم به قول مفسرین بزرگ- اگر جلوتر آمده است- تقدم رتبی است و نه ذاتی و امیرالمومنین حضرت علی علیه‌السلام (لا میراث کالادب) بزرگترین میراث و سرمایه ماندگار و جاودانه نسل بشر را تربیت می‌داند و بدیهی است که در این مسیر سترگ و سرنوشت ساز بایستی با تمام توان و امکانات از دانش، آموزه‌ها و پیشرفت‌های علمی مبتنی بر وحی و تجربه بهره جست و استفاده نمود.
پیگیری جدی
ایشان از مسئولان آموزش و پرورش خواستار پایش و نظارت مستمر بر مسائل و مشکلات فراروی امر مهم و سرنوشت ساز تربیت دانش‌آموزان است و بالتبع مربیان امور تربیتی به عنوان افسران خط مقدم جبهه مقابله با توطئه‌ها، ناهنجاری‌ها، ترفندها و انحراف آفرینی‌های داخلی و خارجی در سطح مدارس، این کانون‌های انسان سازی و جامعه پردازی آینده می‌باشند و انتظار دارند تا از نزدیک و به صورت عینی و عملی ببینند که مسئولان در تقویت و توسعه این نهاد اصیل و سازنده چه تدابیر، برنامه‌ها و عملکردی ارائه خواهند داد.
و اما در ارتباط با تحقق موضوع به نظر نگارنده دو طرح گونه کوتاه مدت و میان مدت قابل تصور است.
الف: کوتاه مدت
درطرح کوتاه مدت روی سه مولفه زیر باید برنامه‌ریزی و اقدام نمود:
1.الف: تامین معیشت لازم
برای برنامه‌ها و فعالیت‌های مطلوب تربیتی در مدارس که توام با پیچیدگی، سختی و صعوبت است و نوعا بر خلاف آموزش دیربازده و درونی می‌باشد و بایستی در عرصه‌های دشوار برخی ناهنجاری‌های خانوادگی، آلودگی‌های فضای مجازی، کجروی و انحرافات متاثر از بعضی دوستان ناباب، اغواها و وسوسه‌های شیطانی و تحریکات جنسی روزافزون مقابله و مبارزه نماید و ضمن آسیب شناسی، آسیب زدایی نیز داشته باشد، ضرورت دارد با توجه به چالش‌های یادشده و عدم گرایش به کار تربیتی به خاطر سختی و استرس زا بودن آن و در نتیجه کمبود نیروهای توانای تربیتی، به این تلاش‌ها، زحمات و وقت گذاری‌ها اهمیت و ارج لازم را قائل شویم و جبران مافات و ادای دین مناسب و درخور و شایسته داشته باشیم.
2.الف: ارتقای علمی و مهارتی
در این مورد باید از دو طریق پیگیری و اقدام نمود، نخست باید درب‌های دانشگاه‌های کشور به ویژه دانشگاه فرهنگیان را در رشته‌های کارشناسی ارشد و دکتری برای مربیان گشوده و آماده‌سازی شود و با مساعدت‌های لازم سطح علمی و مهارتی آنها را بالا برد و ارتقا بخشید و از سویی نیز مرکز آموزش ضمن خدمت وزارت متبوع با برنامه‌ریزی جدید، دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی مبتلابه و مستمر را برقرار نماید، ضمن اینکه از طریق پایگاه‌های اطلاع‌رسانی وتعاملی نیز می‌توان روزآمدی و کارآمدی آنها را افزایش داد و توسعه بخشید.
3.الف: ارتقای معنوی و ارزشی
در دهه‌های گذشته دست کم موضوعات تربیتی و مربیان حداقل در حد شعار در بین مسئولان تراز بالای آموزش و پرورش به گونه‌ای مطرح بود اما سوگمندانه در سال‌های اخیر حتی در این میزان هم مضایقه و کوتاهی می‌شود تا آنجا که تصور می‌شود ما فقط وزارت آموزش هستیم و بس و تا آنجا دامنه آن بالا می‌رود که سالروز هشتم اسفند ماه که به نام تربیت و مربیان در این کشور ثبت و ضبط شده است و بیش از دو دهه در تقویم کشور نهادینه شده است، بدون هیچگونه مراسم، تشویق، ترغیب، تقدیر و طرح مسائل تربیتی سپری می‌شود و طبیعی است که این گونه نگاه‌ها، بینش‌ها و عملکردها در صحنه عمل و اجرا، برای مربیان امور تربیتی که ناجیان غریق در سطح مدارس هستند، انگیزه و روحیه چندانی باقی نمی‌گذارد. لذا ضرورت دارد که به مصداق «من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق» از این پاسداران دلسوز عرصه تربیت همواره حمایت و پشتیبانی معنوی و ارزشی بعمل آید.
ب: طرح میان مدت
باید در سه زمینه و عرصه «پذیرش»، «آموزش» و «کارآمدی» برنامه‌ریزی و اقدام نمود.
1.ب: پذیرش
در عرصه پذیرش و به کارگیری و اشتغال مربیان امور تربیتی باید از بین دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و یا دست کم کارشناسی در رشته‌های تربیتی با شرایط خاص و ویژه برای ادامه تحصیل در دانشگاه فرهنگیان پذیرش نمود و از بعد گزینش نیروی انسانی علاوه‌بر دارا بودن صلاحیت‌های عقیدتی و سیاسی به عنوان شرط قطعی و لازم، شرایط کافی را نیز در ابعاد پذیرش در آزمون‌های علمی «رغبت سنجی»، «استعدادسنجی» و «شخصیت سنجی» به عمل آورد و سپس در صورت موفقیت درهمه این موارد، ورود مقدماتی آغاز شود.
2.ب: آموزش
در طی دوره‌های آموزش در دانشگاه بایستی یک بازنگری جدی و اساسی بر مبانی، اصول و سرفصل‌های آموزشی تربیتی صورت پذیرد و با توجه به اینکه موضوع مهم و تعیین‌کننده تربیت یک موضوع بین رشته‌ای محسوب می‌شود، علاوه‌بر آموزه‌های دینی که اساس و محور است مباحث روانشناسی، جامعه‌شناسی، علم ارتباطات و... را مدنظر داشت و یک فرآیند جامع و مانع در مسیر تربیت آینده سازان را ترسیم و پیاده نمود، ضمن اینکه نظارت‌های مستمر اخلاقی برقرار بوده و محیط را نیز باید مساعد و مناسب پرورش همه‌جانبه توانمندی‌های فردی و اجتماعی دانشجویان قرار داد و در کلیه آموزه‌های یادشده اصل آینده پژوهی و آینده نگری باید حاکم و جاری باشد.
3.ب: کارآمدی
برای ایجاد کارآمدی مربیان امور تربیتی ضرورت دارد که یک نوع همکاری و تشریک مساعی در بین سه عنصر ارزشمند مدیر، معلم و مربی در مدرسه شکل واقعی بگیرد، مدیریت مدرسه باید متکی بر اصالت و باور عمیق و همه سو نگرانه تربیتی باشد و مسائل تربیتی را زیربنا و تضمین‌کننده دانش سالم و سازنده در عرصه‌های مختلف زندگی بداند و معلم که دارای سه نقش تربیتی و الگوی سازنده در داخل کلاس، در محیط مدرسه و در فضای جامعه می‌باشد و مربی که رسالت مدار تربیت در کلیه برنامه‌ها و فعالیت‌های مدرسه و آماده‌سازی دانش‌آموزان برای نقش مفید و سازنده اجتماعی در بیرون مدرسه است، بایستی با عزم استوار و دست در دست همدیگر و با همفکری، هم اندیشی، برنامه‌ریزی و پیاده سازی آنها گام‌های مشترکی را بردارند و چنانچه این همدلی و هماهنگی و تعامل مثبت و سازنده شکل بگیرد شاهد آثار اثربخش و سازنده‌ای خواهیم بود و خدای نخواسته در صورت عدم اتفاق و هماهنگی بایستی به حداقل‌ها، آنهم به صورت پراکنده و متفرق اکتفا کنیم و خیل عظیم دانش‌آموزان و نسل آینده را بدون الگوی متحد و هماهنگ، هدایت گر و سعادت بخش رها سازیم که هرگز چنین مباد.
*معاون پرورشی اسبق وزارت آموزش و پرورش