«دودکش» در آسیای میانه
محسن بدیع زادگان
قرار دادن سریال «دودکش» در جدول پخش ماه رمضان شبکه آی فیلم۲ یک انتخاب مناسب برای مخاطبان فارسی زبان این کانال در افغانستان و آسیای میانه در شبهای ماه مبارک رمضان به نظر میرسد.
این مجموعه تلویزیونی به کارگردانی محمدحسین لطیفی یک سریال کمدی صرف نیست، بلکه در پس موقعیتهای کمدی فیلمنامه دودکش و طنازیهای لفظی شخصیتهای این سریال، به یک مفهوم والاتر هم نگاهی جدی دارد؛ خانواده. کانونی که چه در شرع مقدس اسلام و چه در عرف جامعه بسیار قدر و منزلت دیده و بر تشکیل، حفظ و تحکیم آن تاکید شده است. اصولا تمام کنشهای حتیاشتباه شخصیتهای این سریال و به خصوص فیروز مشتاق، کاراکتر اصلی آن به نوعی برای رفاه و آسایش اعضای خانواده است. حتی در پس تمام بلندپروازیها و خیالبافیهای کودکانه نصرت سوزنچیان که شخصیتی سهل انگار و بیخیال به نظر میرسد هم نشانههایی از تعهد به خانواده و احساس مسئولیت در قبال آینده زن و فرزند را میتوان رصد کرد. در واقع عامل مهمی که اتفاقا سبب میشود تا شخصیتهای سریال دودکش در پایان کار عاقبت بخیر شوند و بتوانند گلیم خود را از آب بیرون بکشند همین پشتوانه خانواده است. فیروز مشتاق در طول روز شاید به کرات و به زعم خودش بنا بر مصلحت دروغ میگوید و پشت هم اندازی میکند، از دست سهل انگاریهای سرخوشانه برادر کوچکش بهروز به مرز جنون میرسد، شوهرخواهر بلندپرواز پر دردسرش فغان او را به آسمانها بلند میکند، با عفت همسرش کل کلها دارد، با فرزندانش سروکله میزند؛ در نهایت و در موسم شب اما، همه دور هم جمع میشوند و گل میگویند و گل میشنوند در قالب واحد ارزشمندی به نام خانواده.به عبارت دیگر، چیزی که دست آخر بر تمام ناملایمات و نارساییهای یومیه زندگی میچربد، همین کانون گرم خانوادگی است.
دیگر ویژگی سریال محمدحسین لطیفی، طراحی تکیه کلامهای به نسبت تازه و کمتر شنیده شده برای شخصیتهای اصلی آن است؛ تکیه کلامهایی همچون ان قلت، آمپاس، سفسطه، لول کردن و.... که برآمده از ذهن خلاق برزو نیک نژاد در مقام فیلمنامهنویس است. هرچند که در طراحی برخی از شخصیتها رگههایی از غلو قابل رویت است که با توجه به محتوای طنز سریال، اشکال چندانی نمیتوان بر آن وارد دانست.
سریال دودکش روایت یک زندگی شرافتمندانه است؛ حکایت تکاپوهای فیروز مشتاق، صاحب قالیشویی مشتاق برای گذران زندگی خود و خانوادهاش از طریق کسب رزق و روزی حلال. چیدمان اتفاقات جالب و غیرمنتظره در فیلمنامه به همراه شکلدهی دیالوگهای جذاب و گوش نواز، حاصل کار را برای مخاطب دلپسند و چشم نواز کرده است.
محمدحسین لطیفی پس از سریال معناگرایی همچون «صاحبدلان» با ساخت دودکش نشان میدهد که کارگردان همه فن حریفی است و در ساخت مجموعههای طنز هم حرفهای تازهای برای گفتن دارد.
هرچه هست، سریال دودکش پس از مخاطبان داخلی، میتواند بینندگان خارجی زبان خارج از کشور را نیز با خود همراه کند و در جذب آنها توفیق به دست آورد.