هدیه آقاپور
اگر تولید ملی با همت و پیگیری همگانی شتاب بگیرد، بسیاری از مشکلات معیشتی مردم و مسائل‌ اشتغال و سرمایه‌گذاری حل خواهد شد و آسیب‌های اجتماعی کاهش زیادی خواهد یافت(مقام معظم رهبری،1 فروردین 1397)
بانگ «مقلب القلوب والابصار» هرساله نوید آغازی نو را می‌دهد و پس از آن تحویل سالمان مزین به سخنان گهربار مقام معظم رهبری می‌شود و ایشان به سان پدر دلسوز این امت ضمن تعیین نامی برای سال، نقشه راه را برای کشور ترسیم می‌کنند.
با مروری بر شعار سال دهه 90 در می‌یابیم که در زمینه اقتصاد نیازمند کار و تلاش مضاعف هستیم و تمرکز شعار سال جدید بر خرید و حمایت از تولیدات و محصولات ساخت داخل کشور در ابعاد بین‌المللی، ملی و محلی می‌تواند آثار مثبت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، فنی، قانونی، علمی و تحقیقاتی فراوانی را برجای گذارد.
نقش حمایتی دولت و قانون گذار
 از تولید ملی
رهبر معظم انقلاب در نامگذاری سال‌ها، معمولاً مسئولان را مخاطب قرار می‌دهند اما به گفته ایشان اکنون مخاطب، همه آحاد ملت از جمله مسئولان هستند و همه باید سخت، کار و تلاش کنند.
در همین رابطه دکتر امین اسدی فعال سیاسی و دبیرکل جمعیت حقوق بشر صلح پایدار در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «ما امروزه، چه از نظر دینی و اعتقاد مذهبی و چه از نظر دیدگاه ملی و وطن دوستی به موضوع حمایت از تولید ملی باید توجه زیادی داشته باشیم و ضرورت آن را به خوبی درک کنیم.»
وی ادامه می‌دهد: «تحقق این امر نیاز به یک همت و عزم جدی دارد که همه ما باید اولویت خرید و مصرف خود را بر پایه تولید ملی و محصولات ایرانی گذاشته و بر آن استوار بمانیم. قطعاً در این راه، نقش حمایتی دولت و قانون‌گذار از تولید ملی و همچنین تولید‌کننده در تولید کالای با کیفیت و قابل رقابت چه از نظر قیمت و چه از نظر کیفیت با کالای مشابه خارجی بسیار پر رنگ و حائز اهمیت است و نباید نادیده گرفته شود.»
اسدی می‌افزاید: «باید عملی و همتی باشد بر این کار تا تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی را از یک شعار به یک واقعیت تبدیل کنیم. از طرف دیگر مردم نیز وظایفی دارند، آنها علاوه‌بر اینکه از کالای با کیفیت ایرانی حمایت کافی می‌کنند باید این کالاها را نیز حتی تبلیغ کنند و مقایسه آن کالا با کالای مشابه خارجی را نیز انجام دهند.»
 این فعال سیاسی با‌ اشاره به اهمیت تبلیغات در عرصه معرفی کالای ایرانی اظهار می‌دارد: «ما در کشور خود کالاهای با کیفیت بسیاری را دارا هستیم اما نقش تبلیغاتی صداوسیما و رسانه‌ها در این امر کم رنگ بوده و پیشنهاد می‌شود صداوسیما برای حمایت و تبلیغ کالای ملی تعرفه‌های تبلیغاتی را پایین بیاورند و بخشنامه‌ای تنظیم نمایند که تبلیغ کالای ملی فلان درصد تخفیفی را دارا می‌باشد.»
اسدی تاکید می‌کند: «تولید ملی که با حمایت از نیروی کار و سرمایه ایرانی رقم می‌خورد گامی است در جهت استقلال اقتصادی، فرهنگی و سیاسی ما و مقدمه‌ای خواهد بود بر ‌اشتغال‌زایی‌، کارآفرینی و افزایش بهره‌وری در تمامی عرصه‌ها و همچنین باعث بهبود وضعیت اجتماعی، زندگی مردم و همچنین کاهش نرخ تورم، اثرات مثبت در اقتصاد که منجر به رشد و ترقی کشورمان خواهد شد.»
وی با ‌اشاره به اینکه یکی از پیش نیازهای این مسیر برای رسیدن به نتیجه مطلوب، زمینه‌سازی ذهنی و فرهنگی برای اقشار مختلف جامعه و تبلیغات درخصوص حرکت‌های جهادی و تغییر الگوهای مصرفی کنونی جامعه می‌باشد، می‌گوید: «نهادینه شدن حرکت‌های جهادی مهم‌ترین اصل در افزایش تحقق تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی و پیشرفت در ظرفیت‌های خدماتی و تولیدی کشور است. چرا که بهره وری حاصل و برآیند کارایی و اثربخشی است.»
وی ادامه می‌دهد: «می‌دانیم که سطح بهره وری در کشور ما بسیار پایین است و این بدون شک به الگوی رفتاری برخاسته از فرهنگ عمومی که طی سالیان سال در لایه‌های مختلف جامعه نهادینه شده بازمی‌گردد لذا باید با کار و تلاش چنان‌که در آموزه‌های دینی آمده است، در سطوح مختلف به صورت عملی و نه شعاری حرکت‌های جهادی معنی و مفهوم سازی شده و بعنوان یک ارزش و فرهنگ ملی ضرورت تولید ملی، حمایت از آن نهادینه شود.»
اسدی در پایان خاطرنشان می‌کند: «احساس مسئولیت نسبت به سرنوشت کشور و کل آحاد جامعه امری درونی و با ارزش است که مردمان آن کشور برای توسعه و تعالی میهن خود متعهدانه می‌کوشند منافع ملی را بر منافع شخصی، گروهی و سازمانی ترجیح ‌دهند. ضروری است مسئولان فرهنگی، رسانه‌های گروهی و مراکز آموزشی در تقویت مسئولیت‌پذیری و تعهد ملی در جامعه تلاش نمایند. چرا که بین تعهد ملی و تلاش و حرکت‌های جهادی در راستای تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی رابطه معناداری وجود دارد و تعهد ملی سرمایه‌گذاری ملی و حمایت از سرمایه ملی را فراهم خواهد نمود.»
نسخه حمایت از تولید ملی در کشورهای دیگر
اگر امروز می‌بینیم که کشور ژاپن در جهان اقتصاد حرفی برای گفتن دارد یا کالای ساخت آلمان، اعتبار ویژه‌ای برای خود دست و پا کرده، به این خاطر است که در آن کشورها، «تولید ملی در سایه حمایت از کار و سرمایه ملی» شکل گرفته است.
ژاپن در جریان جنگ جهانی دوم، به کشوری ورشکسته و آلمان به مملکتی کمر شکسته تبدیل شد و مردم در حالی نظاره‌گر پایان خفت بار جنگ جهانی بودند که از شهرها و اقتصادشان چیزی جز تل خاکستر باقی نمانده بود.
با این حال، اراده شرقی در ژاپن و عزم غربی در آلمان، بدین امر تعلق گرفت که باید از نو ساخت و بر پای خود ایستاد.
 آنها نه نفت داشتند که بفروشند و با پولش خرابه‌ها را آباد کنند و نه گاز که صادر کنند و کالای خارجی وارد نمایند و خوش باشند. ژاپنی‌ها و آلمانی‌ها دریافته بودند که خودشان هستند و خودشان. از این رو، کارگاه‌ها و کارخانه‌ها و راه‌ها را خودشان ساختند و قوت غالب‌شان را برنج و سیب‌زمینی داخلی قرار دادند و به جای وارد کردن کالاهای با کیفیت و گاه ارزان خارجی، به همان مصنوعات داخلی کم کیفیت و گران بسنده کردند.
حجت‌الله عبدالملکی اقتصاددان و نظریه پرداز در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «اقتصادی مقاوم است که برای پرش از موانع و مشکلات قدرتمند باشد و مهم‌ترین عامل قدرت اقتصادی، توان بالای تولید ملی است. تولید ملی قوی هم کمی و هم کیفی از یک‌سو وابستگی به خارج را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر باعث استحکام درونی اقتصاد از سطح خانواده تا سطح ملی می‌شود.»
وی با‌ اشاره به اینکه تولید ملی قوی نیازمند تحقق 6 عامل کلیدی از جمله؛ 1. بازار مصرف کافی 2. علم و فن آوری ثروت آفرین 3. مواد اولیه مناسب 4. سرمایه کافی 5. نیروی کار توانمند 6. فرهنگ تولیدی، است می‌افزاید: «در واقع حمایت از کالای ایرانی بدین معناست که هرکس در هر جایگاهی و موقعیتی به تقویت تولید ملی کمک کند؛ یکی با خرید کالای ایرانی (مردم و مصرف کنندگان)، دیگری با تولید بیشتر و با کیفیت‌تر (تولیدکنندگان، سرمایه‌گذاران و کارگران) و دیگران با کوشش علمی در این عرصه گام بردارند.»
این اقتصاددان و نظریه پرداز ادامه می‌دهد: «به طور قطع تقویت تولید ملی و حمایت از کالای ایرانی با تامین بازار خرید کالای ایرانی آغاز می‌شود و به سایر بخش‌ها (تامین مواد اولیه مناسب، علم و فن آوری، سرمایه کافی، نیروی کار توانمند و...) تسری می‌کند.»
عبدالملکی در پاسخ به این شبهه که کشورهای پیشرفته بر مصرف کالای داخلی این‌قدر که ما تاکید داریم تاکید نداشته اند، تصریح می‌کند: «عده‌ای می‌گویند؛ اگر قرار است ما پیشرفت کنیم چرا مسیر کشورهای توسعه یافته را نرویم؟! و این کشورها بر مصرف کالای داخلی تاکید نمی‌کنند! در پاسخ باید بگوییم کشورهای توسعه یافته هم در گذشته بر مصرف داخلی کالا تاکید داشته‌اند و هم در حال حاضر هر زمان نگران تولید ملی شان باشند از مصرف داخلی مراقبت می‌کنند.»
وی تاکید می‌کند: «به عنوان مثال آمریکا پیش از تئوری اقتصاد جهانی- که خودش مطرح کرده است- در انزوای اقتصادی به سر می‌برده است که هدف اصلی آن حفاظت تولیدکنندگان خود از رقابت با تولیدکنندگان اروپایی بوده است. هم اکنون هم هر زمان تولید ملی‌اش را در خطر ببیند به شدت واردات را کنترل می‌کند، حتی اگر با قواعد سازمان تجارت جهانی -WTO که خودش پایه گذاری کرده - در تعارض باشد که آخرین مورد هم چند هفته پیش در جنگ تجاری با چین رخ داد.»
این نظریه‌پرداز اقتصادی بیان می‌کند: «آلمان و فرانسه در دوره پس از جنگ دوم جهانی برای تقویت تولید ملی خود به شدت واردات را محدود کردند همچنین یکی از رموز پیشرفت کره جنوبی، فرهنگ مصرف کالای داخلی و کراهت اجتماعی مصرف کالای خارجی بوده است و هم اکنون کشورهایی مانند هند تاکید جدی بر مصرف کالاهای داخلی دارند، پیش‌بینی شده است هند تا سال 2050 میلادی دومین اقتصاد بزرگ جهان باشد.»
وی در پایان خاطرنشان می‌کند: «در جریان بحران مالی 2008 (که بسیاری بانک‌ها و شرکت‌های اروپایی و آمریکایی ورشکسته شدند) بسیاری از مصرف‌کنندگان اروپایی برای حمایت از تولید ملی خود از خرید کالای خارجی خودداری می‌کردند.»
عملیاتی شدن شعار سال جدید
سیدناصر موسوی لارگانی نماینده مردم اصفهان، فلاورجان و عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی پیرامون موانع پیش روی تحقق شعار سال در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «اجرایی شدن شعار سال 97 همت بالای مسئولین را می‌خواهد و مسئولین هم تا کنون نشان دادند که این همت را ندارند.»
وی ادامه می‌دهد: «وقتی رهبری در سال 95 فرمودند اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل این پیام حاوی این بود که عملکرد مسئولین رضایت‌بخش نیست، چرا که فقط شعار دادن و بسنده کردن به بنر و چاپ بروشور و این مسائل چاره کار نبوده لذا در سال 96 وقتی مجددا رهبری فرمودند اقتصاد مقاومتی، تولید و‌ اشتغال تاکید ایشان بر عملیاتی کردن شعارها بود.»
موسوی لارگانی می‌افزاید: «متاسفانه برخلاف آنچه اعلام می‌شود ما شاهد تحلیل رفتن تعداد شاغلین هستیم، طبق آمار رسمی 16 هزار نفر بیکار شدند و هنگامی که از مسئولین این موضوع را سؤال کردم که این آمار از کجا بیان می‌شود گفتند آنها کسانی هستند که تحت پوشش بیمه بیکاری رفتند از طرف دیگر عده‌ای از این بیمه استفاده نمی‌کنند و یا عده‌ای دیگر قبلا استفاده کردند و اکنون شامل حالشان نمی‌شود، همین آمار نشان می‌دهد که همتی برای اقدام و عمل تا کنون نبوده است.»
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح می‌کند: «رهبری در این سال‌ها برای بحث واردات خیلی وقت گذاشتند و سخنرانی کردند و آنچه که شرط بلاغ است را فرمودند و طبق تاکیدات ایشان دولت باید برخودش حرام کند واردات کالایی که در داخل تولید می‌شود.»
وی می‌افزاید: «متاسفانه امروز مافیای واردات کالای غیر ایرانی خیلی ریشه دوانده و دست‌هایی در کار است و نمی‌خواهند با آنها برخورد کنند یا مافیایی تشکیل شده که جرات برخورد با آنها را ندارند.»
موسوی لارگانی ادامه می‌دهد: «دولت ادعا دارد حجم کالای قاچاق کاهش پیدا کرده و به 12/5 میلیارد دلار رسیده اما حقیقتا این کالای قاچاقی که در بازار خرید و فروش می‌شود و باعث ضربه به تولید و ‌اشتغال شده است و رهبری فرمودند هرجا کالای قاچاق دیدید معدوم کنید، اما ما تاکنون شاهد مبارزه جدی در این زمینه نبودیم.»
سیاست حمایت از تولید ملی نیازمند پیگیری و عملیاتی شدن راهکارهاست. راه‌اندازی «آری به تولید ملی» می‌تواند شروعی برای سرپا شدن اقتصاد کشورمان باشد، به امید روزی که هیچ کارگاه و کارخانه ایرانی به خاطر خرید کالای خارجی توسط مصرف کنندگان ایرانی به ورطه  ورشکستگی و تعطیلی نیفتد.