محمدرضا کلهر
انقلاب مردم یمن در سال 2011 منجر به فرار «علی عبدالله صالح» رئیس‌جمهور پیشین این کشور به عربستان شد. پس از این ماجرا، «عبدربه منصورهادی» به عنوان رئیس‌جمهور موقت یمن انتخاب شد، اما در عمل وی نتوانست انتظارات مردم انقلابی یمن را برآورده کند. به همین دلیل، زمانی که طی یک همه پرسی یکجانبه در سال 2014 منصورهادی به عنوان رئیس‌ جمهور دائم یمن انتخاب شد، جنبش «انصارالله» به همراه جنبش «حراک» در جنوب یمن ضمن تحریم این همه پرسی به شدت با اقدامات منصورهادی مخالفت کردند. در ادامه این روند در فوریه 2015 «عوض بن مبارک» رئیس‌دفتر منصورهادی به اتهام جاسوسی توسط جنبش انصارالله بازداشت شد و این مسئله باعث شد تا منصورهادی و «خالد بحاح» نخست‌وزیر یمن با هدف فشار بر انصارالله استعفا دهند. جنبش انصارالله در واکنش به این استعفا بیانیه قانون اساسی صادر و طبق آن شورای ریاست جمهوری تشکیل و مجلس نمایندگان منحل شد. پس از این مسئله منصورهادی به عدن فرار کرد و از کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس خواستار دخالت نظامی در یمن شد. به دنبال این درخواست ائتلاف متجاوزان تشکیل و یمن مورد حمله قرار گرفت.

جنایت‌های عربستان
جنگ سه ساله یمن باعث شده است که این کشور فقیر عربی خسارت‌های زیادی را متحمل شود. براساس گزارش مرکز حقوق و توسعه در صنعا تعداد کشته‌ها در هزارمین روز این جنگ 13 هزار و 603 نفر بودند که از این تعداد 2887 نفر کودک و 2027 تن دیگر زن بودند. علاوه‌بر این 21 هزار تن دیگر زخمی شدند. در 33 ماه نخست این تجاوز، دو میلیون و 650 هزار نفر از مردم یمن آواره شده‌اند و زیرساخت‌های این کشور نیز نابود شده است. طبق آخرین گزارش‌ها، 409 هزار و 356 خانه، 826 مسجد، 827 مدرسه ، 118 مرکز آموزشی و دانشگاهی، 301 بیمارستان و بهداری، 524 منبع آب آشامیدنی، 106 مرکزآموزشی، 15 فرودگاه، 2144 جاده و پل، 548 کامیون مواد غذایی و 692 فروشگاه مواد غذایی تخریب و نابود شده‌اند. همچنین، طبق اعلام صلیب سرخ، 80 درصد مردم یمن در حال حاضر به آب آشامیدنی، غذا، سوخت و تجهیزات بهداشتی دسترسی ندارند. از جمله پیامدهای دیگر حملات عربستان، نابودی زیرساخت‌های بهداشتی 22 استان یمن، شیوع بیماری وبا و ابتلای و بیش از یک میلیون نفر به این بیماری است، فاجعه‌ای که 2000 نفر قربانی داشته است.

نفت و گاز یمن
طبق گزارش رسانه‌های غربی، ذخایر نفتی یمن در حدود دو میلیارد و 700 میلیون بشکه در سال 2009 برآورد شده است. این رقم معادل دو دهم درصد ذخایر جهانی است. تولید روزانه نفت یمن در سال 2009، 298 هزار بشکه یا فقط چهار دهم درصد از کل تولید جهانی بود که این رقم نسبت به سال 2002 که 457 هزار بشکه بوده، کاهش معناداری داشته است. ذخایر گاز یمن نیز 490 میلیارد متر مکعب یا سه دهم درصد کل آمار جهانی است. برخی منابع دیگر معتقدند که در ماه ژانویه 2014 ذخایر نفت یمن سه میلیارد بشکه بوده است، در همین سال تولید نفت یمن به طور متوسط 127 هزار بشکه در روز بوده است. با این وجود جنگ داخلی یمن تقریبا تمام تولیدات نفت و گاز یمن را متوقف کرده است. درآمد عمومی کشور یمن طی سه سال از آغاز جنگ و محاصره علیه یمن تا نوامبر ۲۰۱۷ کاهش ۸۶ درصدی را تجربه کرده در مقایسه با درآمد سرانه سال ۲۰۱۴ که بالغ بر ۲۲ میلیارد بوده است. وزارت دارایی یمن تاکید کرد که درآمد نفت در سال 2017 در مقایسه با درآمد سال ۲۰۱۴ تا 9/99 درصد کاهش یافته، آن هم به دلیل اینکه طی سه سال از آغاز تجاوز ائتلاف عربی علیه یمن، تولید و صادرات نفت و گاز خام این کشور متوقف شده است. وزارت نفت یمن تاکید کرده که طی سه سال جنگ و تحریم خسارت بخش نفت از این مسئله، بیش از 100 میلیون بشکه نفت برآورده شده است.
فقر گسترده
 مرکز پژوهش و اطلاع‌رسانی اقتصادی یمن اخیرا در گزارشی اعلام کرد که 85 درصد (23 میلیون نفر) از کل جمعیت 27 میلیونی یمن با فقر دست و پنجه نرم می‌کنند، این در حالی است که این رقم پیش از آغاز جنگ، 45 درصد بوده است. طبق گزارش شاخص‌های اقتصادی یمن، در نیمه نخست سال 2017، بالغ بر 17 میلیون نفر از مردم این کشور فقیر، امنیت غذایی نداشته‌اند، 20 میلیون و 700 هزار نفر نیز نیازمند کمک‌های فوری بشردوستانه بوده و 9 میلیون و 800 تن دیگر نیز در خطر قحطی و مرگ ناشی از گرسنگی قرار داشته‌اند. براساس این گزارش، حدود دو میلیون و 200 هزار کودک از سوء تغذیه حاد و 462 هزار تن دیگر نیز از سوء تغذیه وخیم رنج می‌برند، افزون بر آنکه تعداد زنان یمنی دارای سوء تغذیه به یک میلیون و 100 هزار نفر و شمار زنان بارداری که به دلیل سوء تغذیه جانشان در خطر است، به 2 میلیون و 200 هزار نفر رسیده است. همچنین طبق گزارش سازمان ملل، یمن رتبه 151 را از میان 177 کشور بررسی شده در زمینه شاخص‌های توسعه انسانی داراست. این شاخص مبتنی بر معیارهایی مانند امید به زندگی، تحصیلات و سطح زندگی است.
تشدید بیکاری
با توجه به وضعیت کنونی و جنگی یمن آمارهای جدید و قابل اعتنایی در مورد شاخص‌های اقتصادی یمن منتشر نشده است. اما برخی گزارش‌های منتشر شده نشان دهنده این است که تجاوز عربستان به یمن باعث بالا رفتن نرخ بیکاری در این کشور شده است. مرکز تحقیقات اقتصادی و اجتماعی یمن در گزارشی همزمان با شروع جنگ در سال 2015 اعلام کرد که نرخ بیکاری بین افراد 30 تا 60 ساله حدود 64 درصد است. بانک جهانی نیز در سال 2017 نرخ بیکاری در یمن را 64 درصد اعلام کرده بود. البته با توجه به وضعیت اقتصادی و همچنین جنگ، نرخ بیکاری در این کشور، بالاتر از آمارهای اعلام شده است، چرا که ده‌ها کارخانه و مراکز تولیدی در یمن در نتیجه بمباران آل‌سعود ویران شده‌اند. یمن همچنین منابع نفتی و گازی قابل توجهی دارد که نیازمند سرمایه‌گذاری است. تا پیش از حملات عربستان به یمن، شرکت‌های بین‌المللی در تلاش بودند تا در این بخش حیاتی سرمایه‌گذاری کنند، اما عوامل سیاسی-امنیتی و بی‌ثباتی در یمن، این تمایل را از بین برده است.
اما در میان تمامی آمارهای ارائه شده به نظر می‌رسد آمار رسمی دولت یمن را می‌توان به عنوان مبنای هرگونه تحلیلی قرار داد. وزارت دارایی یمن از افزایش ۶۰ درصدی نرخ بیکاری و افزایش ۸۵ درصدی شمار افراد زیر خط فقر طی سه سال تجاوز و محاصره ائتلاف عربی علیه یمن خبر داده است. درآمدهای مالیاتی در معاملات تجاری و بین‌المللی (عوارض گمرکی) در ماه نوامبر 2017 شاهد کاهش 64 درصدی نسبت به ارزش گمرکی قبل از تجاوز و محاصره یمنی‌ها است. بنا بر بیانیه وزارت دارایی یمن عواید مالیات بر درآمد و درآمد مالیاتی فروش نیز در مقایسه با درآمدهای 2014 پیش از تجاوز و محاصره یمن، 63 درصد کاهش یافته است.
علاوه ‌بر این، طبق گزارش‌های سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو) بیش از هفت میلیون نفر در سال 2017 در خطر قحطی و گرسنگی قرار داشتند. در واقع از زمان شروع جنگ یمن در سال ٢٠١٥ اقتصاد این کشور به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. گرچه آمار رسمی در این مورد در دسترس نیست اما شواهد نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی یمن از سال ٢٠١٥ به میزان بیش از 37 درصد کاهش یافته و ‌اشتغال بخش خصوصی نیز به شدت محدود شده است. علاوه ‌بر این، تجاوز عربستان به یمن باعث افزایش نرخ تورم و فشار بر نرخ ارز شده است. همچنین، تقریبا ٤٠ درصد از خانوارهای یمنی منبع اصلی درآمد خود را از دست داده‌اند. چشم‌انداز اقتصادی یمن به شدت به بهبود وضعیت سیاسی- امنیتی و سرنوشت جنگ مرتبط است. در واقع اگر جنگ پایان یابد انتظار می‌رود در سال ٢٠١٨ و ٢٠١٩ به ترتیب 9 و ١٤ درصد تولید ناخالص کشور رشد داشته باشد. اما حتی در این سناریو نیز نرخ فقر چندان کاهش پیدا نخواهد کرد. علاوه ‌بر این، بدهی دولتی یمن در سال 2016‌،40/85 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور بوده است.

کودکان
تجاوز عربستان به یمن، کودکان یمنی را بیش از همه، هدف قرار داده است. نابودی زیرساخت‌های بهداشتی یمن، باعث در معرض خطر قرار گرفتن جان هزاران کودک یمنی شده است. تاکنون بیش از 13 هزار یمنی به دنبال تجاوز عربستان کشته شده‌اند. شمار کودکان کشته شده در جنگ یمن، 2887 نفر و مجروحین 2730 تن اعلام شده است. حملات ائتلاف سعودی به یمن باعث نابودی 301 بیمارستان و بهداری و همچنین 827 مدرسه شده است. همچنین بیش از یک میلیون یمنی به بیماری وبا مبتلا شده و 2000 تن دیگر نیز جان خود را از دست داده‌اند. طبق اعلام یونیسف، دو میلیون کودک در یمن از سوء تغذیه حاد رنج می‌برند. علاوه‌ بر این، در یمن در هر 10 دقیقه، یک کودک به دلیل سوء تغذیه و بیماری جان خود را از دست می‌دهد. بیش از ۴6۰ هزار کودک یمنی نیز به دلیل سوء تغذیه شدید با خطر مرگ مواجه هستند. طبق اعلام یونیسف ارتش سعودی فقط در سال ۲۰۱۶، ۲۳ هزار نوزاد و ۲۷۳ مادر را کشته است.

خسارت‌های عربستان
اما انقلابیون یمن نیز با حمله به استان‌های جنوبی عربستان باعث تحمیل خسارت‌های زیادی بر عربستان  شده‌اند. در 33 ماه نخست این جنگ، 1200‌ تانک و خودروی زرهی عربستان، 12 بالگرد آپاچی و پنج جنگنده اف 15 و اف 16 و همچنین 10 کشتی جنگی و ده‌ها قایق جنگی توسط انقلابیون یمن منهدم شده‌اند. علاوه‌ بر این حمله عربستان به یمن، باعث کاهش ذخایر ارزی ریاض از 737 میلیارد دلار به 437 میلیارد دلار شده است. در واقع به دنبال شکست‌های متعدد آل‌سعود در جنگ یمن اخیرا پادشاه عربستان رئیس ‌ستاد و فرمانده نیروی هوایی و زمینی ارتش این کشور را برکنار کرد. همچنین این جنگ باعث شده است تا رسانه‌های مستقل غربی «محمد بن سلمان» را به عنوان جنایتکار جنگی معرفی کنند و در سفر وی به انگلیس، نهادهای حقوقی و مدنی علیه وی اعتراضات بسیاری انجام دادند.
علاوه ‌بر این، روز 6 فروردین ماه 97 همزمان با چهارمین سالگرد تجاوز آل‌سعود به یمن، انقلابیون یمنی با هفت موشک بالستیک دیگر، مناطق مختلف عربستان از جمله «ریاض» را هدف قرار دادند. یگان موشکی یمن در این مورد اعلام کرد در راستای تحقق خواسته رهبر جنبش انصارالله، چندین موشک بالستیک را به اهدافی در عربستان شلیک کرده است. یگان موشکی یمن با بیان اینکه اسم این عملیات «شهید ابوعقیل» بود بیان داشت که موشک‌های شلیک شده از نوع «برکان اچ-2»، «بدر» و «قاهر» بوده و هدف آنها نیز فرودگاه بین‌المللی «ملک خالد» شهر ریاض، فرودگاه «ابها» در «عسیر» و فرودگاه «جیزان» و مناطقی در جنوب عربستان بوده است. طبق اعلام منابع رسمی یمنی و عربی این موشک‌ها با دقت به اهداف مورد نظر اصابت کرده‌اند. در این میان اما، نکته مهم‌تر از شلیک این هفت موشک، شکست مفتضحانه سامانه دفاعی عربستان در رهگیری این  موشک‌هاست؛ با آنکه تلویزیون دولتی عربستان از رهگیری یک موشک بالستیک توسط سامانه دفاع هوایی این کشور بر فراز ریاض خبر داده است اما مردم با انتشار فیلم‌ها و تصاویری در شبکه‌های اجتماعی، از منفجر شدن موشک شلیک شده عربستان و اصابت آن به یک منطقه در داخل ریاض خبر می‌دهند. منابع خبری حتی با انتشار فیلمی گزارش داده‌اند که یکی از موشک‌های شلیک شده از سامانه دفاع هوایی عربستان، دچار نقص فنی شده و لحظاتی بعد در داخل شهر ریاض فرود آمده است!

نتیجه
حمله و تجاوز 24 ماهه رژیم آل سعود به یمن، این کشور فقیر عربی را با بحران انسانی بزرگی مواجه کرده است. حملات هوایی ائتلاف سعودی در کنار نابودی زیرساخت‌های یمن باعث شده است تا مردم یمن هیچ سرپناهی در جهت نجات جان خود نداشته باشند. در شرایط کنونی محمد بن سلمان در باتلاق یمن گرفتار شده است و برای نجات از این باتلاق، به دنبال دستیابی به یک پیروزی میدانی است اما پیشرفت‌های موشکی انقلابیون یمنی باعث شکست بن سلمان در این مسیر شده است. علاوه ‌بر این، جامعه جهانی نیز اکنون ولیعهد سعودی را به عنوان یک جنایتکار می‌شناسد و در سفر وی به انگلیس گروه‌های حقوق بشری علیه بن سلمان تظاهرات زیادی برپا کرده‌اند. به نظر می‌رسد که عربستان به دنبال آن است تا با حمایت «دونالد ترامپ» در عرصه میدانی با دستیابی به یک دستاورد ملموس، زمینه را برای مذاکرات با انقلابیون یمن در جهت خروج از این بحران مهیا کند.