عضو شورای فقهی بورس :
بانکها زمینه اسلامی شدن ندارند
عضو شورای فقهی بورس با بیان این که بانک توان اسلامی شدن ندارد افزود: سود علی الحساب در هیچ کتاب فقهی نیامده است.
حجت الاسلام غلامعلی معصومی نیا در گفتوگو با خبرگزاری تسنیم درباره وضعیت بانکداری در کشور و میزان تناسب آن با موازین شرعی با اشاره به ماهیت بانک اظهار کرد: ذات بانک برای ورود به بازار واقعی و چرخه تولید ساخته نشده بلکه ماهیتش آن است که پول بگیرد و پول بدهد و سود روی پولش بگیرد. بنابراین برای تحقق هدف خود همه سختیها و خطرات و ریسکها را به گردن مشتری می اندازد. به زبان امروزی ، بانکها مثل افرادی هستند که بدون پذیرش ریسک با اطمینان خاطر روی صندلی خود مینشینند و پول قرض میدهند و بهره دریافت میکنند. در واقع ساختار بانک ، توان اجرای صحیح عقود اصیل اسلامی را ندارد زیرا ماهیتش برای ریسک کم و سود ثابت طراحی شده است.
عضو شورای فقهی بورس درباره سود علیالحساب گفت: در تخصیص منابع و اعطای تسهیلات در بانک معضلی به نام صوریسازی قراردادها اتفاق افتاد و از سوی دیگر از جانب تجهیز منابع و جذب سپردهها نیز کلاهشرعی و معضلی به نام علیالحساب به وجود آمد.
معصومی نیا ادامه داد: تجهیز و جذب سپرده از مردم صورت می گیرد و مابه ازای آن سود به مشتری پرداخت میکنند و سپس بانک منابع سپردهای را در قالب قرارداد بانکی همچون مرابحه، مضاربه، جعاله و ... به مردم وام و تسهیلات میدهد. در قانون عملیات بانکی بدون ربا تصریح شده که به جای اینکه بانک وام را قرض بدهد و بهره دریافت کند در قالب عقود اسلامی وام بدهد که چون ذات بانک ربوی بود این عقود اسلامی صوری و غیرواقعی شد و وقتی این عقود صوری بشود انگار ربا می شود و دوباره به قرض و بهره مبدل میگردد.
وی افزود: برای اینکه سود ثابت به سپردهگذار را حل کنند آمدهاند سود علیالحساب را معرفی کردهاند. سود علیالحساب در هیچ کتاب فقهی و اسلامی وجود ندارد. بانکها آن را به این شکل توجیه میکنند که ابتدا یک سود ثابت علیالحساب در قالب قرض به مشتری میدهیم و وقتی سود واقعی تسهیلات داده شده معلوم شد ، سود سپرده اعطایی به مردم را کم و زیاد میکنیم و اینگونه مشکل برطرف می شود. اولا باید گفت که علیالحساب هیچ مبنای شرعی ندارد دوما اینکه ابتدا باید فعالیت به اتمام برسد و سپس سود را به سپردهگذار پرداخت کرد سوما که اکنون براساس مستندات ، اکثر اوقات ، سود علی الحساب به صورت ثابت به سپرده گذار پرداخت می شود و اینکه می گویند سودها را محاسبه میکنند عملا اجرایی نمی شود.
عضو شورای فقهی بورس در زمینه نرخ بالای سود تسهیلات بانک ها اظهار کرد: مسئله سود تسهیلات با نرخ بالا و کمرشکن همه فرع و حاشیه موضوع بانکداری رباآلود امروزه ما است. اصل قضیه و معضل اساسی ساختار و ماهیت بانک است که از اساس با مبانی اسلامی در تضاد است.
معصومی نیا خاطرنشان کرد: ما نمیگوییم که از فردا بانکها راتعطیل کنند این کار نه عاقلانه است و نه مصلحت . باید صاحبنظرها و اندیشمندان با هماندیشی و ارائه مدل اقتصادی، ساز و کاری را طراحی کنند که بانک هدفش و وظیفهاش ورود به بازار واقعی کالا و چرخه تولید بشود نه اینکه پول قرض بدهد و بهره بگیرد.