فریده شریفی

 با شروع فصل پاییز و سرد شدن تدریجی هوا برخی افراد به یاد لیمو شیرین و شلغم می‌افتند، به یاد آمپول و سرماخوردگی، به یاد استراحت و  در خانه ماندن، اما عده دیگر هم به یاد زیبایی این فصل، تنوع رنگ‌ها، لطافت هوا و خوردن باقالی و لبوی داغ می‌افتند، آری پاییز فصل انار است، فصل گردو، پسته و تخمه گل آفتابگردان... فصل دور هم جمع شدن و در کنار خانواده و فامیل بودن است، روزها کوتاه و شب‌ها طولانی می‌شود و چه زیباست که صله ارحام در این فصل زیبا انجام شود و تمام افراد فامیل و خویشاوندان با خوردن میوه و شیرینی و آجیل صفا و صمیمیت را به خانه‌ها باز گردانند و خستگی روزها تلاش و کوشش را از تن بیرون کنند.
فصل پاییز، فصل شب‌نشینی و دور هم جمع شدن خانواده و فامیل است، سرمای هوا باعث می‌شود که افراد خانواده زودتر به خانه بیایند و در کنار یکدیگر اوقات شب را سپری کنند، اما شرط این دور هم جمع شدن و لذت بردن از بودن کنار یکدیگر سلامتی است و اگر یکی از افراد خانواده بیمار باشد این فصل زیبا تبدیل به فصلی پر دردسر خواهد شد.
فصل رنگارنگ با بیماری‌های متنوع
فصل پاییز و البته زمستان، زمان اوج ابتلا به بیماری‌های گوناگون است هر چند سرماخوردگی و آنفلوآنزا مهمترین بیماری این فصل‌ها می‌باشد اما بیماری‌های دیگر نیز همزمان با فرا رسیدن این فصل‌ها به سراغ انسان می‌آید و او را به زحمت و دردسر می‌اندازد.
سردرد، سینوزیت و آبریزش بینی از دیگر بیماری‌های رایج این فصل می‌باشند که طاقت انسان را کم می‌کنند و او را از کار و زندگی باز می‌دارند، یک متخصص گوش و حلق و بینی در این باره می‌گوید: «سینوس‌ها به طور طبیعی پر از هوا هستند اما وقتی مسدود و پر از مایع می‌شوند، باکتری‌ها در آنها شروع به رشد می‌کنند و باعث عفونت می‌شوند، این عفونت سینوزیت نامیده می‌شود، بیماری سرماخوردگی یا آنفلوآنزا عفونت‌های سینوزیتی را تشدید می‌کند، ترشحات زردرنگ از بینی، سردرد و احساس فشار و درد از علائم سینوزیت است و مهمترین راه پیشگیری از این بیماری، دوری از هوای آلوده و مصرف مایعات فراوان است. قرار گرفتن در معرض سرمای شدید، باد کولر یا پنکه و جریان مستقیم هوا این بیماری را تشدید می‌کند.»
بیماری‌های پوستی و اگزما نیز از دیگر بیماری‌های شایع فصل سرما هستند که علائم آن قرمزی، خشکی، خارش و سوزش در پوست و تاول‌های ریز است.
فاطمه خیرخواه دانشجوی رشته پزشکی درباره علت بیماری‌های پوستی می‌گوید: «پوست افرادی که به اگزما یا حساسیت‌های پوستی، جوش، تاول و خشکی مبتلا می‌شوند معمولاً بسیار خشک و تحریک‌پذیر است و عامل ژنتیکی و وراثتی، شرایط زندگی و تغییرات آب و هوایی، همچنین نوع تغذیه در ایجاد بیماری‌های پوستی بسیار تأثیرگذار است.
وی اضافه می‌کند: «نگرانی، اضطراب و استرس نیز بر روی بیماری‌های پوستی تأثیر فراوان می‌گذارد و معمولاً کسانی که به اگزما، آلرژی‌های پوستی و عفونت‌های باکتریال مبتلا می‌شوند افرادی مضطرب و نگران هستند که نسبت به هر مسئله‌ای ابراز نگرانی می‌کنند.»
استفاده از دستگاه بخور و مرطوب نگه داشتن فضای خانه، استفاده از کرم‌های مرطوب کننده و لوسیون‌های مناسب، پرهیز از هر گونه استرس و نگرانی و استفاده از غذای مناسب، میوه‌ها و سبزیجات تازه از جمله راهکارهایی است که این دانشجوی پزشکی برای درمان بیماری‌های پوستی در فصل پاییز و زمستان توصیه می‌کند.
شروع فصل پاییز که با ریزش برگ آغاز می‌شود معمولاً با گرده افشانی گیاهان مختلف هم همراه است و همین مسئله موجب می‌شود که بیماری آلرژی نیز در این فصل شیوع زیادی پیدا کند.
آبریزش بینی، خارش گلو، سوزش بینی و چشم از جمله عوارض این بیماری است.
خانمی که خود را دانشجوی معماری معرفی می‌کند درباره بیماری‌های فصل پاییز و به ویژه آلرژی و حساسیت به گزارشگر کیهان می‌گوید: «خوشبختانه من به دلیل اینکه از میوه‌ها و سبزیجات متنوع و تازه استفاده می‌کنم و از غذاهای فرآوری شده پرهیز می‌کنم کمتر به بیماری مبتلا می‌شوم به خصوص اینکه ورزش کردن و پیاده‌روی را با زندگی خودم همراه و هماهنگ کرده‌ام و روزی نیست که حداقل چند حرکت ورزشی انجام ندهم اما متأسفانه با آغاز فصل پاییز و یا فصل بهار که گرده افشانی گل‌ها آغاز می‌شود آلرژی من هم شروع می‌شود و عطسه‌های ممتد و پی در پی و آب‌ریزش بینی و چشم امانم را بریده است و من را از کار و زندگی بازداشته است. گاهی سر کلاس درس آنقدر عطسه می‌کنم که مجبور می‌شوم کلاس را ترک کنم و برای مدتی از فضای درس و کلاس دور بمانم.»
وی اضافه می‌کند: «البته به پزشک متخصص هم مراجعه کرده‌ام و توصیه‌های پزشک را رعایت می‌کنم مثلاً از خوردن غذاها و میوه‌های حساسیت‌زا مانند بادمجان، گوجه‌فرنگی، سوسیس و کالباس و... جداً پرهیز می‌کنم اما به دلیل شرایط خاص این فصل‌ها بیماری آلرژی من شروع می‌شود و من را به دردسر می‌اندازد.»
این دانشجو همچنین تصریح می‌کند: «به دلیل همین بیماری سعی می‌کنم از رفتن به پارک و باغ خودداری کنم زیرا گرده‌های گل، گرد و غبار و قارچ‌هایی که روی درختان و برگ‌ها وجود دارد عامل تشدید کننده بیماری آلرژی است.»
دردهای مفصلی و استخوان درد، بیماری‌های قلبی و بیماری‌های روحی و افسردگی نیز از دیگر بیماری‌های شایع در فصل پاییز و زمستان هستند که با کاهش دما و سردی هوا خود را بیشتر نمایان می‌سازند.
تحقیقات نشان می‌دهد که با شروع فصل سرما برخی از افراد مبتلا به افسردگی فصلی می‌شوند و تمایل دارند که در این فصل در تنهایی و انزوا به سر ببرند و از معاشرت با دیگران پرهیز کنند.
براساس این تحقیقات شیوع افسردگی فصلی بین زنان به مراتب بیشتر از مردان است اما علائم این اختلال در مردان شدیدتر می‌باشد، هر چند که عامل ژنتیکی در ایجاد این اختلال موثر می‌باشد اما با مشاوره درمانی و مراجعه به کارشناسان متخصص، این بیماری بهبود پیدا می‌کند. شرکت در جمع‌های فامیلی یا میهمانی‌های دوستانه، معاشرت با خویشاوندان و گفت‌وگو و تبادل‌نظر با دیگران از جمله راه‌هایی است که می‌تواند در درمان بیماری افسردگی موثر واقع شود.
استرس و فشار عصبی به توانایی عملکرد سیستم ایمنی صدمه می‌زند، افراد مضطرب با فشار عصبی بالا بیشتر مستعد بیماری هستند، لذا دوری کردن از هرگونه فشار عصبی و استرس می‌تواند انرژی فرد را چه از لحاظ روحی و چه از لحاظ جسمی افزایش دهد و روحیه او را قوی و توانمند سازد.
پیشگیری بهتر از درمان
میکروب‌ها و ویروس‌ها به راحتی بین افراد سرایت کرده و به کسانی بیشترین صدمه را می‌زنند که از سیستم ایمنی ضعیفی برخوردارند، اغلب بیماری‌های واگیردار و عفونی اگر به موقع درمان نشوند خطرناک خواهند شد و حتی به مرگ منجر خواهند شد بنابراین پیشگیری از این بیماری‌ها می‌تواند در عدم ابتلا به آنان بسیار موثر باشد و از وقوع مرگ و نیستی جلوگیری کند.
«محمد عسگری» درمانگر درباره راه‌های پیشگیری از بیماری‌های فصل پاییز و زمستان می‌گوید: «از آنجا که غالب بیماری‌های مسری و واگیردار از طریق تماس با فرد بیمار منتقل می‌شود بهترین راه حفاظت در مقابل این بیماری‌ها، شستن مکرر دست‌ها با آب گرم و صابون است. پوشیدن لباس‌های مناسب در این فصل‌ها که دمای هوا پایین می‌آید از دیگر راه‌های پیشگیری از بیماری‌های این فصل است.»
وی اضافه می‌کند: «محیط خانه و فضای کار خود را نیز باید تمیز نگه داریم تا باکتری‌ها و ویروس‌ها امکان اشاعه نداشته باشند، نوشیدن غذاهای سالم، مایعات فراوان، میوه و سبزیجات تازه و سالم نیز در عدم ابتلا به بیماری‌های عفونی موثر است.»
این درمانگر همچنین می‌گوید: «کسانی که در محیط‌های آلوده به دود سیگار قرار می‌گیرند سریع‌تر از دیگر افراد به بیماری دچار می‌شوند زیرا دود سیگار مجاری تنفسی آنان را حساس می‌کند و در مقابل ویروس‌ها آسیب‌پذیرتر هستند.»
یک متخصص تغذیه نیز دراین‌باره می‌گوید: «مهمترین عامل داشتن یک بدن سالم، تغذیه مناسب است، نوشیدن آب و مایعات مناسب و خوردن غذاهای سالم تاثیر فراوانی در عدم ابتلا به بیماری‌های گوناگون دارد.» وی اضافه می‌کند: «نقش ویتامین ها را نیز در جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها نباید نادیده گرفت، به طور مثال ویتامینC  در تمام اشکال آنچه به شکل قرص، چه شربت و چه میوه می‌تواند برای جلوگیری از سرماخوردگی موثر باشد. ویتامین B  نیز که در غلات به وفور وجود دارد از دیگر ویتامین‌های ضروری بدن است، ویتامین‌های دیگری نظیر E، K، D و... نیز که در گوشت قرمز، گوشت‌مرغ، غلات، حبوبات، تخم‌مرغ، شیر و ماست یافت می‌شود از دیگر ویتامین‌های مورد نیاز سیستم ایمنی هر انسانی است.»
به گفته این متخصص تغذیه، ماده‌ای به نام «کوئرسیتین» وجود دارد که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و در تقویت دستگاه ایمنی بدن بسیار موثر است بنابراین خودرن سبزیجات و میوه‌هایی که پوست تیره دارند مثل سیب یا کلم بروکلی، کلم‌قرمز، پیاز قرمز، زغال اخته، گیلاس، لوبیا، چای و... که مقادیر زیادی از این ماده ضداکسیدان دارند در عدم ابتلا به بیماری‌های ویروسی همچون سرماخوردگی و آنفلوآنزا و حتی بیماری سرطان تاثیر فراوانی دارد.
استراحت کافی
هر انسان سالمی حداقل به 7 تا 8 ساعت خواب کافی نیاز دارد تا سیستم ایمنی بدنش در بهترین وضعیت ممکن قرار گیرد، اما افرادی که بیمار می‌شوند به زمان بیشتری برای استراحت نیاز دارند تا با بیماری مقابله کنند. بیماران بهتر است در خانه بمانند تا هم در زمان کوتاهتری بهبود پیدا کنند و سرعت درمان آنان بیشتر شود و هم از شیوع بیماری و سرایت آن به دیگران جلوگیری کنند.
محمد عسگری درمانگر دراین‌باره می‌گوید: «گاهی بچه‌هایی را به درمانگاه می‌آورند که سرما خورده و یا آنفلوآنزا گرفته‌اند اما به دلیل اینکه خوب استراحت نکرده‌اند و زمان کافی برای بهبود آنها در نظر گرفته نشده ویروس بیماری به طور کامل از بدن آنان خارج نشده و دوباره به این بیماری مبتلا شده‌اند.»
وی اضافه می‌کند: «نکته جالب اینجاست که برخی از خانواده‌ها بار اول که برای درمان فرزند خود می‌آیند خودشان سالم هستند و هنوز مبتلا نشده‌اند اما بار دیگر فرد یا افراد دیگری از خانواده هم مبتلا شده‌اند و برای درمان به پزشک مراجعه می‌کنند.»
این درمانگر تصریح می‌کند: «در حالی که اگر همان بار اول فرزند خود را به خوبی مراقبت می‌کردند و تمام نکات ایمنی و بهداشتی را رعایت می‌کردند هم فرزندشان سریع‌تر بهبود پیدا می‌کرد و هم دیگر افراد خانواده به بیماری مبتلا نمی‌شدند.»
آغاز فصل پاییز و کاهش دما علت اصلی سرما‌خوردگی به آنفلوآنزا و دیگر بیماری‌های این فصل نیست چرا که این بیماری‌ها معمولا ویروسی هستند و از دیگران به انسان منتقل می‌شود اما سرما می‌تواند باعث کاهش استقامت و نیروی بدنی شود. کسانی که احساس سرما می‌کنند و در معرض ویروس‌های مختلف قرار می‌گیرند به دلیل احساس ضعف بدنی پذیرای ویروس می‌شوند و سریع‌تر به بیماری دچار می‌گردند به همین دلیل با رعایت مسائل ایمنی و بهداشتی می‌توان سیستم ایمنی بدن را تقویت کرد و سلامت جسمی و روحی را تضمین کرد.