عصر چهارشنبه، درست یک روز قبل از مراسم تنفیذ ریاست جمهوری آقای روحانی، طرح تحریم‌های تازه آمریکا که در کنگره این کشور با اکثریت قاطع به تصویب رسیده بود، همانطور که پیش‌بینی و اعلام شده بود، از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا هم به تصویب رسید و برجام بار دیگر به طور رسمی از سوی این کشور نقض شد. هیئت نظارت بر برجام پیش از تایید نهایی این دور از تحریم‌ها، با برگزاری جلسه‌ای اعلام کرده بود، تصمیمات 16 بندی را با هدف نشان دادن واکنش مناسب به این تحریم‌ها اتخاذ کرده است. البته تاکنون جزئیات این تصمیمات بنا به دلایل نامعلومی محرمانه مانده است. اصولا چنین تصمیماتی با صدای رسا و با هدف تاثیر گذاشتن بر محاسبات و تصمیمات حریف اعلام می‌شوند اما، هنوز این هیئت، دلیل این پنهانکاری را اعلام نکرده است.
مرور مواضع دولت و رسانه‌های نزدیک به آن طی چند روز گذشته اما نشان می‌دهد، دولتمردان به‌رغم تایید چند باره اینکه، آمریکایی‌ها با این دور از تحریم‌ها، برجام را نقض کرده‌اند، بنای برهم زدن این توافق را که مدتهاست یک طرفه اجرا می‌کنیم ندارند. آقای عراقچی نیز پس از امضای این تحریم‌های بی‌سابقه از سوی ترامپ، تصریح کرد آمریکایی‌ها برجام را نقض کرده‌اند. دولت محترم، یا به دلیل «ناچاری» یا قرار گرفتن در «زمین بازی حریف» و یا حتی «امیدواری به وفای عهد طرف‌های اروپایی» یعنی انگلیس، آلمان و فرانسه، تاکنون فقط در حد حرف، برجام را با احتیاط «نقض شده» تلقی کرده و فقط انتقاداتی را متوجه بدعهدی‌های آمریکایی‌ها کرده است.
«ناچار» از آن جهت که، بدون گرفتن تضمین‌های معتبر و کتبی، امتیازات مطالبه شده از سوی 1+5 در توافق برجام را تمام و کمال و پیشاپیش داده است. دوربین‌های ناظر بر مراکز هسته‌ای، 24 ساعته فعالند، بازرس‌های بین‌المللی در زمان‌بندی‌های مشخص شده، می‌آیند و می‌بینند و گزارش پایبندی کشورمان به توافق را تایید می‌کنند و می‌روند، راکتور اراک تخریب و قلب آن بتن‌ریزی شده است، در برخی حوزه‌ها مثل میزان ذخایر اورانیوم غنی شده حتی، طبق اعلام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران یک سوم میزان مجاز توافق شده، نگهداری می‌کند! بنابراین با توجه به مکانیزم تعبیه شده از سوی حریف در مذاکرات هسته‌ای (مکانیزم ماشه) و اینکه ما تمام امتیازات را از پیش داده و تضمین کتبی و محکمی نگرفته‌ایم، دولت «شاید» خود را «ناچار» به پذیرفتن این شرایط می‌بیند! لذا توان برهم زدن آن را در خود نمی‌بیند.
جملاتی مثل«آمریکایی‌ها از خدا می‌خواهند برجام را پاره کنیم» یا «هدیه خروج ایران از برجام را به آقای ترامپ نخواهیم داد» که این روزها زیاد از سوی دولتمردان و رسانه‌های همسو با دولت می‌شنویم نیز، تداعی‌کننده چیزی نیست جز، «بازی کردن در زمین دشمن». خروجی این نوع تفکر یعنی اولا پذیرفته‌ایم تحریم‌ها «حد یقفی» ندارند و ثانیا به برجام در هر شرایطی(چه نقض شده چه نشده باشد) پایبندیم. چه چیزی برای آمریکایی‌ها، شیرین‌تر از این شرایط؟! هم امتیازات بی‌نظیر برجام را دارند، هم تحریم‌ها را هر وقت اراده می‌کنند، اضافه می‌کنند و هم اینکه هیچ نگرانی از واکنش ایران علیه خود ندارند چرا که شنیده‌اند ایرانی‌ها می‌گویند، هدیه خروج از برجام را به آقای ترامپ نخواهند داد! «امیدواری به وفای به عهد طرف اروپایی» اما، قصه تلخ و غم‌انگیز دیگر برجام است. بخوانید:
اشاره کردیم که، فردای تصویب نهایی تحریم‌های آمریکا، مصادف شد با مراسم تنفیذ دوازدهمین رئیس‌جمهوری کشورمان. در همین ایام شبکه تلویزیونی «دوویچه وله» آلمان اعلام کرد، با دفتر «فدریکا موگرینی»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره چرایی سفرش به تهران جهت شرکت در مراسم تحلیف ریاست جمهوری حسن روحانی تماس گرفته و این پاسخ را شنیده که، «حمایت اتحادیه اروپا از مردم ایران» انگیزه این سفر بوده است. «تأکید بر همکاری اتحادیه اروپا در اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و همکاری‌های دوجانبه و تلاش برای دست‌یابی به صلح در منطقه با هدف تحقق خواسته‌های تمام مردم ایران» از دیگر اهداف این سفر از سوی دفتر موگرینی عنوان شده است.
سایت دویچه وله این را هم نوشته که «فدریکا موگرینی» با عنوان رئیس‌کمیسیون «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) به تهران سفر می‌کند و علاوه بر شرکت در مراسم تحلیف حسن روحانی دیدارهای دوجانبه‌ای نیز با مقام‌های ایرانی برای بررسی وضعیت کنونی برجام و اقدامات پیش روی برای اجرای کامل آن خواهد داشت.(!) «گسترش همکاری‌های دوجانبه‌ اتحادیه اروپا با ایران و مسائل منطقه» نیز از دیگر محورهای گفت وگو در این دیدارها عنوان شده است.
پیش از این «لائوران دویل»، هماهنگ‌کننده مطبوعاتی دفتر موگرینی در کمیسیون اتحادیه اروپا نیز در واکنش به بدعهدی‌های آمریکا و خطرات آن برای برجام گفته بود «تمامی کشورهای شرکت‌کننده در مذاکرات اتمی پایبندی ایران به برنامه جامع اقدام مشترک را تأیید کرده‌اند. اما اتحادیه اروپا مایل نیست در مورد سیاست‌های آتی آمریکا گمانه‌زنی کند»(!)
چکیده این موضع‌گیری‌ها یعنی اروپا، همان که برخی دولتمردان، به وفاداری آن دل بسته بودند و در توجیه بدعهدی‌های پی در پی آمریکا می‌گفتند، «آمریکا فقط یکی از اعضای 1+5 است»؛ و درباره تضمین برجام از سوی اتحادیه اروپا قلم‌فرسایی کرده و سخنرانی می‌کردند نیز، در دشمنی با ایران، با جناب ترامپ، هیچ اختلاف نظری ندارند و تحریم‌های تازه آمریکا را، ناقض برجام نمی‌دانند، اما در عین حال، قصد دیدار با طرف‌های ایرانی را دارند برای«بررسی وضعیت برجام و اقدامات پیش رو برای اجرای کامل آن.» و صد البته گفت‌و‌گو درباره مسائل منطقه‌ای که ایران و متحدانش در آن دست برتر را دارند!
اما در چنین فضایی، عده‌ای تلاش می‌کنند سفر موگرینی به ایران برای شرکت در مراسم تحلیف آقای روحانی را به عنوان یک «دستاورد برجام» فاکتور کنند! تحقیر از این بالاتر؟! با تحریم‌های آمریکا علیه کشورمان که نقض صریح و قطعی برجام است همراهی می‌کنند و بلافاصله‌، برای عرض تبریک و رایزنی جهت اجرای تمام و کمال توافق(بخوانید حصول اطمینان از ادامه پایبندی ایران به انجام تعهدات) به کشورمان سفر می‌کنند و ما هم این سفر را دستاورد برجام جا می‌زنیم!
آقایان! امروز اگر، تمام ایران را هم تعطیل می‌کردیم، رهبران تمام کشورهای دنیا هم برای شرکت در مراسم تحلیف به ایران می‌آمدند، تا زمانی که تحریم‌ها اضافه می‌شوند و از انجام تعهدات حریف هم خبری نیست، این آمدن‌ها و رفتن‌ها هیچ آورده اقتصادی و غیر اقتصادی برایمان نخواهند داشت جز تحقیر.
اما چه باید کرد؟ روسیه به همراه ایران و کره شمالی در این تحریم‌ها، از سوی آمریکا هدف قرار گرفته‌اند. روس‌ها، با اخراج 755 دیپلمات آمریکایی، مصادره دو ساختمان متعلق به آمریکا در کشورشان و چند تهدید شدید و غلیظ، پاسخ مناسبی به دشمنی‌های آمریکا داده‌اند طوری که یکی از دیپلمات‌های آمریکایی پس از مصادره این ساختمان‌ها اعلام کرد، روس‌ها به آنها حتی اجازه ندادند، لوازم شخصی‌شان را بردارند! ترامپ و تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا هم با مشاهده همین واکنش‌ها به غلط کردن افتاده و گفتند، روابط بین دو کشور آنقدر کاهش یافته که به مرز خطرناکی رسیده است و اینکه به هیچ وجه از تحریم روس‌ها خوشحال نیستند و اگر می‌توانستند آن را رد می‌کردند. کار به جایی کشید که دمیتری مدودف، توییت کرد، ترامپ در ماجرای تحریم‌ها، به شدیدترین شکل ممکن، تحقیر شد و نشان داد، قدرت اجرایی ندارد. مدودف این را هم نوشت که، با امضای این تحریم‌ها، همه امیدها به بهبود روابط بین دو کشور که ترامپ به دنبال آن بود، از بین رفت. روسیه در نهایت اعلام کرد، آمریکا با این تحریم‌ها، به مسکو، اعلان جنگ تجاری داده است!
مخالفت با بازرسی‌های سرزده از مراکز هسته‌ای کشورمان، می‌تواند شروع خوبی برای متوقف کردن روند نقض برجامی آمریکایی‌ها و واداشتن اروپا به قرار گرفتن مقابل آنها باشد! اگر در این نقطه، مقابل آمریکایی‌ها نایستیم و به امید امثال موگرینی‌ها بنشینیم، باید منتظر برنامه بعدی آمریکا و همراهی اروپایی‌ها با آنها باشیم چرا که اروپا، هرگز- تاکید می‌شود هرگز- آمریکا را به خاطر ایران رها نخواهند کرد چرا که روابط بین کشورها بر اساس منافع آنها تنظیم می‌شود نه وفای به عهد، مرام یا معرفت! تردید نکنید که اگر باز هم کوتاه بیاییم برنامه بعدی، «بازرسی‌های سر زده از هر نقطه‌ای از ایران که ترامپ بخواهد» خواهد بود و همین موگرینی نیز عملا (نه زباناً) از آن حمایت خواهد کرد. این خط این هم نشان.

جعفر بلوری