پرسش:
جنگ روانی چیست و مهم‌ترین راهکارهای مقابله با جنگ روانی دشمنان کدام است؟
پاسخ:
در بخش نخست پاسخ به این سؤال به نحو اجمال به مفهوم و اهمیت جنگ روانی و روش‌ها و انواع آن و همچنین ده مورد از اهم راهکارهای مقابله با این جنگ مورد بررسی قرار گرفت. اینک در ادامه به تفصیل این موضوعات پرداخته خواهد شد.
مفهوم جنگ روانی
جنگ روانی تعاریف مختلفی دارد، از جمله آمریکائی‌ها، جنگ روانی را این‌گونه تعریف می‌کنند: سلسله تلاشهایی که در عملیات جنگی عادی از طریق به‌کارگیری وسایل ارتباط جمعی و اجرای طرح‌های استراتژیک نظامی و سیاسی بر اساس روانشناسی خاص انجام می‌شود.
نتیجه جنگ روانی که همان جنگ اعصاب است، از سلاح‌های مخرب نظامی بیشتر است، بنابراین به‌کارگیری آن دشوار بوده و مهارت خاصی را می‌طلبد.این نوع جنگ، جنگی است که با ابزار و سلاح صورت نمی‌گیرد بلکه در محیطی آرام و با در اختیار داشتن سلاح‌های تبلیغاتی انجام می‌شود. این جنگ معمولا در کنار عملیات نظامی مطرح می‌شود.
تاریخچه جنگ روانی
جنگ روانی همواره در طول تاریخ انسان وجود داشته و خواهد داشت. این شیوه مانند دیگر شکل‌های نبرد از دیر باز در بین جوامع و اقوام و ملت‌های مختلف اعم از مؤمن و کافر رایج بوده و هر قدرتی سعی در استفاده از آن در مقابله با دشمن داشته است. پس اصل جنگ و نبرد روانی خود به خود ناپسند و مذموم نیست، بلکه اگر در خدمت ظلم و استعمار انسان‌ها قرار گیرد و یا از شیوه های غیر اخلاقی و غیر انسانی بهره گیرد ناپسند و محکوم خواهد شد. نکته کلیدی و اساسی در این رابطه این است که جنگ روانی با همه ساز و کارهایش باید علیه دشمنان قسم‌خورده و یا حربی اسلام بکار گرفته شود، نه اینکه خدای ناکرده علیه جبهه خودی و مسلمانان بکار رود.
جنگ روانی در صدر اسلام
قرآن کریم در آیات متعدد، نمونه‌هایی از جنگ‌های روانی، تبلیغی را آورده است. برخوردهایی که صاحبان قدرت‌های فاسد در برابر پیامبران داشتند، و تبلیغاتی که علیه آن بزرگواران می‌کردند، دشنام‌هایی که می‌دادند و تهمت‌هایی که بر مومنان می‌زدند و بر سر زبان‌ها می‌انداختند، همه از شیوه‌های جنگ روانی بوده است. در این جنگ تبلیغی، جبهه حق نیز طرح و برنامه و استراتژی خاص خود را دارد و در نتیجه جواب حمله دشمن را از همانجا که آمده به سوی آنان باز‌می‌گرداند. به عنوان مثال اگر فرعون حضرت موسی(ع) را «مفسد» می‌خواند. قرآن با آیه « انه کان من المفسدین» پاسخ او را می‌دهد؛ و با ارائه دلیل فساد او را ثابت می‌کند. ابزارهای تحقیر، تهمت، ناسزا، تمسخر و استهزا که کافران نسبت به انبیای الهی و پیروانشان از آنان استفاده می‌کنند، همگی از مقوله جنگ روانی بوده و قرآن کریم با استفاده از همین سلاح کافران را تحقیر کرده و مفسد می‌نامد. آگاه باشید که اینان خود تبهکارانند و نمی‌دانند. آگاه باشید که آنان خود بی‌خردانند و نمی‌دانند. (بقره-12)
خداست که آنان را استهزاء می‌کند و وامی‌گذاردشان تا همچنان در طغیان خویش سرگردان بمانند. (بقره-15)
رسول گرامی اسلام (ص) در ابتدای بعثت، هدف شدیدترین هجمه های روانی و تبلیغاتی کفار قرار گرفتند. آن حضرت نیز همواره مبتکر بهترین تاکتیک ها و تکنیک های جنگ روانی در دو بعد تقویت روحیه رزمندگان اسلام و تضعیف روحیۀ دشمنان بودند. البته هیچ یک از این ابتکارات منافی اصول اخلاقی و انسانی و اسلامی نبودند.
ادامه دارد